Zgodnie z art. 174 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, lub naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Jak rozumieć te przesłanki w sprawach podatkowych?
W sprawach podatkowych podstawy te były rozumiane zazwyczaj bardzo ściśle przez NSA i oznaczały z reguły naruszenie przepisów procesowych lub prawa materialnego tylko przez wojewódzki sąd administracyjny, a nie organ podatkowy, jak również musiały być bardzo formalnie sformułowane. Powodowało to w praktyce częste nierozpatrzenie merytoryczne skarg kasacyjnych przez NSA z powodów formalnych. Te przepisy, w rzeczywistości ze względu na sposób ich stosowania, zostały zakwestionowane jako niekonstytucyjne w skardze kasacyjnej do Trybunału Konstytucyjnego.
Trybunał, orzekając w 2006 roku (sygn. akt SK 63/05), uznał, że kwestionowane przepisy są zgodne z konstytucją, aczkolwiek wskazał, że podstawy kasacyjne powinny być rozumiane szeroko, tj. podstawy kasacyjne mogą dotyczyć zarówno przepisów, które sąd wskazał jako przepisy, które miały zastosowanie w toku rozpoznawania sprawy, jak też przepisów, które powinny być stosowane w toku rozpoznania sprawy, choć nie zostały przez sąd wskazane. Naruszenie przepisów postępowania może odnosić się zarówno do przepisów regulujących postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym, jak i do przepisów regulujących postępowanie przed organami administracji publicznej. Wynika to z zasady, że sąd administracyjny sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, co oznacza ocenę zaskarżonego rozstrzygnięcia zarówno pod względem jego zgodności z prawem materialnym, jak i przepisami o postępowaniu administracyjnym. Ponadto, z zasady, że wojewódzki sąd administracyjny, rozpoznając skargę, nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Robert Pasternak, partner i radca prawny w Deloitte Legal, Pasternak i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza