Na przyznaniu pracownikom premii w formie akcji firmy można zaoszczędzić na podatkach. W pewnych sytuacjach pracodawca może nie odprowadzać podatku i składek ZUS. Pracownik nie zapłaci podatku od akcji do czasu ich zbycia.
Wraz z końcem roku część przedsiębiorców będzie wypłacać swoim pracownikom premie świąteczne. Oprócz premii gotówkowej lub rzeczowej jedną z form premiowania może być przyznanie akcji, co może być korzystne z punktu widzenia podatkowego.
Mariusz Gotowicz, doradca podatkowy prowadzący Kancelarię Doradztwa Podatkowego w Bydgoszczy, zauważa, że sposób, w jaki firma pozyskała akcje oraz w jakiej formie przekazała je swoim pracownikom, skutkuje różnymi obowiązkami rozliczeniowymi.
Kontrowersyjny przychód
Przepisy ustawy o PIT określają, że przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
W opinii Pawła Stańczyka, starszego konsultanta w PricewaterhouseCooper, istnieje wiele argumentów wskazujących, że przyznanie akcji pracownikom po cenach preferencyjnych lub nieodpłatnie stanowi przychód pracownika ze stosunku pracy.
Z drugiej strony, jak podkreśla Paweł Stańczyk, jeszcze niedawno organy podatkowe prezentowały dość liberalne stanowisko, że taki dochód powstawał dopiero w chwili zbycia tych akcji.
– Obecnie trudno już uzyskać interpretację podatkową potwierdzającą takie korzystne stanowisko. Co ciekawe, liberalne stanowisko w tej sprawie zaprezentował ostatnio WSA w Warszawie w wyroku z 15 września 2009 r. – dodaje Paweł Stańczyk.
Akcje nowej emisji
Przy spełnieniu określonych warunków istnieje możliwość korzystnego opodatkowania przekazania akcji. Określa to art. 24 ust. 11 ustawy o PIT. Mariusz Gotowicz tłumaczy, że dochód stanowiący nadwyżkę pomiędzy wartością rynkową akcji objętych przez osoby uprawnione na podstawie uchwały walnego zgromadzenia a wydatkami poniesionymi na ich objęcie nie podlega opodatkowaniu w momencie objęcia tych akcji. Jego zdaniem w tej sytuacji pracodawca nie ma obowiązku odprowadzenia podatku dochodowego oraz składek na system ubezpieczeń społecznych. Przychód podatkowy powstanie dopiero w momencie sprzedaży akcji przez pracowników, który należy zakwalifikować jako przychód z kapitałów pieniężnych rozliczony przez pracownika na druku PIT-38.
Tym samym ustawa o PIT odsuwa moment opodatkowania akcji nowo wyemitowanych przez osoby uprawnione do czasu sprzedaży tych akcji. W opinii Arkadiusza Michaliszyna, doradcy podatkowego w CMS Cameron McKenna, regulacja ta jest jednak mało elastyczna, ponieważ obejmuje tylko sytuacje, w których spółka sama emituje akcje bezpośrednio na rzecz uprzywilejowanych pracowników oraz sytuacje, w których spółka emituje akcje na rzecz innej spółki ze wskazaniem sposobu zadysponowania tymi akcjami na rzecz pracowników.
– Odroczenie momentu osiągnięcia przychodu do chwili sprzedaży akcji nie będzie miało zastosowania do sytuacji, w której spółka skupuje swoje akcje (np. na giełdzie) w celu ich preferencyjnego wydania pracownikom czy menedżerom – dodaje ekspert.
Plan motywacyjny
Pracodawcy w ramach programów motywacyjnych mogą przekazać swoim pracownikom opcje na akcje, a także prawa do akcji, warranty subskrypcyjne oraz inne instrumenty finansowe. Instrumenty te nie są wymienione w art. 24 ust. 11 ustawy o PIT. Czy to oznacza, że pracownik, otrzymując je, osiąga przychód ze stosunku pracy?
Artur Oleś, doradca podatkowy, wiceprezes KSK doradcy, odpowiada, że powstanie przychodu jest uzależnione od faktu zbywalności otrzymanych instrumentów (opcje na akcje są z reguły niezbywalne).
– Przychód powstaje, tylko gdy pracownik może swobodnie rozporządzać otrzymanym instrumentem i przysporzenie z tego tytułu ma skonkretyzowany wymiar finansowy. Dochodem w takim przypadku jest nadwyżka wartości rynkowej nad odpłatnością poniesioną przez pracownika – dodaje ekspert.
Osiąganie korzyści
Premiowanie pracowników poprzez przyznanie im akcji będzie podatkowo korzystne dla pracowników, wówczas jeżeli uda się przeprowadzić emisję lub zbycie akcji na warunkach określonych w ustawie o PIT. Zdaniem Artura Olesia, jeśli pracodawca przekazuje akcje bez zachowania warunku określonego w PIT, to dochód uzyskany z tego źródła jest dochodem uzyskanym ze stosunku pracy, co skutkuje odprowadzeniem podatku dochodowego oraz składek ubezpieczeniowych.
Mariusz Gotowicz dodaje, że premiowanie pracowników, a szczególnie kadry zarządzającej, akcjami, ukierunkowuje ich działania na maksymalizację zysku spółki.
Z kolei Arkadiusz Michaliszyn wskazuje, że dodatkowym atutem tego rozwiązania jest możliwość wynagrodzenia pracownika bez angażowania środków spółki. Koszty ponoszą obecni akcjonariusze spółki w postaci rozdrobnienia aktywów firmy.
– Należy jednak pamiętać o drugiej stronie medalu. Zwykłe wynagrodzenie wypłacone pracownikowi stanowi koszt uzyskania przychodu pracodawcy. Emisja własnych akcji już nie – stwierdza Arkadiusz Michaliszyn.