Podatnicy mają problem z terminowym zgłoszeniem nabycia spadku w urzędzie skarbowym. Zgłoszenia, które uprawnia do zwolnienia, nie można złożyć ani przed terminem, ani po nim. Opieszały lub nadgorliwy spadkobierca zapłaci za spadek po członkach najbliższej rodziny.
Członkowie najbliższej rodziny (np. dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, małżonkowie, rodzeństwo), którzy odziedziczyli spadek po zmarłej osobie, nawet po orzeczeniu sądu stwierdzającego jego nabycie nie spieszą się z uregulowaniem spraw podatkowych. To błąd. Niedotrzymanie terminu do zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych pozbawia podatnika zwolnienia z podatku od spadku. Taki sam skutek ma też przedwczesne złożenie zgłoszenia.

Określenie terminu

W przypadku dziedziczenia podatnicy, członkowie najbliższej rodziny (tylko oni mogą skorzystać ze zwolnienia z podatku), muszą dopełnić formalności, czyli zgłosić nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych naczelnikowi urzędu skarbowego na druku SD-Z2. Jak tłumaczy Agnieszka Morska, doradca podatkowy z Sendero Tax & Legal, na złożenie zawiadomienia podatnik ma 6 miesięcy, licząc od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku (jeżeli postępowanie spadkowe toczyło się w sądzie) albo od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia (jeżeli postępowanie spadkowe toczyło się przed notariuszem).
Jak dodaje ekspert, podatnik powinien zatem dokonać zgłoszenia nie wcześniej niż w dniu uprawomocnienia się orzeczenia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo w dniu zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia i nie później niż w ciągu sześciu miesięcy, licząc od dnia następującego po tym dniu uprawomocnienia się orzeczenia sądu albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia. Takie stanowisko jest zgodne z orzecznictwem.
W wyroku z 11 marca 2010 r. (sygn. akt I SA/Łd 1022/09) WSA w Łodzi potwierdził, że zarówno złożenie zawiadomienia po terminie wskazanym w przepisach, jak i złożenie zawiadomienia przed terminem skutkuje utratą prawa do zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 1232/09) orzekł natomiast, że dla obliczania terminu istotna jest data uprawomocnienia się postanowienia, a nie data doręczenia postanowienia podatnikowi czy też data stwierdzenia prawomocności.



Uprawomocnienie orzeczenia

Spadkobierca może wpłynąć na termin (dzień) uprawomocnienia postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
– Jeśli spadkobierca nie wystąpi o uzasadnienie postanowienia, orzeczenie staje się prawomocne po upływie 21 dni od jego ogłoszenia – tłumaczy Jarosław Ziółkowski, doradca podatkowy w kancelarii LTA.
Jeżeli spadkobierca wystąpi o uzasadnienie, ale nie złoży apelacji, orzeczenie uprawomocnia się po upływie 14 dni od doręczenia uzasadnienia. Od tego dnia należy liczyć 6-miesięczny okres na złożenie SD-Z2. Termin ten – tłumaczy ekspert – nie zależy natomiast od dnia otrzymania prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, co potwierdza ugruntowana linia orzecznicza sądów (np. WSA w Krakowie, sygn. akt I SA/Kr 1155/08). Co więcej, jak podkreślił WSA w Warszawie w kolejnym wyroku (sygn. akt III SA/Wa 577/09), termin na złożenie zeznania SD-Z2 określony w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn nie może być przywrócony, ponieważ nie jest to tzw. termin procesowy.
O nabyciu spadku podatnik może się jednak dowiedzieć w terminie późniejszym, czyli po upływie 6 miesięcy od orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie.
W takiej sytuacji podatnikowi również przysługuje zwolnienie z podatku.

Wyjątek od zasady

Jak wyjaśnia Gabriela Nowicka, prawnik w Auxilium, aby móc skorzystać ze zwolnienia, należy po pierwsze zgłosić nabycie spadku w terminie do 6 miesięcy od dnia, w którym podatnik dowiedział się o ich nabyciu, a po drugie uprawdopodobnić fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.
– Uprawdopodobnieniem będzie przedstawienie faktów potwierdzających, że nie otrzymaliśmy wiadomości o stwierdzeniu nabycia spadku (z powodu np. pobytu za granicą itp.) lub że np. informację o nowym składniku majątku otrzymaliśmy później – stwierdza Gabriela Nowicka.
Liczy się w tym przypadku faktyczna wiedza, a nie powinność czy możliwość. Obowiązek udowodnienia, kiedy powzięliśmy wiadomość o składniku majątku, spoczywa na spadkobiercy.
Uprawdopodobnieniem będzie np. moment otrzymania dokumentu stwierdzającego, że mamy obowiązki lub prawa wobec danego składnika (np. wezwanie do zapłaty podatku) lub poświadczenie uzyskania informacji od osoby trzeciej o uzyskaniu informacji.