ANALIZA
Małżonkowie, którzy w 2007 roku pracowali za granicą, nie tracą prawa do wspólnego rozliczenia swoich dochodów. Aby z tej preferencji mogli skorzystać muszą - mimo wyjazdu za granicę - pozostawać rezydentami podatkowymi w Polsce (ich miejsce zamieszkania nadal będzie w Polsce), a tym samym muszą podlegać nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w kraju. To jeden z warunków, jaki muszą spełnić małżonkowie, którzy chcą złożyć wspólne zeznanie.
Problemy mogą pojawić się wtedy, gdy do utraty rezydencji dojdzie w trakcie roku, a małżonkowie nadal będą otrzymywali dochody z Polski, np. zaległe wynagrodzenie. Jak podkreślają eksperci PricewaterhouseCoopers w takiej sytuacji małżonkowie za część roku musieliby złożyć zeznanie wspólne, a za drugą (po utracie rezydencji) zeznania oddzielne.
- W praktyce jednak nie ma możliwości złożenia dwóch zeznań do dochodów opodatkowanych na tych samych zasadach, np. według skali podatkowej - zastrzegają specjaliści PricewaterhouseCoopers.

Interesy życiowe

To, gdzie dana osoba musi rozliczyć się ze swoich dochodów zależy od tego, jakiemu obowiązkowi podatkowemu podlega. Jeśli w Polsce podatnik objęty jest nieograniczonym obowiązkiem, musi w kraju rozliczać się ze wszystkich światowych dochodów. Gdy objęty jest ograniczonym obowiązkiem podatkowym, w Polsce rozlicza tylko dochody polskie. Ustalenie swojej rezydencji warto zacząć od określenia centrum interesów osobistych bądź gospodarczych.
Łukasz Bączyk, konsultant w dziale doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers wyjaśnia, że gdy oboje małżonkowie wyjadą do pracy za granicę, ośrodek interesów życiowych każdego z nich zostanie prawdopodobnie przeniesiony do państwa docelowego (w związku z faktem, że z chwilą wyjazdu przeniosą centrum interesów ekonomicznych na skutek zmiany lokalizacji głównego, jak zakładamy, źródła dochodów oraz centrum interesów osobistych, ze względu na to, że opuszczają Polskę we dwójkę).
- Jeżeli ich pobyt na terytorium naszego kraju nie przekroczy w całym roku podatkowym 183 dni, polskie przepisy wydają się zezwalać na utratę rezydencji podatkowej z dniem wyjazdu z Polski. W takim przypadku małżonkowie będą mogli rozliczyć się wspólnie jedynie za tę część roku, w której obydwoje posiadali status polskich rezydentów podatkowych. Natomiast gdy pobyt małżeństwa w Polsce przekroczy w całym roku podatkowym 183 dni, powinni być oni zgodnie z polskimi przepisami traktowani jako polscy rezydenci podatkowi przez cały rok (również po wyjeździe z kraju) - tłumaczy Łukasz Bączyk.
Według niego, jeżeli nie nabędą równocześnie rezydencji podatkowej w kraju docelowym, we wspólnym zeznaniu zadeklarują dochody uzyskane w trakcie całego roku podatkowego zarówno na terytorium Polski, jak i kraju goszczącego.

Problemy w trakcie roku

Problemy ze wspólnym rozliczeniem małżonków mogą pojawić się w sytuacji, gdyby rezydencja podatkowa małżonków ustała w trakcie roku (do dnia wyjazdu z Polski małżonkowie mieliby status rezydentów, a z dniem wyjazdu uznani zostaliby za nierezydentów podatkowych Polski), a jednocześnie uzyskaliby oni dochody z polskich źródeł po wyjeździe z Polski (np. premię za pracę w Polsce, dochody z tytułu najmu mieszkania, które małżonkowie opuścili). Na ten aspekt zwraca uwagę Joanna Narkiewicz-Tarłowska, doradca podatkowy, starszy menedżer w dziale doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers, która stwierdza, że dochód uzyskany w okresie, kiedy małżonkowie byli rezydentami Polski, mogliby zadeklarować we wspólnym zeznaniu podatkowym. Natomiast dochody osiągnięte na terytorium Polski po wyjeździe z kraju macierzystego (a więc po utracie polskiej rezydencji podatkowej) musieliby zadeklarować w oddzielnych zeznaniach podatkowych w związku z utratą możliwości wspólnego rozliczenia dochodów, co z kolei może być problematyczne z punktu widzenia przepisów i dotychczasowej praktyki.

