Kiedy koszty przewyższają uzyskiwane przychody, na rachunku przedsiębiorcy pojawia się strata. Brak przychodu oznacza również brak podatku dochodowego do zapłaty. Poniesiona strata może zostać odliczona od dochodu uzyskanego w kolejnych latach.
Formalnie strata z działalności gospodarczej powstaje wtedy, gdy nakłady finansowe na prowadzenie firmy są wyższe niż uzyskiwane przychody. Stratę na rachunku notują najczęściej przedsiębiorcy, którzy dopiero rozpoczęli prowadzenie działalności w danym obszarze – rozwinięcie większości interesów na początku wymaga poniesienia znaczących wydatków inwestycyjnych. Przychody zazwyczaj pojawiają się w późniejszym okresie.
W sytuacji przedsiębiorców rozliczających się za 2008 r., jeśli uwzględnić ogólne wskaźniki koniunkturalne, poniesione straty mogą być bardziej dotkliwe niż w poprzednich latach. Dotyczy to zarówno przedsiębiorców, którzy rozpoczęli działalność w roku poprzednim, jak i tych, którzy działają na rynku od dłuższego czasu.

Straty z lat poprzednich

Poniesioną stratę przedsiębiorcy mogą jednak wykorzystać do obniżenia dochodu uzyskanego w latach następnych. Przepisy podatkowe – zarówno dotyczące osób fizycznych, jak i osób prawnych, dają przedsiębiorcom prawo do potrącenia uzyskanego dochodu właśnie o straty poniesione w latach poprzednich. Ogólnie przyjęta regulacja określa, że o wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, można obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50 proc. kwoty tej straty.
Warunkiem jest, że strata może być odliczona tylko od dochodów z tego samego źródła. Jeżeli więc przedsiębiorca uzyskuje dochody również poza wykonywana działalnością gospodarczą (ze stosunku pracy, najmu mieszkania), to nie ma możliwości wzajemnego kompensowania poniesionych strat, tak aby w efekcie zmniejszyć ogólny ciężar podatkowy.
Ponadto wysokość wykazanej w zeznaniu podatkowym straty z lat poprzednich nie może przekroczyć uzyskanego w danym roku podatkowym dochodu. Jeżeli więc dochód podatnika jest niewystarczający, by odliczyć 50 proc. kwoty straty z poprzedniego okresu rozliczeniowego, to podatnik może w rozliczeniu przyjąć różne proporcje – tak aby optymalnie wykorzystać przysługujący limit. Może więc na przykład w jednym roku odliczyć 25 proc., w następnym kolejne 25 proc., a w trzecim zakończyć rozliczenie tej straty, odliczając pozostałe 50 proc.

Sposób rozliczenia

Możliwość odliczenia strat na takich samych zasadach mają również przedsiębiorcy, którzy będąc opodatkowanymi na zasadach ogólnych po roku, w którym ponieśli stratę, zdecydowali się wybrać formę opodatkowania działalności w formie ryczałtu ewidencjonowanego.
Szczególne zasady rozliczania strat obowiązują w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej. Przepisy określają, że straty z tego rodzaju przychodów mogą być potrącane na zasadach ogólnych, omówionych wyżej, o ile dochód z działów specjalnych produkcji rolnej przez okres następnych pięciu kolejnych lat podatkowych ustalany jest na podstawie ksiąg.
W praktyce strata z wykonywanej działalności gospodarczej może być rozliczana przy dokonywaniu rocznego rozliczenia podatku dochodowego, ale również w trakcie roku podatkowego, tj. przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy. Przy wyborze tej formy rozliczenia straty przedsiębiorca musi jednak pamiętać, że jeśli na koniec roku podatkowego nie osiągnie wystarczająco wysokiego dochodu z działalności gospodarczej umożliwiającego potrącenie strat w kwocie, jaką odliczył przy zaliczkach, to będzie zobowiązany do zwrotu tych kwot.
JAK TO ZROBIĆ...
Jak rozliczyć stratę
PROBLEM: W 2007 roku założyłam działalność gospodarczą. W pierwszym roku działalności wykazałam stratę w wysokości 10 tys. zł. W 2008 roku również poniosłam wyższe koszty niż przychody i w efekcie zanotowałam stratę na poziomie 6 tys. zł. Skumulowana strata na mojej działalności wynosi już 16 000 zł. Jak mogę ją rozliczyć?
ROZWIĄZANIE: Przy rozliczeniu za 2008 rok podatniczka nie przepisuje kwoty straty z 2007 roku, bowiem nie osiągnęła dochodu. Zakładając, że w 2009 roku dla branży, w której działa, polepszy się koniunktura i jej firma zacznie przynosić zyski, to rozliczenie w przyszłym roku może wyglądać następująco:
12 000 zł – dochód za 2009 r.
12 000 zł – (10 000 zł x 50 proc. + 6000 zł x 50 proc.) = 4000 zł
Podstawa opodatkowania po uwzględnieniu strat to 4000 zł.
Pozostałą część straty z 2007 roku podatniczka będzie mogła odliczyć od dochodu osiągniętego w latach 2010-2012 (maksymalnie 5000 zł w jednym roku). Natomiast pozostałą część straty z roku 2008 (3000 zł) będzie mogła rozliczyć do roku 2013 (maksymalnie 3000 zł w jednym roku).
Podstawa prawna
● Art. 9 ust. 3-6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.)
● Art. 7 ust. ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.).