Kolejny sąd administracyjny orzekł, że nie trzeba tworzyć oprogramowania, by oddawać fiskusowi 12-proc. przychodów, a nie 8,5 proc. Kto zajmuje się programowaniem ma szansę na ulgę w PIT, ale nie w ryczałcie.

rozwiń ›

Gra toczy się o 8,5-proc. stawkę ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Walczą o nią m.in. osoby, które zajmują się doradztwem w zakresie informatyki czy pomocą techniczną w zakresie sprzętu komputerowego i technologii informatycznej. Przekonują, że wbrew temu, co twierdzi fiskus, ich usługi nie mają nic wspólnego z tworzeniem oprogramowania, modyfikowaniem jego kodu czy doradzaniem w tym zakresie.

Kiedy 12 proc.

Skarbówka uważa natomiast, że powinni oni płacić 12-proc. ryczałt. Jako podstawę prawną wskazuje art. 12 ust. 1 pkt 2b lit. b ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 776).

Przypomnijmy, że w świetle tego przepisu 12-proc. stawką ryczałtu są objęte przychody związane z:

- doradztwem w zakresie sprzętu komputerowego (PKWiU 62.02.10.0),

- oprogramowaniem (PKWiU ex 62.01.1),

- objęte grupowaniem „Oryginały oprogramowania komputerowego” (PKWiU 62.01.2),

- doradztwem w zakresie oprogramowania (PKWiU ex 62.02),

- w zakresie instalowania oprogramowania (PKWiU ex 62.09.20.0),

- zarządzaniem siecią i systemami informatycznymi (PKWiU 62.03.1).

Kiedy 8,5 proc.

Walcząc o stawkę 8,5-proc., informatycy przekonują, że to, czym się zajmują, nie ma nic wspólnego z usługami wymienionymi w tym przepisie. Uważają, że ma do nich zastosowanie inny przepis ustawy - art. 12 ust. 1 pkt 5 lit. a. Przewiduje on stawkę ryczałtu 8,5 proc. dla przychodów z działalności usługowej, jeżeli nie jest wymieniona wprost w żadnym innym przepisie tej ustawy.

Kiedy ulga IP Box

Dodajmy, że ci, którzy faktycznie tworzą oprogramowanie, chętniej niż ryczałt wybierają inną formę opodatkowania – podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT). Pozwala im to sięgnąć po ulgę IP Box, czyli 5-proc. podatku od dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, na podstawie art. 30ca ust. 2 pkt 8 ustawy o PIT.

Sądy stają często po ich stronie. Orzekają, że programista nie musi w ramach własnej działalności badawczo-rozwojowej stworzyć całego oprogramowania, by mieć prawo do ulgi IP Box. Może stworzyć tylko kod źródłowy, wykorzystywany następnie przez nabywcę (zleceniodawcę) do utworzenia w ramach własnej działalności B+R utworu zbiorowego.

W takiej sytuacji – jak stwierdził 14 listopada 2023 r. Naczelny Sąd Administracyjny (II FSK 17/23) – prawo do ulgi IP Box mają:

- twórca poszczególnych modułów programu komputerowego – z tytułu odpłatnego zbycia prawa do tej części (stanowiącej samodzielny utwór), a zarazem

- jego kontrahent – w odniesieniu do dochodu z prawa do programu komputerowego stanowiącego utwór zbiorowy.

W innym orzeczeniu – z 29 listopada 2023 r. (II FSK 25/23) NSA nie wykluczył, że przedmiotem ochrony prawami autorskimi mogą być nawet wszelkie instrukcje dla komputera oraz dokumentacja projektowa do nich, jeżeli tylko stanowią one twórczy przejaw jego autora. Pisaliśmy o tym w artykule „Programiści wygrywają w sprawie ulgi IP Box” (DGP nr 30/2024).

