Sąd zwrócił uwagę na to, że akceptując warunki umowy ubezpieczeniowej, pracownik wyraża zgodę na przyjęcie świadczeń i traktuje je w istocie jako element wynagrodzenia za pracę.

Opłaca spółka

Chodziło o pracownika spółki jawnej (będącego równocześnie jej wspólnikiem), który był objęty indywidualnym ubezpieczeniem na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Ubezpieczającym była spółka – to ona opłacała składki (zarówno część ochronną, jak i inwestycyjną). Chciała w ten sposób zwiększyć swoją konkurencyjność na rynku pracy oraz budować lojalność wśród pracowników.

Mężczyzna uważał, że w momencie opłacania przez spółkę składek uzyskuje on przychód tylko w części ochronnej składki. Natomiast nie uzyskuje przychodu w części inwestycyjnej, bo nie uzyskuje on wtedy żadnego świadczenia. Argumentował, że w dacie opłacania składek przez spółkę nie jest on dysponentem części inwestycyjnej, „właścicielem” rachunku polisy jest spółka. To ona ma zawartą umowę ubezpieczenia z ubezpieczającym i to ona jest dysponentem środków zgromadzonych na polisie oraz podejmuje decyzje odnośnie do sposobu inwestowania składek w okresie trwania umowy.

Trudno więc mówić tu o przychodzie ze stosunku pracy – twierdził mężczyzna. Uważał, że korzyść może powstać dopiero w momencie spełnienia się zdarzenia ubezpieczeniowego: dożycia wieku określonego w umowie lub śmierci (wówczas środki trafią do jego rodziny). Ale wtedy – jak twierdził – środki te nie będą opodatkowane wskutek zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT. Przepis ten zwalnia (z pewnymi wyjątkami) kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Mężczyzna był zdania, że opodatkowany będzie jedynie ewentualny dochód z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej, zgodnie z art. 24 ust. 15 ustawy o PIT.

Przychód w momencie opłacenia składki...

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej był innego zdania. Stwierdził, że w momencie opłacenia składki przez spółkę pracownik ma przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT. Uzyskuje on bowiem przysporzenie majątkowe, ponieważ gdyby sam, bez wsparcia pracodawcy, chciał przystąpić do umowy z ubezpieczycielem, to musiałby samodzielnie ponieść koszty. Dlatego spółka jako płatnik musi, w momencie opłacenia składki, pobrać zaliczkę na PIT – wyjaśnił dyrektor KIS.

Dodał, że wypłata środków z polisy – do wysokości zapłaconych składek – nie będzie stanowić przychodu, a opodatkowany będzie ewentualny dochód z inwestowania (zgodnie z art. 24 ust. 15 ustawy o PIT). Natomiast nie będzie miało w tym wypadku zastosowania zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 4 tej ustawy, ponieważ środki te są już opodatkowane w momencie opłacenia składki.

...to przychód ze stosunku pracy

Mężczyzna przegrał w sądach obu instancji. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim (sygn. akt I SA/Go 158/22) w pełni zgodził się z dyrektorem KIS, że składka opłacona przez pracodawcę jest dla pracownika przychodem ze stosunku pracy, ponieważ to pracownik jest wskazanym ubezpieczonym i to on może być beneficjentem środków z polisy. Przychód ten powstaje już w momencie zapłacenia składki przez pracodawcę

Natomiast wypłaty – do wysokości zapłaconych składek – nie będą ponownie opodatkowane. Opodatkowany będzie tylko dochód z inwestowania składek (na podstawie art. 24 ust. 15 ustawy o PIT) – orzekł WSA. Potwierdził także, że zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT nie ma w tej sytuacji zastosowania.

W interesie pracownika

Uzasadniając wyrok NSA, sędzia Renata Kantecka wyjaśniła, że akceptując warunki umowy, pracownik wyraża zgodę na przyjęcie świadczeń i traktuje je w istocie jako pewien element wynagrodzenia za pracę.

- Umowa ubezpieczeniowa służy zabezpieczeniu rodziny ubezpieczonego pracownika na wypadek śmierci, a także zabezpieczeniu samego pracownika w przypadku wypłaty świadczeń wskutek dożycia określonego wieku wskazanego w polisie. To pracownik nabędzie prawa wynikające z umowy zarówno w części ochronnej, jak i w części inwestycyjnej, a sam nie będzie ponosił żadnego ciężaru ekonomicznego związanego z zapłatą składek – tłumaczyła sędzia Kantecka. Podkreśliła, że gdyby nie świadczenia ze strony pracodawcy, to pracownik sam musiałby ponieść wydatek.

Dodała, że nie ma żadnych wątpliwości co do bezpośredniego związku między świadczeniem pracy a opłaceniem składek ubezpieczeniowych, dlatego opłacane przez pracodawcę składki stanowią – do wysokości opłaconych składek – przychód pracownika ze stosunku pracy.

- W konsekwencji nie będzie miało zastosowania zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 4, bo wypłata nie powoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu. Dotyczy bowiem środków, które podlegały opodatkowaniu w momencie zapłacenia składek – wyjaśniła sędzia Kantecka.

Wspólnik zalicza do kosztów

We wniosku o interpretację mężczyzna spytał również, czy jako wspólnik spółki jawnej może zaliczyć składki do kosztów uzyskania przychodu. W tej kwestii dyrektor KIS przyznał mu rację. Stwierdził, że wspólnik może uznać opłacone przez spółkę składki za podatkowe koszty w tej części, jaka odpowiada jego udziałowi w kosztach spółki.

Wyrok NSA z 13 maja 2025 r., sygn. akt II FSK 1068/22