Sprzedawca powinien zapłacić podatek dochodowy, jeżeli pozbywa się auta z zyskiem przed upływem pół roku od nabycia. Kupujący musi uregulować daninę od czynności cywilnoprawnych. Urząd może podwyższyć podstawę opodatkowania, jeśli uzna, że cena, za którą sprzedano auto, została zaniżona
Sprzedaż prywatnego pojazdu może się wiązać z koniecznością zapłaty podatku dochodowego. Będzie tak, jeśli od końca miesiąca, w którym auto zostało kupione, do momentu sprzedaży upłynęło mniej niż sześć miesięcy. W grę wchodzi wtedy przychód z innego źródła, tj. z odpłatnego zbycia rzeczy.
Jaki PIT
Podstawę zapłaty PIT stanowi w tym wypadku dochód będący różnicą pomiędzy przychodem (przez który rozumie się cenę wskazaną w umowie pomniejszoną o koszty odpłatnego zbycia) a kosztami nabycia (przykład 1). Te ostatnie obejmują m.in. cenę zakupu auta, zapłacony wtedy podatek od czynności cywilnoprawnych, podatek akcyzowy, opłaty za pierwszy przegląd techniczny w kraju (dotyczy aut sprowadzonych z zagranicy) czy opłaty za tablice rejestracyjne. Sprzedający może też pomniejszyć podstawę opodatkowania o nakłady poniesione w czasie użytkowania samochodu. Nie chodzi tu o koszty eksploatacji takie, jak np. zakup paliwa czy płynu hamulcowego, ale o wydatki na remont, naprawę czy montaż instalacji gazowej.
Jeżeli podatnik zaniży wartość sprzedaży (cena ustalona w umowie będzie odbiegać od rynkowej), organ podatkowy może sam ją określić. Zgodnie z art. 19 ust. 3 ustawy o PIT weźmie pod uwagę ceny stosowane w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, w szczególności z uwzględnieniem ich stanu, stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia (urzędników może wspomóc powołany przez nich biegły). Wcześniej jednak przeprowadzi postępowanie, w ramach którego podatnik będzie mógł sam wskazać inną kwotę, odpowiadającą wartości sprzedawanego auta, albo uzasadnić kwotę wynikającą z umowy.
Rozliczenie roczne
Właściwie ustalony dochód ze sprzedaży prywatnego auta opodatkowuje się łącznie z innymi dochodami podlegającymi PIT według skali podatkowej. Nie wpłaca się zaliczki w trakcie roku. Daninę reguluje się do 30 kwietnia roku następnego, czyli w ramach rocznego rozliczenia. Nawet jeśli podatnik poza dochodami ze sprzedaży samochodu miał tylko dochody ze stosunku pracy, to nie będzie mógł się rozliczyć z fiskusem na druku PIT-37. W tym formularzu uwzględnia się wprawdzie wyłącznie przychody opodatkowane według skali, ale tylko te, które zostały uzyskane za pośrednictwem płatnika (np. pracodawcy). We wspomnianej sytuacji podatnik, który pozbył się auta, musi złożyć PIT-36. Przychód uzyskany ze sprzedaży samochodu musi ująć w części D formularza (D1 albo D2, jeśli występuje jako małżonek we wspólnym rozliczeniu) w wierszu 8 „Inne źródła, niewymienione w wierszach od 1 do 7”.
Podobnie musi zresztą postąpić podatnik, który sprzedał auto ze stratą. Nie zapłaci oczywiście podatku, ale – jak wskazują interpretacje podatkowe – w rocznym zeznaniu powinien jednak uwzględnić zarówno przychody, koszty, jak i wpisać stratę. Uwaga: nie obniży ona PIT od innych dochodów, z którymi nie może być łączona. Jej wykazanie ma jednak nie tylko znaczenie informacyjne. Jeśli bowiem zdarzy się tak, że w kolejnych pięciu latach podatnik sprzeda auto z zyskiem, od którego musiałby odprowadzić daninę (czyli uzyska przychód z tego samego źródła), to wówczas będzie mógł rozliczyć poniesioną wcześniej stratę.
Obowiązki kupującego
Nabywca samochodu również ma obowiązki względem fiskusa. Chodzi o podatek od czynności cywilnoprawnych. PCC podlegają bowiem z pewnymi wyjątkami (ramka i przykład 2) umowy sprzedaży aut zawierane okazjonalnie, zazwyczaj przez tych, którzy nie są przedsiębiorcami i nie zajmują się zawodowo działalnością handlową. Daninę płaci się, jeżeli podstawa opodatkowania przekracza 1 tys. zł. Stanowi ją wartość rynkowa pojazdu – którą określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia – z dnia dokonania czynności, bez odliczania długów i ciężarów.
A to oznacza, że nie zawsze kwota zapłacona przez kupującego będzie stanowić podstawę opodatkowania. Przykładowo, jeżeli sprzedawcy zależy na szybkim pozbyciu się samochodu i z tego powodu obniża cenę np. o 20 proc., to kupujący musi uwzględnić jako podstawę opodatkowania w PCC wyższą kwotę, odzwierciedlającą przeciętne ceny w obrocie tego typu pojazdami. Jeżeli tego nie zrobi albo celowo zaniży podstawę opodatkowania, a organ podatkowy stwierdzi, że nie odpowiada ona wartości rynkowej, może wezwać podatnika do jej zmiany. Ma na to pięć lat, licząc od końca roku, w którym zawarto umowę sprzedaży. W przypadku sporu co do wartości rynkowej organ może wziąć pod uwagę opinię biegłego lub przedłożoną przez podatnika wycenę rzeczoznawcy.
Zapłata i zwrot podatku
Kupujący musi złożyć do swojego urzędu skarbowego (właściwego ze względu na miejsce zamieszkania) deklarację PCC-3 oraz obliczyć i wpłacić (bez wezwania) podatek w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy (nie jest przy tym istotne, czy zapłata nastąpiła w tym terminie, czy nie). Stawka PCC w tym przypadku wynosi 2 proc. podstawy opodatkowania.
W niektórych przypadkach daninę można odzyskać. Dotyczy to sytuacji gdy:
● uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli,
● nie spełnił się warunek zawieszający, od którego uzależniono wykonanie umowy.
Oznacza to, że rozwiązanie lub odstąpienie od umowy nie jest podstawą do zwrotu.
Inaczej jest, jeżeli okaże się, że sprzedawca wprowadził kupującego w błąd, np. zapewnił, że pojazd nie uczestniczył w kolizji, a w rzeczywistości było inaczej, a nabywca, gdyby o tym wiedział, nie kupiłby auta. W takiej sytuacji uchylenie się od skutków prawnych umowy stanowi podstawę do zwrotu zapłaconego podatku. Podobnie, gdy w umowie zastrzeżono, że własność przejdzie na kupującego pod warunkiem zapłaty ceny w ustalonym terminie. Jeżeli kupujący się nie rozliczy, a sprzedawca nie wyda mu auta, można wystąpić o zwrot zapłaconego PCC.
Zwrotu dokonuje właściwy urząd, na wniosek zainteresowanego, ale nie może on być złożony później niż pięć lat od końca roku, w którym danina została zapłacona. Jeżeli podatek został uregulowany w kwocie wyższej niż należna, powinien być w odpowiedniej części zwrócony jako nadpłata.
Ważne
Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego do określenia wartości rynkowej sprzedanego auta (na potrzeby rozliczenia PIT przez sprzedawcę lub PCC przez nabywcę), a kwota określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33 proc. od kwoty podanej przez podatnika, ten ostatni musi ponieść koszty wydania takiej opinii
Wyłączenie z podatku
PCC nie trzeba płacić w przypadku sprzedaży używanego samochodu, jeżeli:
● przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tych czynności jest opodatkowana VAT bądź zwolniona z tego podatku,
● przedmiotem sprzedaży są auta znajdujące się za granicą i spełniony jest jeden z dwóch warunków:
– umowa zawarta jest za granicą,
– kupujący nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w Polsce.