Informatycy wygrali również z fiskusem 17 lutego 2023 r. przed WSA w Białymstoku (I SA/Bk 34/23) i 7 grudnia 2023 r. przed WSA w Gliwicach (I SA/Gl 1108/23). Oba wyroki są prawomocne, fiskus nie złożył od nich skargi kasacyjnej. Jeden z nich opisaliśmy w artykule „Programista nie musi wymyślić koła” (DGP nr 37/2023).

Nie ten kod PKWiU

Pozostali informatycy, którzy – jak twierdzą nie mają nic wspólnego z tworzeniem oprogramowania - walczą o 8,5-proc. ryczałt. Ich argumenty nie przekonują jednak fiskusa, ani sądów, mimo że sama ustawa o zryczałtowanym podatku zawiera nieprawidłowe oznaczenie usług.

W art. 12 ust. 1 pkt 2b lit. b wymieniono m.in. „usługi związane z doradztwem w zakresie oprogramowania” (PKWiU ex 62.02).

Problem polega na tym, że wbrew temu, co napisano w ustawie podatkowej, w Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług pod symbolem PKWiU ex 62.02 wcale nie znajdują się „Usługi związane z oprogramowaniem”, tylko „Usługi związane z doradztwem w zakresie informatyki”. Natomiast usługi związane z oprogramowaniem są sklasyfikowane pod innym symbolem - 62.01 PKWiU.

Jedne i drugie mieszczą się natomiast w jednym dziale 62 PKWiU. Obejmuje on „Usługi związane z oprogramowaniem i doradztwem w zakresie informatyki i usługi powiązane”. Szkopuł w tym, że w art. 12 ust. 1 pkt 2b lit. b ustawy nie wymieniono tego jednego działu 62 PKWiU (wtedy nie byłoby sporów), tylko poszczególne grupowania. Stąd biorą się spory – czy świadczone przez informatyka usługi mieszczą się w danym grupowaniu.

Fiskus częściej wygrywa

Skarbówka wrzuca je do jednego worka i do tej pory częściej wygrywała niż przegrywała. Istotnym argumentem stał się dla niej wyrok NSA z 23 sierpnia 2024 r. (II FSK 622/24). Sąd kasacyjny zgodził się wtedy z fiskusem, że art. 12 ust. 1 pkt 2b lit. b ustawy o zryczałtowanym podatku, „wskazuje na związek świadczonych usług z oprogramowaniem, nie zawężając tych czynności wyłącznie do kwestii programowania. Okoliczność, że do zakresu obowiązków skarżącego nie należy tworzenie oprogramowania komputerowego, nie jest wystarczającą przesłanką do uznania braku związku świadczonych usług z oprogramowaniem.”

Spór toczył się w tej sprawie o kategorię 62.01.1 – „Usługi związane z projektowaniem i rozwojem technologii informatycznych”. Obejmuje ona m.in. grupowanie: PKWiU 61.01.12.0 – „Usługi związane z projektowaniem i rozwojem technologii informatycznych dla sieci i systemów komputerowych”. Podatnik przegrał.

Doradztwo niejedno ma imię

Fiskus wygrał też niedawno przed WSA w Gdańsku. W rozpatrzonej przez niego 18 marca 2025 r. (sygn. akt I SA/Gd 895/24) sprawie chodziło o podatnika, który uważał, że żadna z wykonywanych przez niego czynności nie mieści się w art. 12 ust. 1 pkt 2b lit. b ustawy.

We wniosku o interpretację wyjaśnił, że zajmuje się doradztwem informatycznym w zakresie:

- budowania i opracowywania nowych rozwiązań w zakresie technologii informatycznych,

- projektowania rozwiązań systemu informatycznego,

- tworzenia dokumentacji technicznej systemów informatycznych,

- analizy systemów komputerowych.

Ponadto – dodał - wykonuje dokumentację niezbędną do wdrożenia i rozwoju systemów IT oraz tworzy specyfikacje funkcjonalne i techniczne w zakresie systemów IT.

