Darmowa służebność przesyłu nie jest przychodem spółki

Przedsiębiorstwo, które ma linię przesyłową na cudzym gruncie i korzysta z darmowej służebności przesyłu, nie uzyskuje wskutek tego przychodu z nieodpłatnych świadczeń – orzekł WSA w Kielcach.

Jego wyrok wpisuje się w utrwaloną już linię orzeczniczą, której przykładem są wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego m.in. z: 13 grudnia 2023 r. (sygn. akt II FSK 408/21), 25 kwietnia 2023 r. (II FSK 2666/20), 21 września 2021 r. (II FSK 660/21), 16 marca 2021 r. (II FSK 2936/20), 13 listopada 2019 r. (II FSK 3497/18), 14 sierpnia 2019 r. (II FSK 3396/17), 12 kwietnia 2018 r. (II FSK 882/16), 29 września 2017 r. (II FSK 2541/15), 18 maja 2017 r. (II FSK 1133/15).

Darmowa służebność przesyłu - spór o przysporzenie

Najnowszy wyrok zapadł w sprawie przedsiębiorstwa ciepłowniczego, którego infrastruktura (sieci i urządzenia) jest zlokalizowana na gruntach i w budynkach należących do innych osób. Spółka korzysta ze służebności przesyłu, czyli prawa ustanowionego na podstawie art. 305[1]–305[4] kodeksu cywilnego.

Uważała, że choć nie płaci za tę służebność, to nie uzyskuje przychodu z nieodpłatnych świadczeń, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT.

Nie zgodził się z nią dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. W interpretacji z 2 października 2024 r. (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.447.2024.1.SH) stwierdził, że dla spółki jest to przysporzenie majątkowe. Ma ono bowiem konkretny wymiar finansowy. Jego wartością jest kwota, jaką spółka zapłaciłaby właścicielom za prawo dostępu do ich nieruchomości, gdyby nie ustanowiona na jej rzecz nieodpłatna służebność – wyjaśnił.

WSA: Nie ma przychodu

Interpretację tę uchylił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach. Zarzucił fiskusowi, że nie uwzględnił on specyfiki służebności przesyłu. Nie ma bowiem przepisu, który zobowiązywałby do ustanowienia jej odpłatnie.

Zdaniem sądu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT (który mówi o otrzymaniu nieodpłatnym lub częściowo odpłatnym) nie ma zastosowania w sytuacji, gdy czynność prawna jest ze swej istoty zawsze nieodpłatna. Przychód powstawałby wówczas, gdyby podatnik zmienił charakter czynności odpłatnej i korzystał z niej nieodpłatnie. Wówczas powinien liczyć się z negatywnymi konsekwencjami podatkowymi - stwierdził WSA, przywołując wspomniane wyroki NSA z: 21 września 2021 r., 25 kwietnia 2023 r. i 13 grudnia 2023 r.

Korzysta społeczność …

Kielecki sąd zwrócił też uwagę na to, że służebność przesyłu ma na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości i realizacji zadań mieszczących się w sferze użyteczności publicznej (np. doprowadzanie lub odprowadzanie płynów, pary). Jest to niezbędne dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania infrastruktury mieszkaniowej.

Nie sposób więc mówić o wzbogaceniu przedsiębiorstwa ciepłowniczego w sytuacji, gdy trzeba ustanowić służebność, by można było zapewnić właściwe korzystanie z urządzeń, o których mowa w art. 49 par. 1 k.c. W przepisie tym wymienione są urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne, które nie należą do części składowych nieruchomości, tylko wchodzą w skład przedsiębiorstwa.

… i sam właściciel

Ponadto – jak uzasadnił WSA – korzyść z ustanowienia służebności przesyłu odnosi również właściciel nieruchomości, bo rośnie wartość jego majątku. Można więc mówić o ekwiwalentności świadczeń. Jej wyrazem nie musi być tylko obniżenie opłat, czy bezpłatne przyłączenie do sieci. Ekwiwalentność może polegać na zwiększeniu wartości nieruchomości w wyniku doprowadzenia sieci i urządzeń ciepłowniczych i ustanowienia służebności przesyłu – podsumował sąd.

Wyrok jest nieprawomocny.