Otrzymanie całości lub części zapłaty przed dokonaniem dostawy lub wykonaniem usługi będzie od 1 stycznia 2014 r. – tak jak do końca tego roku – oznaczało powstanie obowiązku podatkowego w VAT (z chwilą zapłaty i w stosunku do otrzymanej kwoty). Jednak zdaniem ekspertów – nie zawsze.
Przepisy ustawy o VAT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) po zmianach, które wejdą w życie 1 stycznia, określają, że zapłatą będą w szczególności: przedpłata, zaliczka, zadatek, rata, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu. Zmiana ma w pełni realizować postanowienia dyrektywy 2006/112/WE.
Zasada ta ma mieć zastosowanie do wszystkich przypadków powstania obowiązku podatkowego w myśl art. 19a – czyli w sytuacji otrzymania całości lub części zapłaty (z wyjątkiem tych sytuacji, kiedy obowiązek podatkowy wiąże się z wystawieniem faktury).
Kiedy powstaje obowiązek podatkowy
Aleksandra Plichta starszy konsultant, Accreo
Skoro zaliczki podlegają co do zasady obowiązkowi podatkowemu, to podobnie jak na tle obecnie obowiązujących przepisów nadal aktualne są pytania, czy każda wpłata na rzecz podatnika będzie wiązała się u niego z koniecznością jej rozliczenia i wykazania w deklaracji VAT. Orzecznictwo sądowe wyraźnie wskazuje, że otrzymanie płatności przed dokonaniem sprzedaży nie oznacza automatycznie obowiązku opodatkowania każdej zainkasowanej kwoty. Dla poprawnego rozliczenia VAT niezbędna jest wiedza na temat charakteru otrzymywanych środków pieniężnych. O zainkasowaniu przedpłaty powodującej obowiązek podatkowy w VAT (jako o otrzymaniu zaliczki) można mówić wyłącznie, jeśli płatność jest związana z konkretną transakcją podlegającą opodatkowaniu. Dopóki zmienić może się którakolwiek z okoliczności mających znaczenie dla zaistnienia danego zdarzenia podatkowego (podmiot, przedmiot, ilość, cena, stawka) bądź płatność dokonywana jest na rachunek powierniczy, obowiązek w VAT nie powinien powstać.
1. Przedsiębiorstwo z branży IT nawiązuje współpracę z nowym kontrahentem, który zamierza w marcu 2014 r. kupić 10 komputerów wyposażonych zgodnie z jego wymaganiami. Ze względu na wartość zamówienia na poczet sprzedaży przedsiębiorstwo zażądało zaliczki w wysokości 5 tys. zł płatnej do 31 stycznia 2014 r. Płatność została otrzymana 1 lutego 2013 r. Obowiązek podatkowy dla sprzedawcy powstanie 1 lutego 2013 r. – w dacie otrzymania zaliczki.
2.
Gmina za oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste pobiera pierwszą opłatę i opłaty roczne, przy czym pierwsza podlega zapłacie jednorazowo, nie później niż do dnia zawarcia umowy o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste. Opłaty roczne wnosi się przez cały okres użytkowania wieczystego, w terminie do dnia 31 marca każdego roku, z góry za dany rok (poza rokiem, w którym zostało ustanowione prawo użytkowania wieczystego).
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy o VAT jako dostawę towaru traktuje się oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste. Dla dostawy tej, trwającej wiele lat, ustalane są okresy rozliczeniowe.
Pierwsza jednorazowa opłata traktowana jest jako zaliczka. Obowiązek podatkowy powstanie w związku z tym z chwilą jej otrzymania (art. 19a ust. 8 ustawy o VAT). Natomiast opłaty roczne, wnoszone przez cały okres użytkowania wieczystego w terminie do 31 marca każdego roku (przykładowo do 31 marca 2015 r.), z góry na dany rok, statuują obowiązek podatkowy w oparciu o art. 19a ust. 3 w zw. z ust. 4 ustawy o VAT, tj. z końcem okresu, do którego odnoszą się płatności, czyli końcem danego roku kalendarzowego.
Jeżeli jednak przed 31 grudnia wcześniejszego roku (przykładowo 2014 r.) gmina otrzyma całość lub część opłaty rocznej, obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą jej zainkasowania, w odniesieniu do otrzymanej kwoty, zgodnie z art. 19a ust. 8 ustawy o VAT.
3.
Komornik organizuje sprzedaż nieruchomości. Na poczet licytacji przyjmowane jest od potencjalnych nabywców wadium. Komornik nie rozlicza VAT od każdej otrzymanej kwoty, gdyż nie wie, jaki podmiot faktycznie będzie nabywcą nieruchomości. Zgodnie z dominującym podejściem dopiero w momencie rozstrzygnięcia przetargu wadium otrzymane od nabywcy należy opodatkować VAT.


Nowe zasady fakturowania
Magdalena Jaworska doradca podatkowy, menedżer, Accreo
Podatnik musi pamiętać, że zmienią się również zasady dotyczące wystawiania faktur w przypadku zaliczek. Zgodnie z art. 106i ust. 2 ustawy o VAT fakturę wystawia się nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymano całość lub część zapłaty od nabywcy. Jednak również w tym przypadku to otrzymanie środków pieniężnych, a nie wystawienie faktury będzie rodziło obowiązek ich rozliczenia. Bardzo istotną zmianą jest to, że fakturę będzie można wystawić jeszcze przed otrzymaniem zaliczki (ale nie wcześniej niż 30. dnia), na co wskazuje art. 106i ust. 7 pkt 2 ustawy o VAT. Pozwoli to na uniknięcie konieczności wystawiania w takiej sytuacji faktury pro forma, a następnie kolejnego dokumentu, czyli faktury zaliczkowej. Często bowiem zdarzało się, że kontrahenci żądali wystawienia odpowiedniego dokumentu, na podstawie którego taką zaliczkę wypłacali.
Na poczet wykonania usług promocyjnych firma marketingowa wystawiła 1 lutego 2014 r. fakturę zaliczkową na kwotę 1 tys. zł netto. Płatność miała miejsce 10 lutego 2014 r., a usługi zostały wykonane w okresie 20–25 lutego 2014 r. Ponieważ strony umówiły się na wynagrodzenie równe 5 tys. zł netto, 15 marca 2014 r. firma marketingowa wystawiła fakturę rozliczeniową na kwotę 4 tys. zł netto. Płatność została zrealizowana 17 marca 2014 r.
Podatnik zadeklaruje całą transakcję w rozliczeniu za luty 2014 r., wykazując obowiązek podatkowy w związku z transakcją:
● 10 lutego 2014 r. w wysokości 1 tys. zł oraz
● 25 lutego 2014 r. w wysokości 4 tys. zł.