Co prawda na jego wniosek Główny Urząd Statystyczny wydał opinię, w której zakwalifikował te usługi do grupowania PKWiU 62.02, a więc wymienionego w art. 12 ust. 1 pkt 2b lit. b ustawy. GUS nie nazwał ich jednak doradztwem w zakresie oprogramowania, tylko doradztwem w zakresie informatyki.

Co więcej, „Usługi związane z doradztwem w zakresie informatyki” obejmują trzy grupowania:

- usługi związane z doradztwem w zakresie sprzętu komputerowego (PKWiU 62.02.1),

- usługi związane z doradztwem w zakresie oprogramowania komputerowego (PKWiU 62.02.2),

- usługi pomocy technicznej w zakresie technologii informatycznych i sprzętu komputerowego (PKWiU 62.02.3).

Dodatkowo podatnik podkreślił, że na żadnym etapie świadczenia usług nie tworzy oprogramowania, nie pisze, ani nie analizuje kodu oprogramowania. Uważał więc, że ma prawo płacić 8,5-proc. ryczałt od przychodów.

Należy je rozumieć szeroko

Nie zgodził się z nim dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. W interpretacji z 3 października 2024 r. (sygn. 0115-KDST2-1.4011.413.2024.2.AW) stwierdził, że usługi związane z doradztwem w zakresie informatyki, sklasyfikowane w klasie PKWiU 62.02, mają związek z doradztwem w zakresie oprogramowania. Właściwa jest więc dla nich stawka 12 proc.

Jak uzasadnił dyrektor KIS, związek usług doradztwa z oprogramowaniem jest widoczny w efektach pracy podatnika, a ponadto wynika z przygotowanej przez niego dokumentacji technicznej, która jest wykorzystywana przez programistów, administratorów oraz użytkowników końcowych do efektywnego zarządzania i eksploatacji systemów.

Fiskus zwrócił uwagę na to, że opracowywana przez podatnika dokumentacja zawiera szczegółowy opis architektury systemu, używanych technologii, zależności między komponentami. Niewątpliwie ma to związek z doradztwem w zakresie oprogramowania – stwierdził dyrektor KIS.

Tego samego zdania był WSA w Gdańsku. Uzasadniając wyrok, sędzia Alicja Stępień wyjaśniła, że skoro charakter świadczonych przez podatnika usług jest ściśle ukierunkowany na doradztwo i jednocześnie dotyczą one również systemu informatycznego, wprowadzenia do niego nowych rozwiązań, projektowania, opracowania dokumentacji technicznej, to mają związek z doradztwem w zakresie oprogramowania. - Brak w opisie usług słów „oprogramowanie” i „tworzenie kluczy systemu” nie zmienia tej klasyfikacji. Doradztwo w tym zakresie i związek tego doradztwa należy rozumieć szeroko – argumentowała sędzia Stępień. Dodała, że taka sama argumentacja wynika również z innych orzeczeń WSA.

- Obecnie czekamy na stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego. Nie rozpoznał on jeszcze skarg kasacyjnych w tych sprawach – powiedziała na zakończenie sędzia Stępień.

Pomoc techniczna

Korzystny dla podatników był natomiast wyrok WSA w Poznaniu z 14 marca 2024 r. (I SA/Po 900/23). Chodziło o pomoc techniczną, którą GUS zaklasyfikował jako „Usługi pomocy technicznej w zakresie technologii informatycznych i sprzętu komputerowego” (PKWiU 62.02.30.0) z adnotacją „o ile wiodący charakter nadają im usługi pomocy technicznej w zakresie IT”.

Poznański sąd orzekł, że takie usługi nie są nawet pośrednio związane z programowaniem. Za kluczowe uznał rozróżnianie przez prawodawcę pojęcia „usługi pomocy technicznej w zakresie technologii informatycznych i sprzętu komputerowego” od pojęcia „usługi związane z doradztwem w zakresie oprogramowania komputerowego”.

