Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wzięła w leasing operacyjny sprzęt komputerowy. Musiała jako zabezpieczenie podpisać weksel własny in blanco. Wyraziła zgodę, że weksel będzie mógł opiewać maksymalnie na wysokość wszystkich niezapłaconych przez nią rat leasingu. Spółka płaci regularnie wszystkie raty i jest mało prawdopodobne, że weksel kiedykolwiek będzie musiał być wykorzystany. Czy wobec tego, można nie ujmować go w księgach? Jeżeli tak, to czy jeżeli minął już prawie rok od podpisania umowy, tworząc zobowiązanie warunkowe, jego wartość można pomniejszyć o zapłacone już do tej pory raty?

ANNA PŁACHETKA
menedżer w departamencie rachunkowości HLB Frąckowiak i Wspólnicy
Przez zobowiązania warunkowe (art. 3 ust. 1 pkt 28 ustawy o rachunkowości) rozumie się obowiązek wykonania świadczeń, których powstanie jest uzależnione od zaistnienia określonych zdarzeń. Do takich zobowiązań zalicza się: udzielone gwarancje i poręczenia, indos weksli, zawarte, lecz jeszcze niewykonane umowy, nieuznane roszczenia wierzycieli i inne.
Zobowiązań warunkowych nie ujmujemy w bilansie, ale zgodnie z załącznikiem numer 1 do ustawy o rachunkowości spółka ma obowiązek wykazać w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego dane o zobowiązaniach warunkowych, w tym również o udzielonych przez jednostkę gwarancjach i poręczeniach, także wekslowych. Spółka powinna odrębnie wykazać informacje dotyczące gwarancji i poręczeń wobec jednostek powiązanych. W związku z powyższym spółka musi zamieścić informację o podpisanym wekslu w sprawozdaniu finansowym. Jeżeli tego nie zrobi, to na kierowniku jednostki ciąży odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych ustawą, w tym z tytułu nadzoru, również w przypadku gdy określone obowiązki w tym zakresie zostaną powierzone innej osobie za jej zgodą (art. 4 ust. 5 ustawy o rachunkowości).
Do ewidencji zobowiązań warunkowych służy konto pozabilansowe 29 „Zobowiązania warunkowe” (zgodnie z wzorcowym zakładowym planem kont). Po stronie Ma tego konta będą ewidencjonowane wszelkiego rodzaju zobowiązania warunkowe. Wygaśnięcie zobowiązań warunkowych powinno być księgowane po stronie Wn. Konto „Zobowiązań warunkowych” może wykazywać tylko saldo Ma, które oznacza stan zobowiązań warunkowych.
Z pytania wynika, że spółka podpisała jako zabezpieczenie weksel in blanco. Zgodnie z deklaracją kwota weksla opiewa maksymalnie na wysokość wszystkich niezapłaconych przez nią rat leasingu. Spółka powinna wykazać taką kwotę zobowiązania warunkowego w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego, na jaką opiewa weksel na koniec roku obrotowego. W związku z tym spółka powinna najpierw zaewidencjonować udzielenie zobowiązania warunkowego po stronie Ma konta 29 „Zobowiązania warunkowe” w wysokości rat pozostających do spłacenia z tytułu leasingu. Następnie co miesiąc powinna ewidencjonować po stronie Wn kwotę kolejnej zapłaconej raty. Kwota salda wynikająca z konta zobowiązań warunkowych powinna być wykazana w informacji dodatkowej.
Należy pamiętać, że jeżeli spółka posiada różne zobowiązania warunkowe dotyczące zarówno krajowych, jak i zagranicznych kontrahentów, jednostek powiązanych i niepowiązanych, to spółka musi prowadzić analitykę do tej ewidencji, w taki sposób, który umożliwi ustalenie zobowiązań warunkowych w podziale na poszczególnych kontrahentów, walutę zobowiązań i ich tytuły.
(AP)
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 3 ust. 1 pkt 28 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).