Bony towarowe są dobrym instrumentem dla pracodawców chcących premiować swoich pracowników. Ciągle jednak najczęściej wykorzystywane są jako dodatkowe wynagrodzenia pozapłacowe w okresach przedświątecznych.
Mimo że z bonami towarowymi jako dodatkowym elementem wynagradzania zetknęła się większość pracowników zatrudnionych etatowo, to ciągle najczęściej są one stosowane tylko w dużych firmach, zwłaszcza z kapitałem zagranicznym. W innych krajach Europy sprawdziły się jako skuteczny środek do motywowania pracowników.
Zmiany na rynku
Bony towarowe po raz pierwszy na polskim rynku pojawiły się w drugiej połowie lat 90. Potencjalną wielkość naszego rynku dostrzegli trzej liczący się w Europie emitenci żywnościowi - Sodexho Pass, Cheque Dejeuner i Accor Services. Kilka lat później, w 2002 roku do tej grupy dołączyła młoda w stosunku do przedsiębiorstw francuskich, ale prężnie rozwijająca się firma czeska o nazwie Wasza Żywieniowa. Pięć lat temu powstało polsko-brytyjskie konsorcjum żywieniowe Bonus Systems Polska. Niespełna dwa lata temu na stałe z naszego rynku wycofał się poważny gracz na tym rynku - Cheque Dejeuner. Nic nie zapowiada, by w najbliższym czasie pojawił się nowy, poważny konkurent w tej branży.
Rynek polski, który co prawda ma duży potencjał, obecnie znalazł się w okresie stagancji. Jednak liderzy mają nadzieję na wzrost zainteresowania kuponami.
- Już teraz wiemy, że letnie miesiące, tradycyjnie postrzegane jako okres spokojniejszy, będą obfitować w zamówienia na bony przez branżę budowlaną, deweloperską, bankową czy energetyczną. Wszyscy szukają różnych sposobów motywowania i zatrzymywania pracowników. Wiele firm, które tradycyjnie obdarowywały pracowników paczkami, dochodzi do wniosku, że bardziej uniwersalnym rozwiązaniem, które zapewni zadowolenie wszystkich, są właśnie kupony - twierdzi Elżbieta Helmann, kierownik sprzedaży w Sodexho Pass Polska.
Pożyteczna konkurencja
Walka konkurencyjna między czterema emitentami bonów jest pożyteczna dla potencjalnych klientów.
- Jak w każdej branży tak i pomiędzy firmami oferującymi bony towarowe panuje konkurencja, co powoduje, że oferta jest coraz bardziej atrakcyjna i dostosowana do potrzeb klientów - mówi Anna Kliszczyk, kierownik administracyjny w Waszej Żywieniowej.
Pozycję lidera na rynku bonów żywnościowych utrzymuje firma Sodexho Pass Polska. Jest to spółka-córka międzynarodowego koncernu Sodexho Pass International notowanego na giełdach w Paryżu i w Nowym Jorku. W naszym kraju z bonów papierowych i kart żywnościowych tej spółki korzysta blisko 3 mln osób. Zbudowała ona przez kilka lat sieć akceptantów, tj. placówek handlowo-usługowych w liczbie ponad 42 tys. Charakter międzynarodowy i zdobyte doświadczenia spowodowały, że spółka ta jest autorem kilku innowacji produktowych na naszym rynku. Oprócz bonów żywnościowych np. dwa lata temu zaoferowała polskim firmom kupon rekreacyjno-rozrywkowy. Posiadacze tych bonów mogą korzystać z seansów kinowych, teatrów, klubów sportowych, basenów, kortów tenisowych. Sodexho Pass w grudniu ubiegłego roku zaskoczyło polski rynek dwiema nowymi ofertami bonowymi: kuponem restauracyjnym i kuponem Beauty. Pierwszy z nich daje przedsiębiorcom możliwość finansowania zakupu posiłków w wybranych przez pracowników punktach gastronomicznych, ale oferujących gotowe dania obiadowe. Drugi natomiast rodzaj bonu, kupon Beauty, może być realizowany w placówkach usługowo-handlowych związanych z rekreacją, rozrywką, pielęgnacją urody i zdrowia. Lider rynku oferuje także kartę elektroniczną typu Visa. Ma charakter bonu podarunkowego.
Rozbudowa sieci
Na drugim miejscu pod względem wielkości jest Bonus System.
Kilka lat temu na polski rynek we współpracy z Kredyt Bankiem i Mastercard wprowadził kartę elektroniczną Bonus +. Do dziś jest ona w ofercie i zdobywa nowych klientów.
Bonus System zbudował sieć punktów usługowo-handlowych liczącą około 160 tys. akceptantów w całym kraju. W sieci tej są akceptowane bony papierowe i karta Mastercard.
Karty elektroniczne łączą ze sobą cechy bonu żywnościowego oraz elementy typowej karty płatniczej. W zasadzie tego typu karta daje większą niż bon możliwość wyboru zakupu prezentu, towaru lub obiadu w barze lub restauracji. Ma tę zaletę, że eliminuje ograniczenia co do wysokości nominału bonu towarowego.
Firma Accor Services Polska jest nastawiona na bony typowo żywnościowe. Za pośrednictwem tych bonów pracownicy mogą płacić za obiady. Firma oferuje kupony w systemie Ticket Restaurant. Jest ona polskim oddziałem międzynarodowej grupy Accor. Na rynku europejskim oprócz kuponów żywieniowych oferuje także usługi w zakresie turystyki i usługi specjalistyczne na rzecz różnego rodzaju przedsiębiorstw i instytucji.
JAK KUPIĆ BONY I ILE TO KOSZTUJE
Zakup przez firmę bonów dla swoich pracowników nie jest skomplikowany. Zamówienia można składać poprzez formularze dostępne na stronach internetowych wydawców (emitentów) bonów. Przy zakupie bonów opłata manipulacyjna wynosi od 10 do 30 zł. Dodatkowo emitenci mogą pobierać od każdej transakcji kupna - sprzedaży w sklepie, w barze lub restauracji za pośrednictwem bonu, prowizję. Najczęściej oscyluje ona w granicach 1 proc. wartości transakcji zawieranej za pośrednictwem zwykłego kuponu podarunkowego. Natomiast w przypadku bonów premiowych prowizja może być większa i wynosić nawet do 7 proc. Ta wyższa prowizja jest związana z tzw. programem lojalnościowym. Trzeba jednak pamiętać, że te wszystkie koszty firma wlicza w koszty uzyskania przychodu.
Co roku firma wzbogaca swoją sieć o nowe punkty usługowo-handlowe akceptujące kupony żywieniowe. Są to różnego rodzaju bary, restauracje i sklepy spożywcze. O ile siedem lat temu było ich tylko około 5,5 tys., o tyle obecnie dane szacunkowe firmy mówią o ponad 10 tys.
Najmłodszą firmą z branży wystawców bonów towarowych jest Wasza Żywieniowa. Powstała kilka lat temu w Czechach jako odział międzynarodowej grupy W.A.S.A.
Oferuje przede wszystkim bony żywnościowe. Po roku działalności na naszym rynku posiadała tylko 150 punktów akceptujących bony żywieniowe. Dziś może się pochwalić liczbą ponad 7 tys. placówek handlowo-usługowych, które honorują tego typu bony.
ANDRZEJ OKRASIŃSKI
