Wykreślenie z rejestru podatników VAT to zwykła czynność techniczna. Zawiadomienie o tym fakcie nie jest ani decyzją podatkową, ani postanowieniem. Podatnik nie ma możliwości zakwestionowania wykreślenia, nawet gdy urzędnik się pomylił.
ANALIZA
Podatnik, który został skreślony z rejestru VAT, w praktyce niewiele może zrobić, nawet jeśli zniknął z niego przez przypadek. Choć będzie to kosztowne dla niego i jego kontrahentów, trudno znaleźć prawną ścieżkę zakwestionowania takiego wykreślenia. Zawiadomienie nie jest decyzją ani postanowieniem.
Z prawnego punktu widzenia wykreślenie to zwykła czynność materialno-techniczna. Mówiąc bardziej po ludzku: jest to ręczne usunięcie kogoś z bazy (rejestru). Podatnik otrzymuje zawiadomienie. Może się też o tym nie dowiedzieć, bo ustawa przewiduje możliwość wykreślenia z rejestru bez zawiadomienia. Oczywiście przepisy określają, kiedy podatnik może zniknąć z rejestru VAT. Nie można jednak wykluczyć, że ktoś z niego zniknie przez przypadek.

Wykreślenie z urzędu

Zgodnie z przepisami ustawy o VAT urząd skarbowy wykreśla podatnika z rejestru VAT po zgłoszeniu przez niego zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.
Agnieszka Bieńkowska, partner w MDDP Doradztwo Podatkowe, wyjaśnia, że urząd ma jednak prawo wykreślić podatnika z rejestru także bez konieczności uzyskiwania takiego zgłoszenia. Stanie się tak, gdy w wyniku podjętych czynności sprawdzających okaże się, że podatnik nie istnieje lub mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem.
- W takich przypadkach urząd wykreśli podatnika z rejestru nawet bez konieczności zawiadamiania go o tym fakcie - wskazuje Agnieszka Bieńkowska.
Mirosław Siwiński, doradca podatkowy z Kancelarii Witold Modzelewski Radca Prawny, zauważa, że w ostatnim okresie można zaobserwować wzmożoną aktywność organów podatkowych w zakresie weryfikacji i wykreślania podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni. Chodzi o podatników firmujących swoim nazwiskiem działalność generującą VAT. Problem w tym, że ofiarą wykreślenia z rejestru może paść też uczciwy podatnik.

Czynność techniczna

Najgorsze dla podatników jest to, że trudno znaleźć prawny sposób, żeby czynność wykreślenia z rejestru VAT zakwestionować.
- Samo wykreślenie jest czynnością materialno-techniczną, od której nie przysługują wprost jakiekolwiek środki zaskarżenia - mówi Mirosław Siwiński.
Niemniej jednak tego typu czynność rozstrzyga o prawach podatnika i wywołuje daleko idące skutki.
- Zatem można to potraktować jako akt administracyjny, pytanie tylko jaki? - zastanawia się Mirosław Siwiński.
Proponuje, aby w takim wypadku próbować wystąpić z żądaniem usunięcia naruszenia prawa i potem złożyć skargę do sądu administracyjnego. Ewentualnie posłużyć się mniej uniwersalnym trybem nadzwyczajnym i złożyć wniosek o wznowienie postępowania.



Wykreślenie bez zawiadomienia

W ocenie ekspertów groźniejsze dla podatników są skutki wykreślenia bez zawiadomienia.
- Dla podatników wykreślonych z uwagi na brak kontaktu z urzędem oznacza, że formalnie nie mają oni możliwości zakwestionowania czynności dokonanej przez urząd - uważa Agnieszka Bieńkowska.
Skoro urząd nie wydał postanowienia ani decyzji, to nie ma od czego się odwoływać, pozostaje więc zarejestrować się powtórnie. I powtórnie za tę rejestrację zapłacić - dodaje ekspert. W jej ocenie przepisy w ich obecnym brzmieniu nie chronią podatników przed swego rodzaju samowolą urzędu.
W praktyce niezwykle istotna, ale też najbardziej niesprecyzowana jest przesłanka podjęcia udokumentowanych prób skontaktowania się z podatnikiem - zauważa Stanisław Walenta, radca prawny, doradca podatkowy w Kancelarii Krawczyk i Wspólnicy.
- Nawet jeżeli wystąpi ta przesłanka, np. gdy podatnik nie odbiera korespondencji z urzędu skarbowego, nie stanowi to jeszcze samodzielnej podstawy do wykreślenia podatnika z rejestru bez powiadomienia - mówi Stanisław Walenta.
Jego zdaniem organ podatkowy musi wykazać, że podatnik zaprzestał wykonywania czynności opodatkowanych.
Nasi rozmówcy przypominają, że wykreślenie podatnika z rejestru pociąga za sobą bardzo daleko idące konsekwencje. Podatnik usunięty z rejestru np. traci możliwość wystawiania faktur VAT oraz prawo do odliczania podatku VAT naliczonego w fakturach zakupowych. Również zdaniem Stanisława Walenty, z uwagi na te konsekwencje oraz brak możliwości odwołania się podatnikowi pozostaje jedynie wnosić o ponowne wpisanie do rejestru VAT, uiszczając 170 zł opłaty skarbowej.

Przepisy niezgodne z UE

Eksperci nie ukrywają, że omawiane przepisy od dawna poddawane są krytyce, bo są niebezpieczne i sprzeczne z prawem unijnym.
- Skoro urząd nie zawiadamia podatnika o wykreśleniu go z rejestru, o fakcie tym podatnik dowiaduje się zwykle przypadkowo i z dużym opóźnieniem - mówi Agnieszka Bieńkowska.
Może się więc zdarzyć, że w międzyczasie podatnik czy to dokona zakupu, czy wystawi fakturę. Zgodnie z przepisami ustawy o VAT, z uwagi na brak rejestracji nie będzie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego zapłaconego przy zakupie, a kontrahent do odliczenia z faktury wystawionej przez podatnika.
- Uzależnienie prawa do odliczenia podatku od spełnienia formalnego wymogu rejestracji uznawane jest, co prawda, za niezgodne z przepisami unijnymi, jednak na razie argument ten znajduje uznanie dopiero na etapie sporu sądowego - podkreśla Agnieszka Bieńkowska.
Takiego samego zdania jest Stanisław Walenta, który zauważa, że brak rejestracji w charakterze podatnika VAT nie stanowi przeszkody do uzyskania podmiotowości prawnopodatkowej w tym zakresie. Decydują o tym kwestie obiektywne, a nie formalne (rejestracja). Wykreślenie z rejestru podatników VAT nie zmienia tego stanu prawnego. Ekspert dodaje, że obowiązujące regulacje były przedmiotem interpelacji poselskiej.
- Stanowisko Ministerstwa Finansów pozostaje jednak w tym zakresie niezmienne - konkluduje Stanisław Walenta.
170 zł opłata skarbowa przy rejestracji podatnika VAT