● Czy można dokonywać zmiany wydatków budżetowych
● Jak klasyfikować wydatek na prowizję inkasenta
● Jakie są konsekwencje przypisania podatku od nieruchomości na kontach bez doręczenia decyzji
● Burmistrz miasta ma zamiar dokonać zmiany wydatków budżetowych. Jako skarbnik mam przygotować zarządzenie o przeniesieniu wydatków z jednego z działów do działu 852 rozdział 85214. W uchwale budżetowej jest zapis o upoważnieniu do przenoszenia wydatków, ale tylko w ramach działów. Czy będzie to zgodne z prawem?
Nie. Z podanego stanu faktycznego wynika, że intencją burmistrza jest dokonanie przeniesień wydatków pomiędzy działami budżetu. Celem operacji jest zaś zwiększenie środków w dziale 852 – Pomoc społeczna, rozdział 85214 – Zasiłki okresowe, celowe i pomoc w naturze oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Takie oznaczenie klasyfikacyjne wynika z rozporządzenia ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Wspomniana operacja wymaga oceny nie tylko w kontekście zapisów uchwały budżetowej, ale również regulacji prawnych o charakterze powszechnie obowiązującym. W tym zakresie chodzi przede wszystkim o ustawę z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
Skoro w uchwale budżetowej jest zapis przewidujący upoważnienie dla burmistrza do przenoszenia wydatków w ramach działów budżetu, to takie założenie pozostaje w zgodzie z art. 257 i art. 258 ust. 1 ww. ustawy o finansach publicznych. Z art. 257 wynika bowiem, że w toku wykonywania budżetu zarząd może dokonywać zmian w planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego polegających na zmianach planu:
1) dochodów i wydatków związanych ze zmianą kwot lub uzyskaniem dotacji przekazywanych z budżetu państwa, z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych;
2) dochodów jednostki samorządu terytorialnego wynikających ze zmian kwot subwencji w wyniku podziału rezerw subwencji ogólnej;
3) wydatków jednostki samorządu terytorialnego w ramach działu w zakresie wydatków bieżących, z wyjątkiem zmian planu wydatków na uposażenia i wynagrodzenia ze stosunku pracy, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
4) dochodów i wydatków jednostki samorządu terytorialnego związanych ze zwrotem dotacji otrzymanych z budżetu państwa lub innych jednostek samorządu terytorialnego. Z kolei w art. 258 ust. 1 ww. ustawy ustawodawca postanowił, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może upoważnić zarząd do dokonywania innych zmian w planie wydatków niż określone w art. 257, z wyłączeniem przeniesień wydatków między działami.
Na podstawie ww. regulacji prawnych Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach w uchwale z 31 stycznia 2018 r. (nr 2/2018) przyjęło, że: „Czynność dokonana przez wójta gminy polegająca na przeniesieniu wydatków między działami klasyfikacji budżetowej stanowi naruszenie art. 257 pkt 3 i art. 258 ust. 1 pkt 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych”. Wreszcie warto odnotować stanowisko wyrażone w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 30 stycznia 2014 r. (sygn. akt I SA/Po 1107/13). Zaakcentowano w nim, że dokonywanie przesunięć wydatków między działami budżetu gminy jest w istocie zmianą tego budżetu, a uprawnienie do dokonania tej czynności, podobnie jak uchwalenie budżetu, należy do wyłącznej kompetencji organu stanowiącego gminy. Podkreślono również, że ustawodawca jednoznacznie wykluczył możliwość dokonywania przez organ wykonawczy przesunięć pomiędzy działami budżetu, co wynika z treści art. 258 ust. 1 pkt 1 ustawy o finansach publicznych. Organ wykonawczy może natomiast dokonywać przesunięć wydatków pomiędzy rozdziałami i paragrafami budżetu, jeżeli uzyska na to upoważnienie od rady gminy.
Zestawienie ww. argumentów prowadzi do wniosku, że burmistrz nie może dokonać przeniesienia wydatków z jednego działu do innego działu budżetu. Jest to bowiem niezgodne z ww. regulacjami ustawy o finansach, a poza tym rada miejska nie jest władna udzielić mu takiego upoważnienia wbrew tym przepisom. Rada powinna w ramach swoich kompetencji dokonać tej operacji.
Podstawa prawna
Rozporządzenie ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053 ze zm.).
Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2077).
Pracuję w dziale finansowym gminy. Zamierzamy wprowadzić pobór opłaty śmieciowej z odsetkami przez inkasenta (nasza gmina jest niewielka). W związku z tym są dwa problemy. W jakim trybie przygotować przepis, żeby obejmował też odsetki od nieterminowych opłat? Jak klasyfikować wydatek na prowizję inkasenta? Czy mieści się on w dziale 750 – Administracja publiczna?
Jeśli chodzi o wprowadzenie takiego sposobu poboru opłaty, to należy się odnieść do stosownych regulacji ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Tam w art. 6l ustawodawca postanowił, że rada gminy określi, biorąc pod uwagę warunki miejscowe, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, termin, częstotliwość i tryb uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w tym wskazanie, czy opłatę uiszcza się z dołu czy z góry. Rada gminy w drodze uchwały może zarządzić pobór opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w drodze inkasa oraz wyznaczyć inkasentów i określić wysokość wynagrodzenia za inkaso. Jednak, co istotne, w zakresie wspomnianych w zapytaniu odsetek podkreślić należy, że rada gminy nie może w ww. uchwale stanowić o ich poborze przez inkasentów. Pozostaje to bowiem w sprzeczności z upoważnieniem ustawowym z ww. przepisu. Podobnie wskazano w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie z 30 lipca 2013 r. (znak 151/2013): „Zdaniem kolegium rada gminy, zarządzając w drodze inkasa pobór odsetek od nieterminowo uiszczonej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, przekroczyła delegację ustawową”. Z powyższego wynika zatem, że można wprowadzić pobór przez inkasenta ww. opłaty, ale odsetek od jej nieterminowych wpłat już nie.
Jeśli zaś chodzi o właściwą klasyfikację budżetową wydatku na wynagrodzenie inkasenta za pobór opłaty śmieciowej, to należy się odnieść w tym zakresie do rozporządzenia ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. W kontekście zapisów tego rozporządzenia wydaje się, że wspomniane środki powinny być ujęte w dziale 900 – Gospodarka komunalna i ochrona środowiska. Natomiast właściwy rozdział to 90002, opisany jako Gospodarka odpadami. W jego opisie wskazano, że w rozdziale tym ujmuje się m.in. dochody gmin z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i wydatki gmin związane z pokrywaniem kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami, o których mowa w art. 6r ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Natomiast jeśli chodzi o paragraf ww. wydatku, to powinien mieć tu zastosowanie par. 410 określony jako Wynagrodzenia agencyjno-prowizyjne. Zgodnie z opisem paragraf ten obejmuje wynagrodzenia osób fizycznych należne za zlecone czynności wykonywane na podstawie umowy agencyjnej, opłacane od dokonywanych transakcji kupna lub sprzedaży oraz wykonywanych usług o określonej wysokości stawki prowizyjnej. Wydaje się zatem, że opisane w zapytaniu wynagrodzenie (prowizja) trzeba zakwalifikować w opisany wyżej sposób. Uznać bowiem należy, że ów wydatek stanowi po prostu jeden z elementów kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami. W konsekwencji nie będzie właściwe jego zakwalifikowanie do działu 750 – Administracja publiczna.
Podstawa prawna
Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1289 ze zm.).
Rozporządzenie ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053 ze zm.).
Pracuję w dziale księgowości urzędu gminy. Mamy właśnie kontrolę z RIO. W ostatnim roku zdarzyły się przypadki, że dokonywano przypisu podatku od nieruchomości (osób fizycznych) na kontach mimo niedoręczenia im decyzji o wysokości tego podatku, czyli niezgodnie z instrukcją wewnętrzną w sprawie ewidencji podatków. Czy takie przeoczenie stanowi naruszenie prawa? Czy możemy ewentualnie zaskarżyć takie ustalenie RIO do sądu?
