Część osób obsługujących wesela i imprezy okolicznościowe nie ma zarejestrowanych firm. Nieuczciwi przedsiębiorcy oferują usługi po niższych cenach, bo nie płacą podatków. Urzędy kontroli skarbowej interesują się nieopodatkowaną działalnością gospodarczą.
Młode pary chcące zminimalizować koszty wesela często wchodzą w układ z nieuczciwym przedsiębiorcą, gdy ten zaproponuje im usługi pomniejszone o VAT. Część fotografów, kucharzy, kelnerów czy muzyków świadczy odpłatne usługi, nie mając zarejestrowanej działalności gospodarczej. Unikają w ten sposób płacenia podatków, dzięki czemu ceny ich usług są niższe niż ceny rynkowe. Nie tylko nie dokładają się do budżetu, ale przede wszystkim stanowią nieuczciwą konkurencję w stosunku do tych, którzy z racji płaconych podatków mają wyższe koszty i opustów wprowadzić nie mogą. Szara strefa jest bardzo groźnym zjawiskiem społecznym. Jednocześnie udowodnienie komuś, że świadczy niezarejestrowane usługi dochodowe, jest czasochłonne i zależy od współpracy organów podatkowych z innymi podatnikami.

Kontrole fiskusa

Ochrona interesów Skarbu Państwa oraz zapewnienie skuteczności wywiązywania się ze zobowiązań podatkowych przez podmioty i osoby fizyczne ukierunkowała działalność organów kontroli skarbowej na walkę i minimalizację szarej strefy.
– Organy skarbowe korzystają ze wszystkich dostępnych narzędzi ustawowych do walki z tym zjawiskiem – zapewnia Joanna Kruz z Urzędu Kontroli Skarbowej w Katowicach.
Jednak udowodnienie, że obywatel prowadzi nielegalną działalność zarobkową, jest trudniejsze, niż mogłoby się wydawać, bo obsługa wesel nie jest działalnością rzucającą się w oczy.
– Jeśli ci ludzie ukrywają niskie dochody, to popełniają wykroczenie lub przestępstwo skarbowe. Nie wystawiają faktur, nie prowadzą księgowości. Organy kontrolne dokonują zatem rozpoznania po efektach ich działalności. Służby prowadzą kontrole po oznakach zamożności, szukają nieuzasadnionego źródła przychodów – tłumaczy Andrzej Bartyska z Urzędu Kontroli Skarbowej w Gdańsku.
Podczas takiej kontroli bada się pochodzenie majątku przedsiębiorców i osób fizycznych. Inspektorzy pytają o pochodzenie majątku, a gdy obywatel nie jest w stanie wskazać źródła, często przyznaje się do winy. Zebranie materiału dowodowego jest jednak procesem długotrwałym.
Uzyskanie informacji dotyczących niezgłoszenia działalności gospodarczej, posiadania dochodów, które nie znajdują pokrycia w uzyskiwanych dochodach, może nastąpić w wyniku działań pracowników wywiadu skarbowego uprawnionych do wykonania czynności operacyjno-rozpoznawczych, pozyskania informacji od obywateli w drodze wniosków w formie doniesień, które są analizowana i sprawdzane.
– Informacje zbierane są także podczas prowadzonych postępowań kontrolnych na podstawie danych o prowadzeniu niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej przez osoby współpracujące z kontrolowanym podmiotem – mówi Joanna Kruz.
Organy podatkowe nie mogą stosować prowokacji, a obywatel przyłapany na gorącym uczynku w łatwy sposób może się wytłumaczyć przykładowo, że zdjęcia robi dla własnego użytku albo śpiewa dla swojego przyjaciela. Co innego, gdy zgromadzi się materiał dowodowy, który pozwoli postawić konkretny zarzut.
– Kontrolowanemu przedstawia się materiał dowodowy, z którego wynika, że od pół roku obsłużył tyle, a tyle wesel. Jeśli dana osoba żyła skromnie, to można się oprzeć na zeznaniach ludzi, którzy nie chcieli brać udziału w przestępstwie i zaświadczyli, że korzystali z usług danej osoby. W przypadku fotografów materiałem dowodowym mogą być dostarczone nam zdjęcia wykonane przez danego fotografa – wyjaśnia Andrzej Bartyska.



Pomoc innych podatników

Obywatel, który widzi konsekwencje tego, jak Skarb Państwa traci na tym, że nie otrzymuje należnych dochodów z podatków, lub sam jest przedsiębiorcą, który cierpi wskutek nieuczciwej konkurencji, może pomóc organom podatkowym.
Rozpoznanie, czy ktoś jest uczciwym podatnikiem, nie jest proste, ponieważ może się wydawać, że ktoś nie płaci podatków, a tak naprawdę jest on opodatkowany uproszczoną formą, np. kartą podatkową. Jeśli przykładowo odmówiono wystawienia faktury VAT, to popełniono pierwsze wykroczenie. Odmówienie wystawienia faktury VAT może mieć dwie przyczyny. Po pierwsze, osoba nie ma zarejestrowanej działalności gospodarczej i z fizycznych przyczyn nie może takiej faktury wystawić albo nie ewidencjonuje wszystkich usług, z czego część pozostaje nieopodatkowana.

Konsekwencje podatkowe

Uchylanie się od opodatkowania przez nieujawnienie właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nieskładanie deklaracji podlega odpowiedzialności karnej skarbowej na podstawie art. 54 ustawy z 10 września 19999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 765 z późn. zm.). Podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych lub karze pozbawienia wolności albo obu tym karom łącznie.
Jednak to nie wszystko. Jak podkreśla Magdalena Kobos z Ministerstwa Finansów, od dochodów z nieujawnionych źródeł przychodów lub nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 75 proc. dochodu. Oprócz tego za wykonanie działalności gospodarczej bez wymaganego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej przepisy ustawy Kodeks wykroczeń przewidują karę ograniczenia wolności lub grzywny.
75 proc. wynosi sankcyjna stawka podatku od nieujawnionych dochodów