Transakcje barterowe to szczególny rodzaj zamiany, która polega na tym, że każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży, przy czym każda ze stron jest równocześnie sprzedawcą i nabywcą. Co jest przychodem w takich transakcjach?

RENATA MIKULEWICZ
radca prawny, dział szkoleń Kancelarii BSO Prawo i Podatki Bramorski Szermach Okorowska we Wrocławiu
Przy transakcjach barterowych mamy do czynienia z wzajemną sprzedażą towarów z równoczesnym potrąceniem należności. Podstawową zasadą umowy barterowej jest wzajemna wymiana towarów lub usług między stronami, z których każda jest traktowana jednocześnie jako wierzyciel i zarazem dłużnik. Za przychód w przypadku transakcji barterowej uważa się wartość należnych świadczeń wzajemnych wykonanych w ramach tej działalności, obliczoną na podstawie przeciętnych cen stosowanych w dacie osiągnięcia przychodu w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia (art. 12 ust. 6 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, oraz art. 11 ust. 2a pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Podstawę opodatkowania stanowi uzyskany przez podatnika dochód, czyli różnica między ustalonym przychodem a kosztami nabycia towarów, pomniejszona o koszty sprzedaży.
Umowa barterowa jest umową wzajemną, a do istoty wzajemności należy, że między świadczeniami stron zachodzi stosunek ekwiwalentności, tj. równowartości.
Należy pamiętać, że przy transakcjach barterowych opodatkowaniu nie podlega, jak przy typowych umowach zamiany, różnica wartości świadczeń wzajemnych wynikająca z umowy zawartej między kontrahentami, lecz dochód uzyskany z tytułu dostawy towarów lub wykonania usługi.
Zgodnie z definicją przychodu należnego zawartą w prawie podatkowym, za przychody z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej uważa się należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.
W związku z tym, że zapłata za przekazane towary następuje w postaci innych towarów lub usług, podatnik uzyskuje przychód w naturze. Uwzględniając regulacje zawarte w art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychód z działalności gospodarczej w ramach transakcji barterowej uważa się wartość należnych świadczeń w naturze z tytułu świadczeń wzajemnych wykonywanych w zakresie tej działalności. Datą powstania przychodu jest data powstania przychodu ze sprzedaży towarów, za którą uważa się dzień ich wydania, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności (art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 14 ust. 1c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Kosztami uzyskania tego przychodu jest wydatek poniesiony na nabycie lub wytworzenie towarów przekazanych kontrahentowi.
(KT)
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 12 ust. 3-3a i ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz 654 z późn. zm.).
■ Art. 11 ust. 2a pkt 4 oraz art. 14 ust. 1 i ust. 1c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).