Jednym z obowiązków, jakich muszą dopełnić przedsiębiorcy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów, jest sporządzenie spisu z natury, czyli remanentu. O czym powinni pamiętać podatnicy, sporządzając taki spis?

MARCIN BIERNACKI
prawnik, prezes zarządu firmy Biernacki w Krakowie
Przepisy regulujące zasady sporządzania remanentu rocznego przez przedsiębiorców prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów zawarte są przede wszystkim w par. 27-29 rozporządzenia ministra finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Zgodnie z tymi przepisami na koniec każdego roku podatkowego podatnicy zobowiązani są do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury. Obowiązkowej inwentaryzacji podlegają następujące składniki majątku podatnika: towary handlowe, materiały, surowce podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcja w toku, wyroby gotowe, braki i odpady.
Przepisy wspomnianego rozporządzenia nakazują również, aby spis z natury był sporządzony w sposób staranny i trwały oraz zawierał co najmniej następujące informacje: imię i nazwisko właściciela zakładu (nazwę firmy), datę sporządzenia spisu, numer kolejny pozycji arkusza spisu z natury, szczegółowe określenie towaru oraz pozostałych składników podlegających inwentaryzacji, jednostkę miary, ilość stwierdzoną w czasie spisu, cenę w złotych i groszach za jednostkę miary, wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową, łączną wartość spisu z natury, klauzulę „Spis zakończono na pozycji...”, podpisy osób sporządzających spis oraz podpis właściciela zakładu (wspólników). W praktyce spisu z natury można dokonać na dwa sposoby. Po pierwsze, wpisując poszczególne składniki na arkusz spisowy, podając: numer kolejny pozycji spisu, nazwę składnika majątkowego, jego symbol i stwierdzoną ilość. Po drugie, poprzez porównywanie stanu faktycznego poszczególnych składników majątkowych z wydrukiem komputerowym, poprzez trwałe zaznaczenie zgodności tych stanów lub wpisanie faktycznej ilości obok ilości wykazanej na wydruku komputerowym w przypadku stwierdzonych różnic.
Warto w tym miejscu jeszcze wspomnieć o zasadach wyceny poszczególnych składników majątku. Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym wycena wartości składników majątkowych objętych spisem powinna zostać dokonana w ciągu 14 dni od dnia zakończenia spisu. Materiały i towary handlowe objęte spisem z natury wycenia się według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia. Spis z natury półwyrobów, wyrobów gotowych i braków własnej produkcji wycenia się według kosztów wytworzenia. Natomiast odpady użytkowe, które w toku działalności utraciły swoją pierwotną wartość użytkową, wycenia się według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania. Spis z natury posiadanych przez podatnika na koniec roku walut obcych wycenia się według cen zakupu, jednak w wysokości nie wyższej niż kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski w dniu kończącym rok podatkowy.
Po zakończeniu czynności spisowych i przygotowaniu wymaganych prawem arkuszy należy pamiętać, aby wartość remanentu ustaloną na dzień kończący rok podatkowy wpisać do księgi przychodów i rozchodów jako remanent końcowy. Tę samą wartość należy następnie wpisać do księgi przychodów i rozchodów jako zapis początkowy nowego roku podatkowego, czyli remanent początkowy.
(EM)
PODSTAWA PRAWNA
■ Rozporządzenie ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. nr 152, poz. 1475 z późn. zm.).