O jego założeniach pisaliśmy już w artykule „Dłuższa vacatio legis, a wątpliwości częściej rozstrzygane na plus” (DGP nr 69/2025). Teraz poznaliśmy szczegóły.

Nowelizacja ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Będzie oznaczać poszerzenie dzisiejszej zasady rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika (łac. in dubio pro tributario).

Rozszerzenie zasady in dubio pro tributario

Obecnie ma ona zastosowanie tylko do wątpliwości co do stanu prawnego. Tak wynika z art. 2a ordynacji podatkowej i ten przepis się nie zmieni. Zmienić ma się natomiast art. 122 ordynacji. Dziś nakazuje on organom podatkowym podejmowanie, w toku postępowania, wszelkich niezbędnych działań w celu wyjaśnienia dokładnie stanu faktycznego i załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym.

Projekt zakłada dodanie par. 2, zgodnie z którym organy będą musiały rozstrzygać na korzyść strony niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego. To oznacza, że zasada in dubio pro tributario zostanie rozszerzona o wątpliwości co do stanu faktycznego. Będą one musiały mieć charakter konkretny i realny, czyli nie będą mogły zostać rozstrzygnięte przez dalsze czynności procesowe.

W uzasadnieniu do projektu Ministerstwo Finansów napisało: „w orzecznictwie sądów administracyjnych zauważalny jest pogląd, że zasada in dubio pro tributario winna odnosić się również do wątpliwości co do stanu faktycznego”. Na potwierdzenie tego resort przytoczył wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 kwietnia 2018 r. (sygn. akt. II FSK 951/16), 28 lutego 2018 r. (II FSK 627/16) i 22 lutego 2011 r. (II FSK 224/10).

Wyjątki do zasady

Zasada nakazująca rozstrzygać wątpliwości dotyczące stanu faktycznego na korzyść podatnika nie będzie stosowana, gdy:

- w postępowaniu uczestniczą strony o spornych interesach lub wynik postępowania ma bezpośredni wpływ na interesy innych osób;

- odrębne przepisy wymagają od strony wykazania określonych faktów;

- sprzeciwia się temu ważny interes publiczny, w tym istotny interes państwa.

Zmiana w vacatio legis

To już kolejny w ostatnim czasie projekt zmian w ordynacji. Inny zakłada wprowadzenie co najmniej sześciomiesięcznego vacatio legis dla ustaw wprowadzających zmiany na niekorzyść podatników (patrz „Zmiany na niekorzyść będą z minimum półrocznym wyprzedzeniem”, DGP nr 74/2025).

Etap legislacyjny

Projekty nowelizacji ordynacji podatkowej (nr UDER2) – w konsultacjach