Przy aporcie gruntu przez jednostkę samorządu terytorialnego nie może być zastosowany art. 15 ust. 6 polskiej ustawy o VAT, bo nie odzwierciedla on istoty przepisu unijnego. Należy zastosować bezpośrednio prawo unijne. Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku.

Chodziło o gminę, która zamierza wnieść grunt do utworzonej przez siebie spółki w zamian za objęcie w niej udziałów. Podstawowym celem działalności spółki ma być budowa domów mieszkalnych oraz ich eksploatacja na zasadach najmu, zgodnie z ustawą o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa (Dz. U. z 2024 r. poz. 527 ze zm.).

W ten sposób gmina zamierza realizować zadania własne polegające na zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie gminnego budownictwa mieszkaniowego (art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy o samorządzie gminnym, Dz. U. z 2024 r. poz. 609 ze zm.).

Bez VAT…

Gmina nabyła ten grunt na podstawie decyzji komunalizacyjnych, przez co nie była uprawniona do odliczenia VAT. Uważała, że wniesienie go do spółki też będzie bez VAT.

We wniosku o interpretację podkreśliła, że aport nie ma na celu dokapitalizowania spółki, lecz jest związany z realizacją zadania własnego gminy - zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty. Ona sama zatem nie będzie działać w ramach tej transakcji jako przedsiębiorca, lecz w charakterze publicznoprawnym.

Gmina powołała się na art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, zgodnie z którym „nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych”.

Argumentowała, że przepis ten jest odzwierciedleniem art. 13 dyrektywy VAT, który stanowi, że „krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami. Jednakże w przypadku, gdy podejmują one takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do tych działań lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji”.

Gmina przekonywała, że w tym wypadku aport gruntu nie będzie prowadzić do zakłóceń konkurencji.

... czy z podatkiem?

Nie zgodził się z nią dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. W interpretacji z 11 października 2024 r. (sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.654.2024.1.MJ) stwierdził, że aport będzie opodatkowany, bo będzie czynnością cywilnoprawną, a nie publicznoprawną. Działania gminy będą w tym wypadku tożsame z działaniami każdego innego podmiotu dokonującego dostawy nieruchomości. W tym zakresie zatem będą miały charakter działalności gospodarczej.

Rację ma gmina

Interpretację tę uchylił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku. Uzasadniając wyrok, sędzia Sławomir Kozik wyjaśnił, że problem sprowadza się do tego, które przepisy należało w tym wypadku zastosować: prawo unijne, czy art. 15 ust. 6 ustawy o VAT.

NSA uznał, że należało się powołać na prymat prawa europejskiego nad polskim. W orzecznictwie sądu kasacyjnego nie budzi bowiem wątpliwości, że gdy przepis polskiego prawa jest sprzeczny z unijnym, to wprost stosujemy prawo unijne. Jak wskazał sędzia Kozik, art. 15 ust. 6 ustawy o VAT mówi „z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych”.

- Sąd orzekający w tej sprawie nie odnalazł w prawie unijnym, żeby była w nim mowa o jakichkolwiek czynnościach cywilnoprawnych. Unijny ustawodawca widzi to zupełnie inaczej; wyłączone są te czynności, które są dokonywane jako organy władzy publicznej – wyjaśnił sędzia sprawozdawca.

Dodał, że gminne budownictwo mieszkaniowe nie może zakłócać konkurencji, bo wynika z realizacji zadań własnych gminy.

Dlatego – jak podsumował sędzia Kozik - należało zastosować w tej sprawie przepis prawa unijnego, ponieważ polski przepis nie odzwierciedla istoty przepisu unijnego.

Wyrok jest nieprawomocny.

Wyrok WSA w Gdańsku z 18 marca 2025 r., sygn. akt I SA/Gd 1031/24