Strażnik przeniesiony służbowo do nowego miejsca zatrudnienia nie ma przychodu z tytułu lokum zapewnionego mu przez pracodawcę – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Chodziło o mężczyznę, który w 2006 r. mieszkał w lokalu (kwaterze tymczasowej) pozostającym w czasowej dyspozycji aresztu śledczego w Krakowie. Lokal ten został mu przydzielony na podstawie decyzji dyrektora okręgowego służby więziennej. Miesięczna opłata z tytułu najmu wynosiła 1 tys. zł. Płatnik nie odprowadzał z tego tytułu zaliczek na PIT. Uważał, że udostępnienie strażnikowi kwatery nie jest opodatkowane, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 11a ustawy o PIT. Przepis ten zwalnia z podatku „świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, wynikające z zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym ze względu na szczególne warunki i charakter pełnionej służby, przysługujące osobom pozostającym w stosunku służbowym, przyznane na podstawie odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw”.
Organy podatkowe uznały jednak, że kwatera dla funkcjonariusza Służby Więziennej nie jest świadczeniem, o którym mowa w tym przepisie. Stwierdziły, że wynajęty lokal miał cechy kwatery prywatnej, wynajętej na cel zbiorowego zakwaterowania. Przychód z tego tytułu jest zwolniony z opodatkowania tylko do kwoty 500 zł miesięcznie (na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT).
Podatnik tłumaczył, że przychodu być nie mogło, bo zapewnienie mu kwatery leżało w interesie pracodawcy.
Fiskus jednak uważał, że pracodawcy bardziej opłacałoby się, gdyby strażnik zamieszkał w pokojach gościnnych na terenie aresztu śledczego. Musiałby wtedy płacić czynsz, a wpływy z wynajmu stanowiłyby dochód Skarbu Państwa – argumentował fiskus, próbując udowodnić, że bezpłatna kwatera była jednak w interesie pracownika.
Tego samego zdania był WSA w Krakowie. Podkreślił, że funkcjonariusz sam wyraził zgodę na zmianę miejsca pracy. A podjęcie określonego rodzaju pracy bądź służby niesie za sobą konsekwencje wynikające z danej aktywności zawodowej. – Te obciążające uwarunkowania powinny być kompensowane finansowo przez pracodawcę, nie mogą jednak dawać szerszych uprawnień na gruncie prawa podatkowego niż te, które obowiązują każdego innego podatnika – orzekł WSA.
Nie zgodził się z tym NSA i uchylił wyrok sądu pierwszej instancji oraz decyzje organów podatkowych. Sędzia Krzysztof Przasnyski stwierdził, że w tej sprawie nie mamy do czynienia z powstaniem przychodu. Powołał się na wyrok z 8 lipca 2014 r. (sygn. akt K7/13), w którym Trybunał Konstytucyjny zdefiniował przychody z nieodpłatnych świadczeń. Takie świadczenie musi przede wszystkim zostać spełnione w interesie pracownika.
– W tej sprawie tak nie było. To interes pracodawcy przesądził o służbowym przeniesieniu strażnika – powiedział sędzia Przasnyski. Zwrócił uwagę na to, że przeniesienie służbowe funkcjonariusza Służby Więziennej zostało uregulowane w ustawie o Służbie Więziennej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1427 ze zm.).
Inaczej kształtuje się orzecznictwo w sprawie pracowników delegowanych, którzy nie są funkcjonariuszami służb, np. w sprawie pracowników budowlanych, którzy w związku z realizacją inwestycji są delegowani do innych rejonów Polski lub za granicę. W ich przypadku NSA orzeka, że przychód z tytułu zapewnienia kwatery powstaje. Mogą oni skorzystać jedynie ze zwolnienia do 500 zł miesięcznie (na podstawie art. 21 ust.1 pkt 19 ustawy o PIT). Precedensowy wyrok w tej sprawie zapadł w NSA 29 listopada 2018 r. (sygn. akt II FSK 799/18).

orzecznictwo

Wyrok NSA z 5 lutego 2020 r., sygn. akt II FSK 742/18. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia