Zwrot nadpłaty PIT osobom ubezwłasnowolnionym. Czy jest szansa na zmianę zasad?

Problem z nadpłatą PIT

Parlamentarzyści, którzy z nią wystąpili, zwrócili uwagę, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych może przekazywać rentę osoby ubezwłasnowolnionej na rachunek bankowy jej opiekuna prawnego. Problem jest z nadpłatą PIT od tego świadczenia. Urzędy Skarbowe odmawiają bowiem przekazania pieniędzy na takie konto. Tłumaczą, że nie ma technicznej możliwości zwrotu podatku na rachunek inny niż ten, który należy bezpośrednio do podatnika.

Osoby ubezwłasnowolnione. Czy mogą mieć rachunek bankowy?

Natomiast o rachunek bankowy ubezwłasnowolnionych nie tak łatwo. Jak wyjaśnili posłowie, zgodnie z obowiązującymi przepisami, nie mogą oni samodzielnie zawierać żadnych umów, w tym zakładać rachunków bankowych ani dysponować zgromadzonymi środkami. Wszelkie czynności przekraczające zwykły zarząd majątkiem wymagają zgody sądu opiekuńczego. - Osoby ubezwłasnowolnione częściowo mogą dokonywać drobnych czynności związanych z zarządem swoim majątkiem, jednak nie mogą swobodnie zakładać kont bankowych ani dysponować większymi kwotami. W ich przypadku rachunek bankowy może być założony przez opiekuna prawnego przy jego współudziale, a każda wypłata lub transfer środków poza drobne codzienne wydatki wymaga zgody sądu – czytamy w interpelacji.

Parlamentarzyści wskazali, że w praktyce oznacza to, że osoba ubezwłasnowolniona, nieposiadająca zdolności do czynności prawnych, nie może samodzielnie założyć konta bankowego, na które urząd mógłby przelać nadpłatę. Jedyną drogą - jak wskazali posłowie - jest wówczas przekaz pocztowy, a to rozwiązanie kosztowne (opłata pocztowa wynosi 40 zł) i niepraktyczne.

W związku z tym posłowie spytali, czy resort planuje wprowadzenie rozwiązań umożliwiających przekazywanie nadpłaty PIT osobom ubezwłasnowolnionym na rachunek bankowy opiekuna prawnego lub inny rachunek?

Odpowiedź Ministerstwa Finansów

W odpowiedzi Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że zwrot nadpłaty następuje na wskazany rachunek podatnika albo przekazem pocztowym, chyba że podatnik zażąda zwrotu nadpłaty w kasie (art. 77b par. 1 pkt 2 ordynacji podatkowej). Ordynacja podatkowa nie dopuszcza zwrotu nadpłaty podatnikowi będącemu osobą ubezwłasnowolnioną na rachunek bankowy, którego posiadaczem lub współposiadaczem nie jest ten podatnik.

Co więcej, resort nie prowadzi prac legislacyjnych, które miałyby zmienić te zasady, ani takich prac nie planuje.

Ministerstwo zwróciło uwagę na art. 161 par. 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.), który ustanawia tzw. zasadę zabezpieczenia majątku osoby pozostającej pod opieką. Zgodnie z nią gotówka osoby pozostającej pod opieką, jeżeli nie jest potrzebna do zaspokajania jego uzasadnionych potrzeb, powinna być złożona przez opiekuna w instytucji bankowej. Opiekun może ją odejmować tylko za zezwoleniem sądu opiekuńczego.

Według resortu wprowadzenie możliwości zwrotu nadpłaty na prywatny rachunek opiekuna zamiast na rachunek otworzony w imieniu ubezwłasnowolnionego mogłoby prowadzić do obejścia wyrażonej w tym przepisie zasady zabezpieczenia majątku. Mogłoby także ograniczać prawa osoby ubezwłasnowolnionej. MF wyjaśniło, że pieniądze ubezwłasnowolnionego i środki opiekuna stanowiłyby wspólne saldo na jednym rachunku, poza jakimkolwiek nadzorem ze strony sądu opiekuńczego.