Osoby, którym urząd skarbowy zwrócił część VAT na materiały budowlane w związku z inwestycją mieszkaniową, nie mogą spać spokojnie. Fiskus zaczął kwestionować wypłacone rekompensaty. Może uznać, że była ona za wysoka i żądać zwrotu nadwyżki razem z odsetkami. Okazją do takiej weryfikacji jest np. złożenie kolejnego wniosku. Weryfikacja dotyczy też zwrotów, które wcześniej nie budziły zastrzeżeń urzędników.
Prawidłowość praktyki urzędów skarbowych potwierdziło Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie „DGP”. Co ciekawe, weryfikacja dotyczy też zwrotów, które wcześniej nie budziły zastrzeżeń urzędników.

Zwrot z decyzją lub bez

W sprawie zwrotu VAT wydawana jest decyzja. Jej ewentualna weryfikacja jest możliwa, ale jedynie w trybie nadzwyczajnym, tj. wznowienia postępowania podatkowego lub stwierdzenia nieważności decyzji, o czym już informowaliśmy („GP” nr 229/2009). Jeżeli zatem np. wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, a nieznane urzędowi skarbowemu, uchyla się decyzję dotychczasową i określa kwotę zwrotu w prawidłowej wysokości.
Urząd skarbowy może także wypłacić zwrot bez wydawania decyzji, jeżeli prawidłowość złożonego wniosku nie budzi wątpliwości. Niestety resort finansów znajduje również podstawy do tego, aby podważać zwrot, który nie był poprzedzony decyzją.

Niepodatkowa należność

Zgodnie z art. 7 ustawy regulującej zasady zwrotu VAT (Dz.U. z 2005 r. nr 177, poz. 1468 z późn. zm.) w sprawach w niej nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.). Według MF kwoty z tytułu nienależnie dokonanego zwrotu wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym spełniają kryteria niepodatkowych należności budżetowych. Natomiast ilekroć w Ordynacji podatkowej mowa jest o podatkach, rozumie się przez to również niepodatkowe należności budżetowe. W konsekwencji jeżeli zwrócona bez decyzji kwota okaże się nieprawidłowa, urząd skarbowy jest zobligowany, określenia jej we właściwej wysokości w decyzji. Jest ona wydawana po uprzednim wszczęciu postępowania z urzędu na podstawie art. 165 par. 1 Ordynacji podatkowej.

Postępowanie z urzędu

Zdaniem Karoliny Gierszewskiej, doradcy podatkowego w ECDDP, odrębne przepisy, w szczególności ustawa o finansach publicznych, nie wymieniają kwot nienależnie dokonanego zwrotu części VAT wśród niepodatkowych należności budżetowych.
Gdyby jednak zgodzić się z takim stanowiskiem Ministerstwo Finansów, organ podatkowy w toku postępowania powinien dokonać dokładnej analizy całej dokumentacji, tj. sprawdzić prawdziwość faktur, ich ewentualne błędy formalne, zbadać rodzaj i wielkość inwestycji budowlanej, okres oraz liczbę wcześniejszych wniosków o zwrot.
– Jednym słowem, powinien wykonać wszystkie te czynności, jakich dokonał przy pierwotnej weryfikacji wniosku o zwrot – mówi Karolina Gierszewska.
Tomasz Bełdyga, radca prawny, dyrektor w KPMG, zwraca uwagę, że ustawa o zwrocie podatku od towarów i usług przewiduje mechanizmy i terminy, które powinny pozwalać na przeprowadzenie wszelkich czynności kontrolnych przez organy podatkowe przed dokonaniem zwrotu. Przy czym formalnie nie ma zakazu prowadzenia takich czynności już po jego dokonaniu.
– Jednak prowadzenie kontroli lub czynności sprawdzających w odniesieniu do dokonanych zwrotów wiązać się będzie z problemami wynikającymi choćby z braku określenia w przepisach jakichkolwiek wymogów co do przechowywania dokumentów przez osobę, która otrzymała już zwrot – podkreśla Tomasz Bełdyga.
Wątpliwości co do zasadności prowadzenia takiego postępowania ma Piotr Liss, doradca podatkowy, partner w KZWS – RSM International. Zdaniem eksperta wynikają one głównie z charakteru zwrotu dokonywanego bez decyzji, który może nastąpić wyłącznie wtedy, gdy prawidłowość wniosku nie budzi wątpliwości.
– Zwrot bez decyzji faktycznie oznacza uznanie go za w pełni należny, a skoro ustawodawca w żadnym przepisie nie wskazał możliwości wzruszenia takiego uznania, to zastosowanie art. 165 Ordynacji podatkowej jest niezgodne z jego intencją – ocenia Piotr Liss.

Brak winy podatnika

Za brakiem prawa do żądania zwrotu i odsetek od rekompensaty wypłaconej bez decyzji przemawia jeszcze jeden argument. Agnieszka Bieńkowska, doradca podatkowy, partner w MDDP, podkreśla, że zgodnie z art. 52 par. 1 Ordynacji podatkowej zwrot podatku otrzymanego nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej traktuje się na równi z zaległością podatkową. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy podatnik wykaże, że nie nastąpiło to z jego winy. Skoro wniosek nie budził wątpliwości, to gdy okaże się, że urząd popełnił błąd i dokonał zwrotu nienależnie lub w wysokości większej od należnej, nie można twierdzić, że nastąpiło to z winy podatnika.
– W takich przypadkach nie dochodzi do powstania zaległości podatkowej i urzędy nie mają prawa domagać się jej zwrotu z odsetkami – mówi Agnieszka Bieńkowska.
Podobnego zdania jest Marcin Sobieszek, doradca podatkowy w Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna.
– Jeżeli po upływie określonego czasu organ podatkowy dojdzie do wniosku, że zwrot został dokonany w wysokości wyższej niż należna, nie może przerzucać konsekwencji własnego niedopatrzenia na podatnika – uważa Marcin Sobieszek.
Ponieważ składane przez podatników wnioski podlegają weryfikacji przed dokonaniem zwrotu, brak winy podatnika nie ulega wątpliwości.