Były wspólnik spółki cywilnej mógł po likwidacji zażądać zwrotu nadwyżki VAT. Pozbawienie tego prawa byłoby niezgodne z Konstytucją i zasadą neutralności VAT.
ORZECZENIE
Podatniczka wraz ze wspólnikiem prowadziła działalność w ramach spółki cywilnej. W styczniu 2006 r. do urzędu skarbowego wspólnicy złożyli VAT-Z, zawiadamiając tym samym o likwidacji spółki z końcem 2005 roku. W styczniu została też złożona deklaracja VAT-7 za grudzień 2005 r., z której wynikała nadwyżka VAT do zwrotu na rachunek bankowy.
Byli już wspólnicy pieniędzy ze zwrotu VAT jednak nie otrzymali. Organy podatkowe wskazały, że dla celów VAT podatnikiem była spółka cywilna. Po likwidacji spółki nie ma komu zwrócić podatku, a byli wspólnicy nie mają legitymacji ani do żądania wszczęcia postępowania w sprawie zwrotu VAT, ani do wypłacenia im pieniędzy.
Sąd I instancji oddalił skargę byłej wspólniczki. Rozwiązanie (likwidacja) spółki cywilnej powoduje, że traci ona podmiotowość podatkową na gruncie ustawy o VAT. W ocenie sądu skoro spółka przestała istnieć, to nie ma strony, która mogłaby występować w postępowaniu podatkowym dotyczącym określenia jej zobowiązań. Stroną postępowania podatkowego nie może być były wspólnik spółki cywilnej. Sąd nie zgodził się, że przepisy naruszają konstytucję. Inicjatywa kreowania rzeczywistości leży po stronie wspólników. I, w ocenie sądu, powinni oni tak zorganizować prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo, aby rozliczyć wszelkie zobowiązania i należności, aby nie było ani nadpłaty, ani zaległości.
Na korzyść byłej wspólniczki orzekł dopiero Naczelny Sąd Administracyjny. Uznał, że stanowisko organów i sądu I instancji narusza konstytucję i zasadę neutralności VAT. Na poparcie swojego stanowiska NSA przywołał wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 marca 2009 r. Wyrok TK nie dotyczył wprost uprawnienia do zwrotu VAT – zaznaczył sąd. Jednak ma on wpływ na prawo zwrotu VAT, bo Trybunał poszedł w nim o wiele dalej, uznając prawo byłych wspólników do stwierdzenia nadpłaty i korekty deklaracji.
Sąd przypomniał, że ustawodawca przyjmował fikcję prawną istnienia spółki cywilnej po likwidacji, zobowiązując do sporządzenia remanentu likwidacyjnego. Jeżeli taka fikcja była podstawą obowiązków, to była też podstawą uprawnień do zwrotu dla wspólników.
Wyrok jest prawomocny.
Ważne!
Od 1 grudnia 2008 r. prawo do zwrotu VAT dla byłych wspólników wynika wprost z ustawy o VAT. Uprawnienie to obejmuje byłych wspólników spółek cywilnych i handlowych spółek osobowych
Sygn. akt I FSK 148/08