Bank, który kredytuje swojego klienta, nie zapłaci podatku, jeżeli nie jest to nierozerwalnie związane z głównym świadczeniem, np. z faktoringiem – uznał Naczelny Sąd Administracyjny.
Chodziło o usługę faktoringu niewłaściwego. W jej ramach bank nabywał od swoich klientów przysługujące im wierzytelności, a jednocześnie zabezpieczał się na wypadek, gdyby dłużnik okazał się niewypłacalny. W takiej sytuacji bank mógł domagać się spłaty długu od swoich klientów, czyli faktorantów. Wynagrodzenie za taką usługę było opodatkowane stawką 23 proc. VAT.
Oprócz tego bank zamierzał świadczyć dodatkową usługę, w ramach której udzielałby faktorantom kredytu, w sytuacji gdyby dłużnicy byli niewypłacalni. Klienci banku zaciągaliby kredyt na spłatę wierzytelności wraz z odsetkami.
Spór z izbą skarbową toczył się o to, czy ta nowa usługa może być zwolniona z VAT. Bank był zdania, że jest to odrębne świadczenie od faktoringu niewłaściwego i w związku z tym może być wolne od podatku jako usługa finansowa, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.
Z kolei izba skarbowa twierdziła, że bank świadczy kompleksową usługę faktoringu niewłaściwego, a wszelkie dodatkowe świadczenia, takie jak kredytowanie klientów, są pomocnicze wobec usługi głównej. Wyjaśniła, że bez zawarcia umowy faktoringowej bank nie musiałby świadczyć na rzecz klienta żadnych dodatkowych czynności i nie pobierałby z tego tytułu odsetek. Nie może zatem rozdzielać obu usług i od całości powinien płacić 23 proc. VAT – podkreślała izba.
Po jej stronie stanął także Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Orzekł, że bank świadczy usługę kompleksową, w której poszczególne czynności są tak ściśle związane, że tworzą całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter.
Z wyrokiem nie zgodził się jednak NSA. Zwrócił uwagę na to, że klienci banku, gdyby tylko chcieli, mogliby korzystać z jakiegokolwiek innego źródła finansowania. Skoro w sprawie chodzi o dwa odrębne świadczenia, to opodatkowane stawką 23 proc. jest tylko wynagrodzenie za faktoring nieprawidłowy, a nie te otrzymane za świadczenie dodatkowej usługi finansowej.
Nie każde świadczenie jest kompleksowe
Naczelny Sąd Administracyjny prezentuje właściwe podejście do problemu świadczeń złożonych, ponieważ ich łączne traktowanie dla celów VAT nie jest zasadą, lecz wyjątkiem. Nie można przyjmować, że chodzi o usługę kompleksową tylko z tego powodu, że ten sam usługodawca w danym okresie wykonuje dwa lub kilka świadczeń na rzecz tego samego usługobiorcy (nawet jeśli jedno z nich jest konsekwencją drugiego). Takie świadczenia muszą przede wszystkim mieć wspólny cel gospodarczy. W sprawie rozpatrywanej przez NSA po bezskutecznym upływie terminu płatności dochodziło do zakończenia świadczenia usługi faktoringu, a dodatkowe finansowanie faktoranta przez bank jest czynnością zupełnie odrębną. Klient zainteresowany takim kredytowaniem może poszukiwać innego sposobu finansowania. Samo to, że wygodniej jest mu skorzystać z obu usług w tym samym banku, to za mało, aby traktować je łącznie dla celów VAT.
ORZECZNICTWO
Wyrok NSA z 18 lutego 2014 r., sygn. akt I FSK 290/13.
