Odprawy wypłacane w ramach programów dobrowolnych odejść nie są odszkodowaniami za bezprawne działania pracodawców, tylko zapłatą za zgodne z prawem rozwiązanie umowy na podstawie porozumienia – orzekł NSA w czterech wyrokach.



W dwóch innych sprawach podatnicy sami wycofali skargi kasacyjne. Wcześniej Naczelny Sąd Administracyjny orzekł tak samo w wyrokach z 1 grudnia 2016 r. (sygn. akt II FSK 1701/16), 24 listopada 2016 r. (sygn. akt II FSK 1920/16) i 26 października 2016 r. (sygn. akt II FSK 1861/16). Można więc mówić o niekorzystnej dla byłych pracowników linii orzeczniczej.
Problem powstał na skutek nowelizacji ustawy o PIT, która od 4 października 2014 r. (Dz.U. poz. 1328) rozszerzyła m.in. katalog źródeł dochodów zwolnionych z podatku dochodowego. Z jednej strony art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT zwalnia z podatku odszkodowania oraz zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych, opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w kodeksie pracy. Z drugiej strony w lit. b tego samego przepisu zapisano, że zwolnienie nie dotyczy odpraw pieniężnych, które zostały wypłacone na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Sprawy rozpatrzone przez NSA dotyczyły trzech osób, które odeszły z pracy na podstawie programów dobrowolnych odejść (PDO). Pracodawcy wypłacili im odprawy, od których pobrali zaliczki na PIT. Pracownicy uważali, że podatek był nienależny, bo odprawy były rekompensatami za wyrządzoną im szkodę. Ich zdaniem były to odszkodowania, do których stosuje się zwolnienie przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. W związku z tym wystąpili o zwrot podatku.
Spotkali się jednak z odmową. Naczelnicy urzędów skarbowych uznali, że wypłaty z PDO są odprawami i podlegają opodatkowaniu.
W skargach do sądu byli pracownicy przekonywali, że PDO były tylko z nazwy dobrowolne.
Przegrali jednak przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie, a następnie przed NSA.
Sąd kasacyjny zgodził się z fiskusem. Stwierdził, że wypłaty w ramach PDO były odprawami, a ich funkcją nie było naprawienie szkody polegającej na bezprawnym rozwiązywaniu umów o pracę. Rozwiązanie stosunku pracy było rezultatem porozumienia między pracodawcami a pracownikami – podkreślił NSA. Orzekł zatem, że zarówno ci, którzy dostają odprawę na podstawie przepisów ustawowych, jak i ci, którzy otrzymają odprawę wyższą – na podstawie układów zbiorowych pracy, muszą zapłacić PIT od otrzymanych świadczeń.
Ukształtowana linia orzecznicza jest dla byłych pracowników niekorzystna
ORZECZNICTWO
Wyroki NSA: z 1 sierpnia 2017 r., sygn. akt II FSK 2649/16, sygn. akt II FSK 2835/16, sygn. akt II FSK 2836/16 oraz z 2 sierpnia 2017 r., sygn. akt II FSK 2226/16. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia