Podwyższenie podstawy opodatkowania w wyniku kontroli może prowadzić do podwójnego opodatkowania tego samego dochodu u obu stron transakcji. Wtedy warto zastosować procedurę wzajemnego porozumiewania.
Do podwójnego opodatkowania może dojść np. w sytuacji, gdy polska administracja podatkowa uzna, że wynagrodzenie wypłacone przez polską spółkę z tytułu zakupu towarów od zagranicznego podmiotu powiązanego nie zostało ustalone na poziomie rynkowym. Obniżenie ceny zakupu zastosowanej w ramach transakcji spowoduje zmniejszenie wysokości kosztów odliczonych przez polską spółkę. W efekcie część dochodów będzie jednocześnie opodatkowana w dwóch jurysdykcjach podatkowych: za granicą jako nadwyżka nad ceną rynkową i w Polsce poprzez brak odliczenia tej nadwyżki.
W przedstawionym przykładzie polska spółka może skorzystać ze środków odwoławczych przewidzianych w polskich przepisach podatkowych (skarga do sądu administracyjnego). Możliwe jest również wykorzystanie mechanizmów zawartych w rozporządzeniu ministra finansów z 10 września 2009 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów osób prawnych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania osób prawnych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych (dalej: rozporządzenie).
Przydatny mechanizm
Procedura wzajemnego porozumiewania jest procedurą, w którą poza podatnikiem oraz polskimi organami podatkowymi zaangażowana jest również zagraniczna administracja podatkowa. Procedura może zostać wszczęta przez każdą ze stron transakcji, czyli zarówno przez polski, jak i zagraniczny podmiot, bez względu na to, w którym kraju miała miejsce kontrola i doszacowanie.
Postępowanie w zakresie eliminacji podwójnego opodatkowania zostało opisane w rozdziale 7 rozporządzenia, zgodnie z którym podmiot krajowy może wystąpić do ministra finansów z wnioskiem o wszczęcie procedury wzajemnego porozumiewania:
a) na podstawie konwencji (konwencja arbitrażowa) z 23 lipca 1990 r. w sprawie eliminowania podwójnego opodatkowania w przypadku korekty zysków przedsiębiorstw powiązanych (Dz.U. z 2007 r. nr 152, poz. 1080). Konwencja arbitrażowa obowiązuje Polskę od 1 lutego 2007 r. i ma zastosowanie wyłącznie do transakcji zawartych między podmiotami powiązanymi (w tym między podatnikiem oraz jego zakładem) mającymi siedzibę na terytorium państw będących stronami konwencji (państw należących do Unii Europejskiej),
b) na podstawie umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska. Procedura wzajemnego porozumiewania jest środkiem przewidzianym we wszystkich umowach zawartych przez Polskę, zaś postanowienia dotyczące tej procedury oparte są zazwyczaj na wzorcu art. 25 modelowej konwencji OECD w sprawie podatku od dochodu i majątku.
Wniosek
Złożenie wniosku powinno nastąpić nie później niż przed upływem trzech lat od pierwszej z następujących dat: doręczenia podatnikowi (lub podmiotowi powiązanemu) protokołu kontroli albo doręczenia decyzji podatkowej, które prowadzą lub mogą prowadzić do podwójnego opodatkowania. Jeżeli podstawą złożenia wniosku jest umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, właściwy jest termin wskazany w tej umowie. Jest to istotna modyfikacja ogólnej zasady, bowiem niektóre umowy zawarte przez Polskę skracają termin na złożenie wniosku do dwóch lat, natomiast inne nie przewidują ograniczenia czasowego na złożenie wniosku.
Obligatoryjne elementy wniosku zostały wymienione w przepisach rozporządzenia. Należy pamiętać o tym, że poza danymi identyfikacyjnymi oraz opisem stanu faktycznego sprawy wniosek powinien zawierać m.in. oświadczenie podatnika o gotowości bezzwłocznego udostępnienia ministrowi pełnej dokumentacji oraz udzielenia wszelkich informacji mogących mieć wpływ na wynik sprawy. Sprawę uznaje się za zgłoszoną dopiero po wpływie wniosku zawierającego wszystkie obligatoryjne elementy.
W terminie miesiąca od wpływu wniosku minister finansów ma obowiązek poinformować o tym fakcie wnioskodawcę oraz właściwe organy innych państw. Procedura jest wszczynana w przypadku uznania wniosku przez ministra za uzasadniony oraz jeżeli sprawa będąca przedmiotem wniosku nie może być przez niego załatwiona w ramach procedur krajowych w sposób uwzględniający wniosek podatnika. Wszczynając procedurę, minister finansów informuje o tym właściwe organy innych państw, których ten wniosek dotyczy.
Termin na zakończenie procedury wszczętej na podstawie konwencji arbitrażowej wynosi dwa lata od późniejszej z następujących dat: doręczenia ostatecznej decyzji podatkowej (lub dokumentu równoważnego) albo daty zgłoszenia sprawy. Jest to istotna zaleta tego instrumentu, bowiem przepisy nie wskazują na termin zakończenia procedury wszczętej na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Na podstawie wyniku zakończonej procedury następuje wszczęcie postępowania w sprawie określenia wysokości dochodu/straty podatnika lub wznowienie postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną.
Na zakończenie warto zaznaczyć, że do tej pory podatnicy rzadko korzystali z opisanych mechanizmów. W 2015 r. w sprawach z zakresu stosowania cen transferowych wszczęto zaledwie trzy procedury wzajemnego porozumiewania się oparte na umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz jedną procedurę na podstawie konwencji arbitrażowej.
Podstawa prawna
Rozporządzenie ministra finansów z 10 września 2009 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów osób prawnych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania osób prawnych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1186).