Nie można ich uważać za tożsame – orzekł WSA. - Wyrok jest korzystny dla osób, które np. zajmują się obsługą zgłoszeń dotyczących błędów w systemie czy też prowadzą warsztaty informatyczne – tłumaczył Bartosz Przybysz, doradca podatkowy w artykule „Nie każdy informatyk musi płacić wyższy ryczałt” (DGP nr 70/2024). Orzeczenie to jest jednak wciąż nieprawomocne.

Czasem niejednolicie

Niepewność pozostaje natomiast po wyrokach WSA w Krakowie z 12 kwietnia 2024 r. (I SA/Kr 202/24) i z 8 sierpnia 2024 r. (I SA/Kr 848/23). W pierwszym krakowski sąd uchylił zaskarżoną interpretację dyrektora KIS, w drugim – przeciwnie – oddalił skargę podatnika

Oba dotyczyły tych samych usług – „związanych z projektowaniem i rozwojem technologii informatycznych dla sieci i systemów komputerowych”, zakwalifikowanych do grupowania PKWiU 62.01.12.0.

W wyroku z 12 kwietnia 2024 r. WSA wytknął dyrektorowi KIS brak uzasadnienia, jaki jest związek spornych usług z oprogramowaniem. Fiskus – jak wynika z wyroku - ograniczył się do streszczenia ich opisu i arbitralnego stwierdzenia, że sporne usługi wykazują związek z oprogramowaniem. To za mało, żeby za prawidłową uznać stawkę 12 proc. zamiast spodziewanej przez podatnika stawki 8,5 proc. – orzekł WSA.

W drugim wyroku, z 8 sierpnia 2024 r., krakowski sąd nie miał tych wątpliwości. Nawiązał do orzeczenia NSA z 23 sierpnia 2024 r. (II FSK 622/24) i podzielił wyrażony w nim pogląd, że podany w ustawie podatkowej symbol PKWiU ex 62.01.1 „wskazuje na związek świadczonych usług z oprogramowaniem, nie zawężając tych czynności wyłącznie do kwestii programowania”. Interpretacja dyrektora KIS była zatem prawidłowa – orzekł WSA.

Częściej przegrywają

W sprawie usług sklasyfikowanych jako 62.01.12.0 PKWiU niekorzystne dla informatyków były też w zdecydowanej większości prawomocne już wyroki WSA: w Gliwicach z 12 grudnia 2023 r. (I SA/Gl 779/23) i z 25 września 2023 r. (I SA/Gl 581/23), w Warszawie z 11 grudnia 2023 r. (III SA/Wa 2278/23), w Krakowie z 24 października 2023 r. (I SA/Kr 785/23) i z 11 sierpnia 2023 r. (I SA/Kr 504/23, nieprawomocny), we Wrocławiu z 16 listopada 2023 r. (I SA/Wr 422/23) i z 11 lipca 2023 r. (I SA/Wr 178/23), w Poznaniu z 26 września 2023 r. (I SA/Po 567/23) i z 22 czerwca 2023 r. (I SA/Po 215/23), w Kielcach z 18 maja 2023 r. (I SA/Ke 157/23), w Łodzi z 5 kwietnia 2023 r. (I SA/Łd 72/23).

Z kolei w sprawie usług sklasyfikowanych jako 62.01.11.0 PKWiU „Usługi związane z projektowaniem, programowaniem i rozwojem oprogramowania” podatnicy przegrali już prawomocnie przed WSA: w Gliwicach (18 kwietnia 2024 r., I SA/Gl 1454/23), w Krakowie (14 marca 2024 r., I SA/Kr 101/24), w Warszawie (15 listopada 2023 r., III SA/Wa 1854/23) i w Gdańsku (23 sierpnia 2023 r., I SA/Gd 278/23) oraz – na razie nieprawomocnie – przed WSA we Wrocławiu (6 grudnia 2023 r., I SA/Wr 560/23).