Nowe regulacje związane z utworzoną strukturą Krajowej Administracji Skarbowej już funkcjonują. Z perspektywy podatników nie przyniosło to jeszcze istotnych zmian w kontaktach z organami podatkowymi. Niewątpliwie trwa organizacja nowej służby o poszerzonych kompetencjach i odmiennych od dotychczasowych zasadach prowadzenia kontroli w ramach nowego rodzaju kontroli, jaką jest kontrola celno-skarbowa.
Druga część komentarza obejmuje art. 64-112 ustawy o KAS i skupia się głównie na wyjaśnieniu nowych przepisów związanych z prowadzeniem kontroli celno-skarbowej, w tym w zakresie uprawnień organów podatkowych i odpowiadających im obowiązkom kontrolowanych. Brzmienie art. 64 i następnych ustawy o KAS w sposób bardzo szeroki określa, jakie działania mogą być podejmowane przez pracowników i funkcjonariuszy kontroli celno-skarbowej. Łączą one w sobie dotychczasowe uprawnienia zarówno dyrektorów urzędów kontroli skarbowej, jak i funkcjonariuszy Służby Celnej.
Uprawnienia te zostały przez ustawodawcę sformułowane w sposób wysoce kategoryczny. Nie podlegają one praktycznie żadnej weryfikacji przez podmioty, u których taka kontrola jest prowadzona. Świadczy o tym zarówno szeroki zakres obowiązków kontrolowanych podatników określony w art. 72 ustawy o KAS, jak i wyłączenie przy prowadzeniu kontroli celno-skarbowej przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz bardzo kazuistyczne odniesienie do odpowiedniego stosowania regulacji ordynacji podatkowej. Całokształt komentowanych przepisów w tym zakresie sprawia wrażenie, jakby ustawodawca dążył do nieograniczonej możliwości działania organów podatkowych, a funkcja kontrolowanego podatnika sprowadzała się wyłącznie do biernego poddawania się czynnościom kontroli, niezależnie od tego, jak by one wyglądały w praktyce. O ile założenie takie może być uzasadnione w przypadku kontroli związanych z popełnianiem czynów zabronionych, o tyle kontrola bieżących rozliczeń podatkowych, która również jest objęta zakresem przedmiotowym kontroli celno-skarbowej, nie powinna być w ten sposób prowadzona.
O dążeniu do wszechwładzy organu kontroli świadczy również bardzo istotna zmiana związana z prawem kontrolowanego do weryfikacji otrzymanej decyzji podatkowej. Jest ona wydawana przez ten sam organ, który przeprowadził kontrolę w ramach postępowania podatkowego prowadzonego po przekształceniu się uprzednio prowadzonej kontroli. Ustawodawca jednozdaniowo stwierdził, że od wydanej decyzji przysługuje kontrolowanemu odwołanie do tego samego organu, który zaskarżoną decyzję wydał.
Nowy tryb odwołania sprowadza się w praktyce do jednoinstancyjności postępowania podatkowego będącego efektem przeprowadzonej kontroli celno-skarbowej. Jest to o tyle kontrowersyjne rozwiązanie, że postępowanie podatkowe prowadzone przez naczelnika urzędu skarbowego, po zakończonej przez niego kontroli podatkowej, skutkuje wydaniem decyzji zaskarżalnej do dyrektora izby administracji skarbowej. Dochodzi zatem do odmiennych uprawnień procesowych podatników, w zależności od tego, kto prowadził u nich kontrolę i wydał ostatecznie decyzję. Może to budzić wątpliwości w świetle konstytucyjnej zasady równouprawnienia wszystkich podatników. Tym bardziej że podobnie jak dotychczas, przepisy podatkowe nie wskazują jednoznacznie, jakie podmioty mogą być kontrolowane przez naczelników urzędów celno-skarbowych, a jakie przez naczelników urzędów skarbowych. Kontrole te mogą się zatem na siebie nakładać, a pierwszeństwo będzie miała kontrola celno-skarbowa, jeżeli została wszczęta przed kontrolą naczelnika urzędu skarbowego.
Jednoinstancyjność wprowadzona w obszarze działań kontrolnych naczelników urzędów celno-skarbowych powiązana jest z nowelizacją przepisów o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, które od 2015 roku wprowadziły możliwość merytorycznego orzekania o prawach i obowiązkach podatników. Rozwiązanie to może częściowo łagodzić zmiany wprowadzone w omawianej procedurze podatkowej, aczkolwiek pozostaje otwartą kwestią, w jakim zakresie wojewódzkie sądy administracyjne będą z tych uprawnień korzystały. Tym bardziej że wszelkie działania sądów w tym zakresie uzależnione są od stosownych skarg, które składał będzie podatnik.
W końcowej części komentarz omawia procedury audytu, czynności audytowych i urzędowego sprawdzenia, które zostały przeniesione do ustawy o KAS z dotychczasowych przepisów ustawy o kontroli skarbowej oraz ustawy o Służbie Celnej. Przy czym w ramach tych procedur istotnie rozszerzono uprawnienia naczelników urzędów celno-skarbowych, co skutkuje ich zbliżeniem do kontroli celno-skarbowej.
Cały komentarz przeczytasz w elektronicznym wydaniu DGP:
Kolejna część komentarza ukaże się 10 kwietnia.
TYDZIEŃ Z KOMENTARZAMI – baza publikacji
Dotychczas w tygodniku Podatki i Księgowość komentowaliśmy m.in. ustawy:
● z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
● z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn
● z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
● z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych
● z 29 września 1994 r. o rachunkowości
● z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
● z 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw
● z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych
● z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług
● z 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw
Komentowaliśmy też m.in. rozporządzenia:
● z 27 grudnia 2010 r. w sprawie odliczania i zwrotu kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących
● z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów
● z 10 września 2009 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów osób fizycznych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania osób fizycznych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych
● z 23 grudnia 2013 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych
● z 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień
● z 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur
Przeoczyłeś tygodnik? Znajdziesz go w wydaniach DGP na edgp.gazetaprawna.pl