Jeżeli wykonanie nieodpłatnej usługi odbywa się charytatywnie i służy budowaniu wizerunku, to firma nie płaci od niej VAT – wyjaśniło Ministerstwo Finansów. Nie zamierza jednak wydawać w tej sprawie objaśnień podatkowych.
Resort swoje stanowisko przedstawił w odpowiedzi na pismo Fundacji Rozwoju Talentów (sygn. PT3.8102.2.2022). Jak tłumaczy Anna Korzeniewska - założycielka fundacji oraz think tanku Social Impact Alliance for Central & Eastern Europe - firmy z sektora małych i średnich przedsiębiorstw wciąż boją się potencjalnych konsekwencji podatkowych związanych z usługami świadczonymi nieodpłatnie, zarówno na rzecz organizacji społecznych, jak i bezpośrednich beneficjentów. Odpowiedź ministerstwa ma rozwiać ich wątpliwości.
Obawy przedsiębiorców związane z VAT i zaangażowaniem społecznym pokazało badanie ,,Filantropia korporacyjna w Europie Środkowo-Wschodniej. Polska” przeprowadzone przez Social Impact Alliance for Central & Eastern Europe oraz Kantar. Wynika z niego, że firmy mają problem m.in. z opodatkowaniem VAT usług pro bono świadczonych na rzecz organizacji społecznych. Część firm nie wie bowiem, czy takie usługi są z VAT czy bez podatku. W związku z tym albo rezygnują z udzielania wsparcia sektorowi społecznemu, albo wspierają go bez podpisywania odpowiedniej umowy z organizacjami społecznymi, co negatywnie odbija się na takich inicjatywach. Think tank przekazał wyniki badania Ministerstwu Finansów i zgłosił również postulat wydania objaśnień podatkowych lub interpretacji ogólnej w zakresie opodatkowania VAT świadczonych nieodpłatnie usług pro bono.
Objaśnień nie będzie…
Ministerstwo Finansów, a konkretnie Paweł Selera, dyrektor departamentu VAT, wyjaśnił w odpowiedzi, że nie ma potrzeby wydania ani objaśnień podatkowych, ani interpretacji ogólnej dotyczącej opodatkowania VAT usług pro bono. Wydanie ich jest bowiem zasadne w sytuacji, gdy w praktyce organów podatkowych (np. w wydawanych indywidualnych interpretacjach) i w orzecznictwie sądowym pojawiają się rozbieżności interpretacyjne co do stosowania określonych przepisów. W przypadku opodatkowania VAT usług pro bono - zdaniem resortu - takie rozbieżności nie występują.
…ale są wytyczne
Paweł Selera wskazał jednak, jak należy interpretować obecne przepisy w kontekście VAT i usług pro bono. Przypomniał, że nieodpłatne świadczenie usług może być uznane za opodatkowane VAT. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT za odpłatne świadczenie usług uznaje się również takie wykonywane na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
- I to właśnie ten ostatni fragment przytoczonego przepisu budzi obawy firm - mówi Damian Bugaj, doradca podatkowy, senior associate w Dentons (cała opinia w ramce obok).
Kiedy nieodpłatne usługi pro bono mogą zostać zakwalifikowane jako świadczone do celów działalności gospodarczej podatnika, a tym samym nie podlegać opodatkowaniu VAT?
Ministerstwo wyjaśniło, że świadczenie usług pro bono, rozumianych powszechnie jako usługi profesjonalne wykonywane dobrowolnie i bezpłatnie w interesie publicznym, nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT, jeśli podejmowane przez podatnika czynności będą wynikać przede wszystkim bezpośrednio z chęci budowania pozytywnego wizerunku, który w efekcie doprowadzi do pozyskania nowych klientów.
Świadczenia pro bono powinny dotyczyć w szczególności osób, których na te usługi nie stać, co jest publicznie odbierane jako bezinteresowna działalność prospołeczna. Kreuje to pozytywny wizerunek przedsiębiorcy wśród obecnych i potencjalnych jego klientów, wpływa na lepsze postrzeganie danego przedsiębiorcy w społeczeństwie, co nie pozostaje bez związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Co to oznacza w praktyce dla firm? Po spełnieniu tych wszystkich warunków firma nie płaci VAT od usług pro bono. Dyrektor wyjaśnił również, że jeśli taka bezinteresowna działalność prospołeczna kreuje wśród obecnych i potencjalnych klientów pozytywny wizerunek przedsiębiorcy, to ma to wpływ na prowadzoną działalność gospodarczą. Słowem, usługi pro bono poprawiające wizerunek firmy mieszczą się w zakresie działalności. A skoro tak, to są poza VAT.
Co innego, jeśli celem nieodpłatnego świadczenia usług jest przede wszystkim udzielenie danemu podmiotowi korzyści (gdy nie chodzi więc o bezinteresowną działalność prospołeczną). W takim przypadku usługi podlegają VAT.
Pomoc prawna
Przykładowo - wskazał dyrektor Paweł Selera - jedną z bardzo popularnych form pomocy pro bono jest nieodpłatne świadczenie profesjonalnych usług prawnych, w szczególności na rzecz osób, których nie stać na ich zakup po cenach rynkowych. Działania te przynoszą korzyści zarówno usługobiorcy, który je otrzymuje, jak i przedsiębiorcy lub kancelarii, która je świadczy, bo wpływają one na pozytywne postrzeganie takiego podmiotu przez klientów.
Najnowsze wyjaśnienia MF w praktyce są zgodne ze stanowiskiem, jakie resort finansów zajął już w 2017 r. w odpowiedzi na interpelację poselską nr 14064. Ówczesny wiceminister finansów Paweł Gruza wyjaśnił w niej, że resort nie planuje zmian ustawy o VAT w zakresie usług pro bono, ponieważ obecne przepisy ustawy o VAT (do dziś się one nie zmieniły) są jasne i zgodne z prawem Unii Europejskiej, orzecznictwem krajowych sądów administracyjnych oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. - W związku z powyższym przepisy te nie powinny być postrzegane jako problem wymagający rozwiązań legislacyjnych - wynika z ówczesnego stanowiska MF.
Dodajmy, że najnowsze stanowisko resortu potwierdzają również interpretacje podatkowe wydawane w zeszłych latach (patrz: ramka), a także wyrok NSA z 2010 r. (sygn. akt I FSK 326/09).
OPINIA
Firmy będą miały większy komfort przy współpracy z organizacjami społecznymi
Dotychczas dość klarowne było stanowisko organów podatkowych co do warunków braku opodatkowania VAT usług prawnych świadczonych w formule pro bono. W tym zakresie już kilka lat temu pojawiły się odpowiedzi na interpelacje poselskie oraz można było zaobserwować ugruntowane orzecznictwo sądowe. Dla wielu firm i organizacji społecznych nie było jednak jasne, czy kryteria dotyczące usług prawnych można odpowiednio stosować również dla wszelkich innych form nieodpłatnej pomocy i aktywności dobroczynnej. MF potwierdziło to wprost w odpowiedzi z 28 czerwca tego roku, co powinno dać przedsiębiorcom większy komfort przy współpracy z organizacjami społecznymi i angażowaniu się w pomoc charytatywną. Obecnie część przedsiębiorców boi się, że angażując zasoby swoich firm dla celów charytatywnych, będą musieli zapłacić z tego tytułu VAT. MF wyjaśnia, że świadczenie usług nie podlega opodatkowaniu VAT, jeżeli odbywa się ono w formule pro bono, jako działalność prospołeczna zakładająca wzrost prestiżu oraz pozytywny wizerunek podatnika wykonującego te usługi.
