W przypadku wykonywania przez osoby fizyczne pracy poza granicami kraju ich zamieszkania (rezydencji podatkowej) dochodzi do konieczności określenia miejsca opodatkowania uzyskanych z tego tytułu dochodów. Jak należy prawidłowo postępować w takiej sytuacji?
dr JANUSZ MARCINIUK
doradca podatkowy Marciniuk i Wspólnicy
Co do zasady, opodatkowaniu w Polsce podlegają dochody nierezydentów za pracę wykonywaną na terytorium Polski pochodzące:
- ze źródeł zagranicznych, tj. uzyskane od podmiotów zagranicznych - po 183 dniu (w roku kalendarzowym lub w ciągu kolejnych 12 miesięcy) pobytu danej osoby w Polsce,
- ze źródeł polskich, tj. uzyskane od podmiotów polskich - od pierwszego dnia świadczenia pracy.
W tym drugim przypadku nie zawsze musi istnieć umowa o pracę, aby uznać, że dochód pochodzi ze źródeł polskich. Ma to miejsce wówczas, gdy polska spółka przyjmująca pracownika stanie się dla niego tzw. ekonomicznym pracodawcą. Pojęcie to zostało wprowadzone do prawa polskiego niedawno za sprawą postanowień umowy z 14 maja 2003 r. w sprawie unikania podwójnego opodatkowania między Polską a Niemcami. Jest to jak do tej pory jedyna umowa, której stroną jest Polska, wprowadzająca regulacje w tym zakresie.
Zgodnie z regulacją umowy wyłączenie w związku z nieprzekroczeniem 183 dni pobytu na terytorium Polski spod opodatkowania w Polsce dochodów z pracy wypłacanych przez zagraniczną spółkę wysyłającą nie będzie miało zastosowania wobec wynagrodzenia pracownika odesłanego z Niemiec, który nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, jeżeli będzie on swoją pracę wykonywał na terytorium Polski i jeżeli:
- w ramach tej pracy będzie wykonywał również usługi na rzecz polskiej spółki przyjmującej, która będzie kontrolować bezpośrednio lub pośrednio sposób wykonania tych usług, i
- pracodawca niemiecki (spółka wysyłająca) nie będzie ponosić odpowiedzialności lub ryzyka za skutki pracy wykonanej przez pracownika w czasie jego odesłania.
W celu określenia podmiotu będącego ekonomicznym pracodawcą przyjęło się w praktyce definiowanie tego pojęcia poprzez odpowiedź na następujące pytania: na czyją rzecz wykonywana jest praca, kto wydaje polecenia pracownikowi, kto ponosi bezpośrednie ryzyko za usługi świadczone przez pracownika, kto jest bezpośrednim beneficjentem wykonanej pracy, kto daje materiały i narzędzia niezbędne do wykonywania pracy?
W wypadku zastosowania polsko-niemieckiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania nie ma określonego okresu, po upływie którego należy uznać, że pojawił się ekonomiczny pracodawca. Wydaje się, że spełnienie warunków określonych w tej umowie spowoduje opodatkowanie wynagrodzenia już od pierwszego dnia świadczenia pracy przez odesłanego pracownika. W omawianym przypadku dyskusyjne jest opodatkowywanie w Polsce tego rodzaju dochodów retrospektywnie dopiero po upływie 183 dnia pobytu pracownika na terytorium Polski. Jednakże ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera żadnych dodatkowych regulacji w tym zakresie.
W świetle powyższych rozważań należy podkreślić, że obowiązujące na podstawie polsko-niemieckiej umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania wyłączenie z opodatkowania w Polsce dochodów uzyskiwanych z pracy wykonywanej na terytorium Polski przez pracowników odesłanych z Niemiec podczas ich krótkiego (trwającego krócej niż 183 dni) pobytu nie będzie miało zastosowania do dochodów tych z nich, którzy w sensie ekonomicznym świadczą usługi na rzecz odbiorcy z siedzibą w Polsce. W takim przypadku opodatkowanie ich dochodów z pracy nastąpi w miejscu jej wykonywania, tj. w Polsce.
Not. KT
