Subskrybuj nas na Youtube
Senatorowie chcą, aby wierzyciele mogli odzyskać VAT również wtedy, gdy stracą status podatnika. Ale nie wiadomo, czy przystaną na to posłowie. MF jest przeciw
W trakcie ubiegłotygodniowych prac w izbie wyższej parlamentu nad projektem nowelizacji ustawy o VAT (zwanej potocznie SLIM VAT 2) przedstawiciele Ministerstwa Finansów tłumaczyli, że taka zamiana mogłaby spowodować rozszczelnienie systemu podatkowego i wyłudzenia VAT.
Można się więc spodziewać, że na posiedzeniu zaplanowanym na 11 sierpnia Sejm odrzuci senacką poprawkę. To by oznaczało uwzględnienie tylko części wskazówek zawartych w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 15 października 2020 r. (sygn. C-335/19).
Będą ułatwienia
Przypomnijmy, że TSUE uznał za niezgodne z unijną dyrektywą VAT kilka warunków polskiej ustawy ograniczających możliwość korzystania z ulgi na złe długi. Przede wszystkim za niedopuszczalny uznał wymóg, aby na dzień poprzedzający złożenie przez wierzyciela korekty deklaracji dłużnik znajdował się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji.
Według trybunału należałoby też usunąć warunki, aby w dniu poprzedzającym złożenie korekty deklaracji zarówno dłużnik, jak i wierzyciel byli zarejestrowanymi czynnymi podatnikami VAT.
Obawy o wyłudzenia
Ministerstwo Finansów uwzględniło w projekcie SLIM VAT 2 tylko wskazówki TSUE odnoszące się do dłużnika. Nie wprowadziło zmian dotyczących wierzyciela, mimo że – wedle unijnego trybunału – prawo do obniżenia podstawy opodatkowania nie powinno zależeć od zachowania przez niego statusu podatnika.
W uzasadnieniu do projektu resort finansów wyjaśnił, że rezygnacja z tego warunku mogłaby „doprowadzić do rozszczelnienia systemu i przyczynić się do powstawania wyłudzeń VAT”. MF dodało, że żadne państwo członkowskie nie zdecydowało się na wprowadzenie rozwiązań dopuszczających do stosowania ulgi na złe długi dla podmiotów niebędących podatnikami VAT.
Poczekajmy na innych
Również w trakcie senackich prac nad projektem wiceminister finansów Jan Sarnowski tłumaczył, że inne kraje UE też zastanawiają się, w jaki sposób ująć w przepisach możliwość skorzystania z ulgi przez wierzyciela, który nie ma statusu podatnika VAT. Dziś żadne z tych państw nie przewiduje takiej możliwości – dodał Sarnowski.
– Jeżeli taka praktyka pojawi się w innych krajach, dogłębnie ją przeanalizujemy i zastanowimy się nad otwarciem ulgi na złe długi bez względu na status wierzyciela – zapewnił Paweł Selera, dyrektor departamentu VAT w Ministerstwie Finansów.
Liczy się brak zapłaty
Argument ten nie przekonał Biura Legislacyjnego Senatu. Jego zdaniem w żaden sposób nie uzasadnia to niepełnego wykonania wyroku TSUE. W trakcie senackich prac nad projektem przedstawiciel biura zwrócił uwagę na to, że polska strona już w trakcie postępowania przed TSUE powoływała się na konieczność przeciwdziałania wyłudzeniom skarbowym. Nie przekonało to jednak trybunału.
TSUE jasno bowiem wskazał, że zapobieganie nieprawidłowościom i nadużyciom nie może uzasadniać odstępstwa od ulgi na złe długi z innych powodów niż dotyczące niepewności związanych z niewywiązaniem się z płatności lub z jego ostatecznym charakterem.
Ponadto – jak dodał trybunał – z akt rozpatrywanej przez niego sprawy nie wynikało, by zezwolenie wierzycielowi na obniżenie podstawy opodatkowania VAT pomimo późniejszej utraty przez niego statusu podatnika (lub utraty statusu podatnika przez dłużnika) stwarzało szczególne ryzyko uchylania się od opodatkowania lub unikania opodatkowania.
Dlatego TSUE wyraźnie stwierdził, że jeśli polskie warunki skorzystania z ulgi nie zostaną zmienione, to polskie sądy będą zobowiązane do pominięcia tego, co jest niezgodne z dyrektywą.
Senatorowie zaproponowali więc usunięcie warunku odnoszącego się do statusu podatkowego wierzyciela, czyli wykreślenie punktu 3 z art. 98a ust. 2 ustawy o VAT.
Eksperci są zdziwieni argumentacją MF.
– Nie widzę tu pola do nadużyć czy ryzyka rzekomego rozszczelnienia – komentuje Marta Szafarowska, doradca podatkowy i partner w Gekko Taxens.
Zwraca uwagę na to, że wierzyciel niemający statusu podatnika VAT nie składa JPK_VAT.
– O zwrot podatku w związku z ulgą na złe długi mógłby więc prosić tylko we wniosku do organu podatkowego – tłumaczy ekspertka. Jej zdaniem w takiej sytuacji fiskus miałby pełną kontrolę nad wypłacanymi środkami wynikającymi z realizacji prawa do ulgi.
Nie ma spółki, jest zwrot
W ustawie o VAT istnieje już mechanizm, który pozwala na zwrot podatku wspólnikom zlikwidowanych spółek osobowych. Zgodnie z art. 14 ust. 9a ustawy o VAT mogą oni odzyskać podatek wykazany w deklaracji podatkowej za okres, w którym spółki te były zarejestrowanymi podatnikami VAT czynnymi. Prawo to przysługuje im nawet, gdy spółki te już zostały zlikwidowane, co oznacza, że nie są już czynnymi podatnikami VAT.
Fiskus zwraca nadpłacony podatek byłym wspólnikom na podstawie złożonej deklaracji podatkowej, umowy spółki aktualnej na dzień rozwiązania i wykazu rachunków bankowych byłych wspólników, na które ma być dokonany zwrot.
Etap legislacyjny
Nowelizacja ustawy o VAT oraz ustawy – Prawo bankowe, tzw. SLIM VAT 2 (druk senacki nr 433) – Sejm rozpatrzy 11 sierpnia poprawki Senatu
