- Może się zdarzyć, że osoba niepełnosprawna z tytułu narządu ruchu opłaca przewodnika, a ten rodzaj niepełnosprawności nie wynika wprost z orzeczenia przyznającego prawo do I grupy inwalidztwa, wtedy podstawą do przyznania prawa do ulgi będzie stosowne zaświadczenie lekarskie - mówi Teresa Kozina kierownik pierwszego referatu czynności analitycznych i sprawdzających w Urzędzie Skarbowym w Wadowicach.
Przepisy pozwalają odliczyć od dochodu wydatki na opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa – w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł. Czy to oznacza, że nie dotyczy to małoletnich dzieci?
Tak. Z ulgi nie można skorzystać w przypadku opłacania przewodnika dla niewidomych małoletnich dzieci. Posiadają one bowiem orzeczenie o niepełnosprawności wydane na podstawie odrębnych przepisów dotyczących osób, które nie ukończyły 16. roku życia (nie ma orzeczonej grupy). Natomiast ulga podatkowa przewidziana jest dla osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa – ustawodawca nie wymienia małoletnich dzieci.
Oczywiście z ulgi może również skorzystać podatnik, na którego utrzymaniu pozostają osoby niepełnosprawne, ale poza małoletnimi. Należy też pamiętać, że podatnik odliczający wydatki rehabilitacyjne dotyczące osoby niepełnosprawnej będącej na jego utrzymaniu powinien być przygotowany na ewentualne wykazanie organowi podatkowemu, iż faktycznie osoba niepełnosprawna jest na jego utrzymaniu, tzn. podatnik zapewnia jej środki do życia, ponosi koszty związane z wyżywieniem, mieszkaniem oraz innymi potrzebami osoby niepełnosprawnej.
A czy jeżeli rodzice sami zajmują się np. dorosłym niewidomym dzieckiem, mogą sobie odliczyć to w zeznaniu? Zdarza się bowiem, że matka lub ojciec właściwie dlatego rezygnują z pracy.
Nie. W sytuacji gdy np. córka podatników wymaga całodobowej długotrwałej opieki, nie wykonuje podstawowych czynności życiowych – jeśli nie dojdzie do wydatkowania środków na opłacenie przewodników córki, nie ma możliwości skorzystania z ulgi. Nie można utożsamiać wykonywanych przez matkę czy ojca działań wymienionych w przepisie dotyczącym ulgi (tj. pełnienia funkcji przewodnika) jako uprawniających do skorzystania z niej, gdyż w istocie stanowiły one formę realizacji rodzinnoprawnych instytucji wzajemnej pomocy między rodzicami a dziećmi.
Podobnie jest w przypadku małżonków. Gdy przewodnikiem podatnika jest małżonek, nie można skorzystać z ulgi. Zgodnie z art. 23 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 682 ze zm.) małżonkowie są zobowiązani do wspólnego pożycia i do wzajemnej pomocy. Ponadto art. 31 ustawy wskazuje, że między małżonkami istnieje ustawowa wspólność małżeńska. Należy zauważyć, że codzienna pomoc współmałżonka nie jest tożsama z opłaceniem przewodnika.
Jakie jeszcze są ograniczenia?
Ulga nie przysługuje też w przypadku przejazdów taksówkami. Klient będący osobą niepełnosprawną płaci za przejazd taksówką, czyli za usługę transportu. Często kierowcy taksówek odprowadzają niepełnosprawnych pod wskazany adres lub załatwiają z nimi drobne sprawy, ale taksówkarz pełni rolę przewodnika bezpłatnie, z dobroci serca. Nie należy oczekiwać, że taksówkarz przyzna, iż uzyskał przychód ze świadczenia innych usług niż taksówkowe.
Nie można też skorzystać z podwójnego odliczenia. Podatnik będący osobą niewidomą nie może korzystać z podwójnej ulgi z tego samego tytułu, tj. opłacenia przewodnika w jednym przypadku jako osoba niewidoma, a w drugim jako osoba niepełnosprawna.
Trzeba też pamiętać, że wydatki można odliczać tylko jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie – o czym mówi art. 26 ust. 7b ustawy PIT.
Czy trzeba posiadać jakąś dokumentację potwierdzającą opłacenie przewodnika?
Przepisy nie wymagają posiadania sformalizowanych dokumentów stwierdzających ich wysokość. Jednak na żądanie organów podatnik musi przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika, bowiem poniesienie wydatku musi być faktem. Ustawa o PIT nie określa formy czy rodzaju umowy, jaka powinna zostać zawarta z przewodnikiem, uznając, że decyzję w tej sprawie podejmują sami zainteresowani (strony umowy). Z punktu widzenia przepisów o PIT istotne jest, aby podatnik uzyskujący dochody z tytułu pełnienia funkcji przewodnika wykazał je w zeznaniu podatkowym. W praktyce przewodnikami są najczęściej osoby z najbliższej rodziny, które nie wymagają żadnego wynagrodzenia. Jeżeli jednak przewodnik takie wynagrodzenie otrzymuje – w pieniądzu czy w naturze (np. w postaci prezentu typu miesięczny bilet autobusowy czy bezpłatne mieszkanie), to jest zobowiązany do rozliczenia się z urzędem skarbowym z otrzymanego wynagrodzenia.
Może się zdarzyć, że osoba niepełnosprawna z tytułu narządu ruchu opłaca przewodnika, a ten rodzaj niepełnosprawności nie wynika wprost z orzeczenia przyznającego prawo do I grupy inwalidztwa, wtedy podstawą do przyznania prawa do ulgi będzie stosowne zaświadczenie lekarskie.
