Kwestia opodatkowania tzw. usług niematerialnych, w tym doradczych, w relacjach z podmiotami zagranicznymi jest kontrowersyjna. Dlaczego?
Artykuł 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o CIT i analogiczny art. 29 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT stanowią, że przychody osób mających siedzibę albo miejsce zamieszkania za granicą, z uzyskanych w Polsce przychodów „z tytułu świadczeń doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze” podlegają zryczałtowanemu opodatkowaniu w wysokości 20 proc. Charakter tego opodatkowania jest więc – co do zasady – identyczny z opodatkowaniem „u źródła”, stosowanym przy transgranicznych wypłatach dywidend, odsetek i należności licencyjnych, gdzie zryczałtowany podatek – bez uwzględniania kosztów – pobierany jest bezpośrednio przez polskiego płatnika w momencie wypłaty na rzecz podmiotu zagranicznego. Przepisy te stosuje się z uwzględnieniem zawartych przez Polskę umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Oznacza to, że jeżeli w danym przypadku między Polską a państwem, w którym ma siedzibę albo miejsce zamieszkania podmiot będący beneficjentem wypłaty wynagrodzenia za usługi niematerialne, obowiązuje standardowa umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, przychód taki nie będzie opodatkowany „u źródła” w Polsce. Umowa taka nie daje podstawy do poboru podatku. Dochód (przychód) z tego tytułu będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym tylko w państwie, gdzie ma siedzibę albo miejsce zamieszkania podmiot otrzymujący ten dochód (przychód).
NSA w wyroku z 2 czerwca 2011 r. (sygn. akt: II FSK 138/10) stwierdził, że nie ma obowiązku poboru podatku od wynagrodzenia wypłacanego zagranicznemu doradcy, gdy usługi doradcze wykonywane są poza Polską. W ocenie NSA dla powstania obowiązku podatkowego nie ma znaczenia miejsce wypłaty wynagrodzenia ani okoliczność, że efekt usługi doradczej zostanie wykorzystany w Polsce.