Kiedy należy wszcząć postępowanie egzekucyjne? Po jakim czasie dochodzi do przedawnienia zobowiązań podatkowych w gminie? Jakie są przyczyny złej egzekucji podatków i opłat lokalnych?
JAN WOŹNIAK
doradca prawny delegatury Najwyższej Izby Kontroli w Kielcach
Przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, jak również przepisy wykonawcze do tej ustawy, nie określają, po jakim czasie od otrzymania przez organ egzekucyjny tytułu wykonawczego należy wszcząć postępowanie oraz podjąć kolejne czynności egzekucyjne. Natomiast zgodnie z art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w sprawach nieuregulowanych mają zastosowanie przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Tak więc, zgodnie z art. 35 par. 1 kodeksu postępowania administracyjnego, organy administracji publicznej zobowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. Z kolei art. 68 par. 1 Ordynacji podatkowej stanowi, że zobowiązanie podatkowe nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie trzech lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Zgodnie zaś z art. 70 par. 1 Ordynacji podatkowej, termin przedawnienia zobowiązań podatkowych następuje z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Na podstawie art. 70 par. 4 Ordynacji podatkowej bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został powiadomiony. Biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.
Istotna przyczyna powstawania opóźnień to brak w procedurach kontroli finansowej granicznych terminów wystawiania upomnień, tytułów wykonawczych oraz podejmowania czynności egzekucyjnych. Konieczne jest również wyeliminowanie przypadków nieobejmowania postępowaniem egzekucyjnym powstających zaległości. Niezbędne jest także stałe monitorowanie stanu zaległości z tytułu podatków i opłat.
Także regionalne izby obrachunkowe powinny uwzględniać problematykę egzekucji – nie tylko w ramach kontroli kompleksowych (raz na cztery lata), ale również przy podejmowaniu kontroli doraźnych. Ścisły nadzór nad terminowością wystawiania upomnień i tytułów wykonawczych pozwoliłby także rozprawić się – przynamniej w części – z jednym z największych problemów, tj. skomplikowanym dochodzeniem zaległości po ogłoszeniu upadłości. Aż połowa wszystkich upomnień wystawiana jest po upływie ustawowych 30 dni od terminu płatności, a w skrajnych przypadkach po 1000 lub nawet po 2000 dni.
Ważnym elementem, poprawiającym egzekwowanie zaległości na rzecz budżetów miast, jest również terminowe i skuteczne prowadzenie postępowań egzekucyjnych przez naczelników urzędów skarbowych w przypadkach, gdy prezydent miasta przekazał do urzędu skarbowego tytuły wykonawcze.
PODSTAWA PRAWNA
● Ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. nr 98, poz. 1071 ze zm.).
● Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.).