Decydująca rezydencja

Omawiając rozliczenia dochodów zagranicznych warto rozważyć jeszcze jedną sytuację. Załóżmy, że w trakcie całego roku małżonkowie pozostają na terytorium kraju goszczącego, a tym samym ich ośrodek interesów życiowych zlokalizowany jest na terytorium tego właśnie kraju. Barbara Kolimeczkow, doradca podatkowy, menedżer w dziale doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers wyjaśnia, że w takim przypadku małżonkowie, jako polscy nierezydenci podatkowi, podlegają ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.
- Opodatkowaniu w Polsce podlegają wyłącznie dochody uzyskane przez nich w Polsce, w tym za pracę na terytorium Polski. Małżonkowie zatem nie mogą złożyć wspólnego zeznania podatkowego - dodaje Barbara Kolimeczkow.
Natomiast, jej zdaniem, w sytuacji gdy podatnik wyjedzie z Polski w celu wykonywania pracy za granicą, a jego małżonek pozostanie w Polsce, istnieje duże prawdopodobieństwo, że polskie władze skarbowe stwierdzą, że posiada on centrum interesów osobistych w Polsce, a tym samym jest polskim rezydentem podatkowym.
9 525 325 podatników skorzystało z możliwości łącznego (małżeńskiego) opodatkowania dochodów w rozliczeniu za 2006 rok. Wszystkich podatników, którzy rozliczyli PIT według skali, było w ubiegłym roku 24 063 759
OPINIE EKSPERTÓW PRICEWATERHOUSECOOPERS
ŁUKASZ BĄCZYK
konsultant
Jeżeli małżonkowie mający status rezydentów polskich po wyjeździe z kraju staną się także rezydentami podatkowymi drugiego państwa według przepisów państwa docelowego, ich ostateczną rezydencję podatkową w drugiej części roku mogą rozstrzygnąć na korzyść kraju goszczącego przepisy właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. W takim przypadku podatnicy we wspólnym zeznaniu podatkowym zadeklarują jedynie dochody uzyskane w okresie, kiedy posiadali status polskich rezydentów podatkowych.
JOANNA NARKIEWICZ-TARŁOWSKA
doradca podatkowy, starszy menedżer
Rozpatrując problem utraty rezydencji przez małżonków w trakcie roku, trzeba zaznaczyć, że zarówno przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak i obowiązująca praktyka nie przewidują możliwości złożenia dwóch zeznań podatkowych dotyczących dochodów podatnika opodatkowanych według tych samych zasad (np. dochodów z tytułu umowy o pracę podlegających opodatkowaniu według progresywnych stawek podatkowych). W związku z tym małżonkowie powinni rozważyć wystąpienie do ministra finansów o interpretację, czy mogą złożyć wspólne zeznanie za część roku, w której byli rezydentami podatkowymi w Polsce, a następnie osobne zeznania za okres po utracie polskiej rezydencji (w którym otrzymali dochody z polskich źródeł).
BARBARA KOLIMECZKOW
doradca podatkowy, menedżer
Zarabiający za granicą podatnik (który jednak pozostawił w Polsce rodzinę) powinien wiedzieć, że władze skarbowe kraju goszczącego mogą uważać go za rezydenta podatkowego na gruncie swoich przepisów, przykładowo ze względu na długość pobytu w tym kraju. W takim wypadku najprawdopodobniej zostanie on jednak ostatecznie uznany za polskiego rezydenta podatkowego (z uwagi na więzi osobiste z Polską) na podstawie przepisów właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Tym samym, taki podatnik po zakończeniu roku podatkowego rozliczy się razem z małżonkiem we wspólnym zeznaniu podatkowym.