Zgodnie z art. 1 ust. 1–2 ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych regionalne izby obrachunkowe są państwowymi organami nadzoru i kontroli gospodarki finansowej podmiotów, o których mowa w ust. 2 tego przepisu, czyli m.in. jednostek samorządu terytorialnego, w tym gmin. Z kolei w art. 5 ust. 1 ww. ustawy postanowiono, że izby kontrolują gospodarkę finansową, w tym realizację zobowiązań podatkowych oraz zamówienia publiczne podmiotów, o których mowa w art. 1 ust. 2, na podstawie kryterium zgodności z prawem i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym. Zatem izby jak najbardziej mogą kontrolować kwestie natury podatkowej, w tym dotyczące prawidłowości stosowania tzw. przypisu. Warto również dodać, że nieprawidłowości w ww. zakresie zapewne będą ujęte w treści wystąpienia pokontrolnego izby. Gmina ma możliwość wniesienia zastrzeżeń do wniosków zawartych w wystąpieniu pokontrolnym, jednak uchwała podejmowana w następstwie ich rozpoznania przez kolegium regionalnej izby obrachunkowej nie podlega zaskarżeniu do sądu. Oznacza to tym samym, że skutkiem wniesienia skargi na tego typu uchwałę będzie jej odrzucenie na mocy postanowienia sądu. Przykładowo w takim zakresie orzekał m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi 5 października 2016 r. (sygn. akt I SA/Łd 793/16).
Warto przypomnieć, że kwestie związane z ewidencją podatków, opłat, względnie innych należności budżetowych, powinny być ujęte w jednostce samorządu terytorialnego w wewnętrznym akcie prawnym przyjętym przez organ wykonawczy. Jest to wypadkowa wielu regulacji aktów powszechnie obowiązujących. Przykładowo art. 68, art. 69 czy art. 247 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, z którego wynika, że zarząd jednostki samorządu terytorialnego sprawuje ogólny nadzór nad realizacją, określonych uchwałą budżetową, dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Uzupełnieniem są regulacje m.in. art. 30 i art. 33 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Takie też regulacje prawne zapewne znajdują się w gminie, która przysłała powyższe pytanie, a wśród nich dotyczące stosowania wspomnianego przypisu. Dla przypomnienia, jak podano w par. 2 ust. 1 pkt 10 rozporządzenia ministra finansów z 25 października 2010 r. w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego, przypis oznacza zobowiązanie podatkowe stanowiące obciążenie konta podatnika.
Co jednak istotne, opisane zaniechanie w postaci dokonywania przypisu podatku od nieruchomości na kontach podatników mimo niedoręczenia im decyzji w sprawie wysokości tego podatku, będzie stanowiło nie tylko naruszenie ww. regulacji wewnętrznych, ale przede wszystkim przepisów aktów prawa powszechnie obowiązującego. Mowa tu o ustawie z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) oraz rozporządzeniu ministra finansów w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego. Jeśli chodzi o ordynację podatkową, w kontekście podanej sytuacji kluczowe są regulacje art. 21 par. 1 pkt 2 i art. 212. Z pierwszej wynika, że zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość tego zobowiązania, z drugiej zaś, iż organ podatkowy, który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej doręczenia. Z kolei w podanym rozporządzeniu w par. 4 ust. 1 pkt 2 postanowiono, że do udokumentowania przypisów lub odpisów służą decyzje.
Przy łącznym stosowaniu ww. regulacji prawnych przyjąć więc należy, że gmina powinna dokonywać przypisu podatku od nieruchomości od osób fizycznych pod datą skutecznego doręczenia stronie decyzji, a nie wcześniej.
Wspomniana kwestia może być przedmiotem kontroli ze strony regionalnej izby obrachunkowej, jednak nie ma prawnych możliwości podważenia tych ustaleń przez gminę przez skargę składaną do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Od ustaleń kontroli można się ewentualnie odwołać do kolegium regionalnej izby obrachunkowej.
Podstawa prawna
Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2077).
Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1875).
Ustawa z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 561).
Rozporządzenie ministra finansów z 25 października 2010 r. w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2018 r. poz. 1375).
Rozporządzenie ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053 ze zm.).