rozwiń ›

Cel nowelizacji ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin

Celem nowelizacji ustawy z 2 marca 2012 r. o podatku od wydobycia niektórych kopalin jest stworzenie bardziej przyjaznych warunków do inwestowania w przemysł wydobywczy, w szczególności w zakresie eksploatacji złóż miedzi.

Proponowane zmiany mają na celu zwiększenie atrakcyjności działalności wydobywczej w Polsce poprzez redukcję obciążeń podatkowych w krótkim okresie oraz wprowadzenie ulg inwestycyjnych w perspektywie długoterminowej.

Znaczenie zasobów miedzi i srebra w Polsce

Zgodnie z danymi Państwowego Instytutu Geologicznego, Polska dysponuje znacznymi zasobami rud miedzi i srebra. Największe nagromadzenia występują na obszarze monokliny przedsudeckiej (Nowe Zagłębie Miedziowe) i niecki północnosudeckiej (Stare Zagłębie Miedziowe). Według stanu na 31 grudnia 2023 r. zasoby bilansowe wynosiły ponad 3,5 miliarda ton rudy zawierającej blisko 57 mln ton miedzi i 165 tys. ton srebra.

Eksploatacja tych złóż – stanowiących własność górniczą Skarbu Państwa – wymaga odpowiedniego modelu fiskalnego, który z jednej strony zagwarantuje wpływy z renty surowcowej, a z drugiej nie zahamuje rozwoju inwestycji. Właśnie taki kompromis zdaje się proponować projekt ustawy.

Etap pierwszy: redukcja współczynnika podatkowego (2026–2028)

Pierwszym filarem reformy jest czasowa obniżka współczynnika we wzorze określonym w art. 7 ust. 2 ustawy z 2 marca 2012 r. o podatku od wydobycia niektórych kopalin – kluczowego elementu mechanizmu kalkulacji podatku od wydobycia miedzi w okresie wysokiej koniunktury cenowej.

Zmiany współczynnika mają nastąpić w sposób progresywny:

  • 2026 r. – redukcja z obecnego poziomu 0,85 do 0,71,
  • 2027–2028 r. – dalsza obniżka do poziomu 0,64.

Szacuje się, że przy średnich cenach miedzi wynoszących 35 686 zł/t (według stanu na 21 maja 2025 r.), skutki fiskalne będą znaczące:

  • spadek dochodów budżetowych o 0,5 mld zł w 2026 r.,
  • oraz o 0,75 mld zł rocznie w latach 2027–2028.

Celem tej redukcji jest uwolnienie kapitału inwestycyjnego przedsiębiorstw sektora górniczego, co ma umożliwić uruchamianie nowych projektów oraz rozbudowę istniejących zakładów wydobywczych.

Etap drugi: wprowadzenie mechanizmu odliczeń inwestycyjnych (od 2029 r.)

Drugim, strategicznym komponentem reformy jest ustanowienie mechanizmu umożliwiającego odliczenie od podatkuczęści poniesionych kwalifikowanych wydatków inwestycyjnych związanych z wydobyciem miedzi i srebra.

Odliczenia te mają funkcjonować w ramach określonego limitu procentowego i będą dotyczyć:

  • inwestycji w infrastrukturę wydobywczą,
  • wydatków modernizacyjnych i rozwojowych,
  • kosztów związanych z budową nowych zakładów i kopalni.

Katalog kwalifikowanych wydatków inwestycyjnych ma zostać szczegółowo uregulowany w załączniku do ustawy z 2 marca 2012 r. o podatku od wydobycia niektórych kopalin. Co istotne, nowe przepisy będą miały zastosowanie do inwestycji ponoszonych już od momentu wejścia w życie nowelizacji, tj. od 2026 r., choć ulgi zaczną obowiązywać dopiero od 2029 r.

Brak zmian w zakresie wydobycia srebra

Projektodawca wyraźnie zaznacza, że proponowane mechanizmy nie obejmują srebra jako samodzielnej kopaliny. Wynika to z faktu, że srebro występuje jako kopalina towarzysząca, a związane z jego wydobyciem koszty są relatywnie niższe. Tym samym obowiązujące wzory kalkulacji podatku od srebra nie ulegną zmianie.

Renta surowcowa a interes publiczny

Warto przypomnieć, że zgodnie z art. 10 ustawy z 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze, wszystkie rudy metali objęte są własnością górniczą Skarbu Państwa. Oznacza to, że dochody z eksploatacji kopalin – w tym z podatku od wydobycia niektórych kopalin – stanowią formę renty surowcowej. Jest to ekonomiczny ekwiwalent za korzystanie z nieodnawialnych zasobów naturalnych.

Dochody z tego tytułu zasilają budżet państwa i są redystrybuowane na cele publiczne. Projektowana ustawa stara się zatem zrównoważyć:

  • fiskalne interesy państwa (utrzymanie dochodów budżetowych),
  • interesy przedsiębiorstw wydobywczych (niższe obciążenia i większe możliwości inwestycyjne),
  • oraz rozwój lokalny (miejsca pracy, inwestycje infrastrukturalne, dochody gmin).

Podsumowanie

Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin stanowi próbę modernizacji modelu opodatkowania górnictwa metali w Polsce. Proponowane zmiany wprowadzają dwuetapowy mechanizm:

  • tymczasowe obniżenie współczynnika podatkowego dla wydobycia miedzi w latach 2026–2028,
  • od 2029 r. – wprowadzenie ulg inwestycyjnych w formie odliczeń od podatku, dla określonego katalogu wydatków kwalifikowanych.

Celem tych działań jest pobudzenie inwestycji, budowa nowych kopalni i infrastruktury wydobywczej oraz wzrost zatrudnienia w regionach górniczych. Projekt nie obejmuje zmian w zakresie opodatkowania srebra. Nowelizacja stara się zrównoważyć interes fiskalny państwa z potrzebą wspierania rozwoju strategicznej gałęzi gospodarki surowcowej.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ):

Czym jest podatek od wydobycia niektórych kopalin?

To danina publiczna wprowadzona w 2012 r., której celem jest zapewnienie Skarbowi Państwa dochodu z eksploatacji nieodnawialnych zasobów naturalnych, w szczególności miedzi i srebra.

Jakie zmiany w podatku od wydobycia kopalin przewiduje projekt ustawy?

Projekt zakłada obniżenie współczynnika kalkulacyjnego podatku od miedzi w latach 2026–2028 oraz wprowadzenie ulg inwestycyjnych od 2029 r.

Czy zmiany obejmują także srebro?

Nie. Ze względu na niższe koszty produkcji i towarzyszący charakter wydobycia, wzory opodatkowania srebra nie ulegają zmianie.

Czym jest renta surowcowa?

To dochód państwa z tytułu udostępniania przedsiębiorstwom surowców naturalnych. W Polsce przyjmuje formę podatku od wydobycia kopalin.

Od kiedy można uwzględniać wydatki inwestycyjne do odliczenia?

Wydatki kwalifikowane będą mogły być uwzględniane od 2026 r., choć mechanizm ich odliczania zacznie działać od 2029 r.