PRZYKŁADY
1 Czy sprzedaż po trzech miesiącach jest opodatkowana
Podatnik w styczniu 2014 r. kupił samochód za 11 tys. zł, a sprzedał go w kwietniu za 12 tys. zł. W międzyczasie dokonał kilku drobnych napraw, które w sumie pochłonęły 450 zł. Poniósł też koszty zbycia (zapłacił za ogłoszenia prasowe) w wysokości 50 zł. Czy musi zapłacić podatek dochodowy?
TAK. Odpłatne zbycie rzeczy jest jednym ze źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu – jeśli do sprzedaży dochodzi przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym podatnik kupił rzecz, a transakcja nie ma związku z działalnością gospodarczą. Podatek płaci się od dochodu, a nie od ceny sprzedaży.
W naszym przykładzie dochodem do opodatkowania jest różnica pomiędzy przychodem (11 950 zł, tj. cena minus koszty odpłatnego zbycia, czyli 12 tys. zł – 50 zł) a kosztem nabycia samochodu (11 tys. zł), którą dodatkowo pomniejsza się też o wartość nakładów poczynionych w czasie użytkowania auta (czyli 450 zł). Jeśli w związku z zakupem podatnik zapłacił podatek od czynności cywilnoprawnych, to kwota PCC również stanowi koszt nabycia samochodu i należy obniżyć o nią podstawę opodatkowania w PIT. Jednak w pytaniu czytelnik nie wspomniał, że poniósł taki wydatek, dlatego biorąc pod uwagę wyłącznie przedstawiony stan faktyczny, możemy uznać, że podstawa opodatkowania wynosi 500 zł (12 tys. zł – 50 zł – 11 tys. zł – 450 zł). Jest ona opodatkowana skalą. Przy założeniu, że w grę wchodziłaby stawka 18 proc., podatnik miałby do zapłaty 90 zł (500 zł × 18 proc.). Ma czas na uregulowanie daniny aż do 30 kwietnia 2015 r.
Gdyby chodziło o rozliczenie transakcji z 2013 r. (które musi nastąpić do końca kwietnia bieżącego roku), w opisanej sytuacji czytelnik musiałby wykazać ją w zeznaniu PIT-36 w części D „inne źródła”:
– pozycja 81: przychód – 11 950 zł,
– pozycja 82: koszty uzyskania przychodów – 11 450 zł,
– pozycja 83: dochód – 500 zł.
Podstawa prawna
Art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
2Czy kupując auto za granicą, musimy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych
Podczas pobytu w Niemczech podatnik kupił samochód osobowy. Tam też została zawarta umowa. Czy powinien odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych?
NIE. Wynika to z tego, że umowa została zawarta poza Polską i dotyczy samochodu znajdującego się poza granicami naszego kraju. Zgodnie z art. 1 ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zakup samochodu znajdującego się za granicą podlega PCC, gdy nabywca ma miejsce zamieszkania w Polsce i czynność cywilnoprawna została dokonana na jej terytorium.
Podstawa prawna
Art. 1 ust. 4 pkt 2 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 ze zm.).
3Czy płaci się PCC przy nabyciu auta od podatnika zwolnionego z VAT
Czytelnik kupił używany samochód osobowy od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą i korzystającej ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Czy w takim przypadku powinien zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych?
NIE. Zgodnie z przepisami, jeżeli sprzedający auto używane jest z powodu tej czynności opodatkowany podatkiem od towarów i usług lub korzysta w tym zakresie ze zwolnienia z VAT, transakcja taka nie podlega daninie od czynności cywilnoprawnych.
Bez znaczenia jest przy tym to, o jakie zwolnienie z VAT chodzi. Potwierdził to dyrektor Izby Skarbowej w Poznania w interpretacji indywidualnej z 11 października 2013 r. (sygn. ILPB2/436-185/13-2/MK).
Podstawa prawna
Art. 2 pkt 4 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 ze zm.).
Podstawa prawna
Art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d, art. 19 ust. 1, 3 i 4 oraz art. 24 ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
Art. 6 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a, art. 9 pkt 6, art. 11 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 ze zm.).
Par. 9 rozporządzenia ministra finansów z 16 grudnia 2008 r. w sprawie sposobu pobierania i zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 179 ze zm.).
