Czy podatnik zwolniony z VAT podmiotowo, który wykonuje jednocześnie czynności zwolnione przedmiotowo, ma obowiązek wpisywać w ewidencji sprzedaży sprzedaż zwolnioną przedmiotowo i podmiotowo z VAT?

JACEK TARWID
doradca podatkowy, Tarwid, Liwanowska, Mazur i Partnerzy
Zakres obowiązku prowadzenia uproszczonej ewidencji dla potrzeb podatku od towarów i usług, przez podatników zwolnionych od tego podatku podmiotowo, tj. na podstawie art. 113 ust. 1 lub 9 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej ustawa o VAT), określa art. 109 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z nim, podatnicy są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży za dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym. Ustawa o VAT nie określa formy i sposobu prowadzenia ewidencji sprzedaży, a zatem podatnik ma w tym zakresie pełną swobodę, o ile tylko wpisów do ewidencji za dany dzień dokonuje przed rozpoczęciem sprzedaży w dniu następnym. Za ewidencję, o której mowa w art. 109 ustawy o VAT, może być zatem uznana również ewidencja sprzedaży, prowadzona na podstawie par. 8 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Przedmiotem ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 1 ustawy o VAT, powinna być wartość sprzedaży. Przez sprzedaż ustawa o VAT rozumie odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (art. 2 pkt 22 ustawy o VAT). Z powyższego można zatem wyciągnąć wniosek, że ewidencja prowadzona przez podatników zwolnionych podmiotowo powinna obejmować również czynności przedmiotowo zwolnione od podatku od towarów i usług.
Rozstrzygając powyższą kwestię, należy jednak mieć na uwadze, że celem nałożenia na podatników zwolnionych podmiotowo obowiązku prowadzenia ewidencji dla potrzeb podatku od towarów i usług, jest umożliwienie weryfikacji przesłanek korzystania ze zwolnienia (wartości sprzedaży) oraz określenia momentu ewentualnej utraty przez podatnika prawa do zwolnienia ze względu na przekroczenie limitu wartości sprzedaży. Zgodnie natomiast z art. 113 ust. 2 ustawy o VAT do wartości sprzedaży uprawniającej do korzystania ze zwolnienia podmiotowego nie wlicza się odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku, a także towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.
Wykładnia systemowa i funkcjonalna powyższych przepisów wskazuje zatem, że obowiązek ewidencjonowania na podstawie art. 109 ust. 1 ustawy o VAT dotyczy tylko sprzedaży w rozumieniu art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o VAT, czyli tej sprzedaży, która wpływa na możliwość korzystania przez podatnika ze zwolnienia podmiotowego. Uwzględniając wyniki wykładni systemowej i funkcjonalnej, należy zatem postawić tezę, że wartość sprzedaży z tytułu wykonania czynności zwolnionych przedmiotowo od podatku od towarów i usług nie podlega ewidencji określonej w art. 109 ust. 1 ustawy o VAT. Ewidencji podlega tylko wartość sprzedaży, która - gdyby podatnik nie był zwolniony podmiotowo - byłaby opodatkowana stawką podatku, w tym także stawką zerową. Ponadto obowiązkiem ewidencji zgodnie z tą koncepcją nie jest również objęta dostawa towarów, która - na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym - jest zaliczana przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.
(SVB)
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 109 ust. 1 oraz art. 113 ust. 1-2 i ust. 9 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
■ Par. 8 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 rozporządzenia z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. nr 152, poz. 1475 z późn. zm.).