Sektor odnawialnych źródeł energii (OZE) intensywnie się rozwija. Jest to m.in. spowodowane rosnącym zapotrzebowaniem na czystą energię oraz postępem technologicznym. Wraz z tym pojawiają się też wyzwania związane ze stosowaniem przepisów podatkowych czy z zakresu prawa administracyjnego.
Tych wyzwań dotyczyły pytania w dodatku Podatki i Księgowość z 14 października 2024 r. (DGP nr 200). Zmienność regulacji wymaga od uczestników rynku stałej uwagi i adaptacji do nowych realiów. Dziś na kolejne pytania w obszarze podatkowym i księgowym odpowiadają eksperci prowadzący szkolenia na ten temat.
O co pytają na szkoleniach
Cło
ODPOWIEDŹ Rozwój energetyki wiatrowej w Polsce i na świecie nabiera tempa, a w związku z tym coraz większe znaczenie mają zagadnienia celne i podatkowe związane z budową farm wiatrowych. Jednym z kluczowych elementów tego procesu jest import części potrzebnych do montażu turbin wiatrowych. W tym przypadku ważne są regulacje celne, w tym antydumpingowe, które mogą wpłynąć na koszty inwestycji. Przedstawimy to na przykładzie kodu CN 7308 20 00 11, który obejmuje określony typ przemysłowych stalowych wież wiatrowych o kształcie rurowym.
W pierwszym kroku, z perspektywy importerów, kluczowe jest prawidłowe zaklasyfikowanie towarów w taryfie celnej. Zakładając, że importer prawidłowo zaklasyfikował wieże wiatrowe do kodu CN 7308 20 00 11, stawka celna erga omnes (podstawowa stawka dla krajów trzecich) wynosi na import tych towarów 0 proc. W zależności jednak od ich pochodzenia może wystąpić konieczność doliczenia cła antydumpingowego.
Przy czym może się zdarzyć np. tak, że wieże importowane są z Wietnamu, jednak towar pochodzi z Chin. A zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2021/2239 z 15 grudnia 2021 r. nakładającym ostateczne cło antydumpingowe na przywóz niektórych przemysłowych stalowych wież wiatrowych pochodzących z Chińskiej Republiki Ludowej (Dz.Urz. UE z 2021 r. L 450, s. 59) stawka cła antydumpingowego na wieże wiatrowe ze stali wynosi od 7,2 proc. do 19,2 proc. w zależności od producenta.
Należności celne wynikające z ostatecznego cła antydumpingowego trzeba wziąć pod uwagę w kosztorysie inwestycji. A zatem, chociaż podstawowa stawka celna często wynosi 0 lub kilka proc., to z uwagi na występujące środki ochrony handlu, w tym cła antydumpingowe, przed podjęciem decyzji o imporcie części do budowy farmy wiatrowej inwestorzy powinni dokładnie przeanalizować obowiązujące w Unii Europejskiej regulacje w tym zakresie.
W przypadku importu elementów wykorzystywanych do produkcji farm wiatrowych z krajów trzecich części te mogą być objęte cłem antydumpingowym, które ma chronić unijny rynek przed dumpingiem czy subsydiami, które są niezgodne z regulacjami międzynarodowymi i naruszają warunki uczciwej konkurencji. W ostatnich latach UE nałożyła cła antydumpingowe na towary importowane z niektórych krajów trzecich, w szczególności z Chin, i dotyczy to m.in. części do turbin wiatrowych, zwłaszcza wież i elementów konstrukcyjnych.
Akcyza
ODPOWIEDŹ W kontekście przepisów dotyczących akcyzy na energię elektryczną często skupiamy się na zwolnieniach związanych z energią wytwarzaną i zużywaną na własne potrzeby, zwłaszcza gdy pochodzi ona z OZE i jest produkowana przez małe generatory o mocy nieprzekraczającej 1 MW. Jednakże warto zwrócić uwagę na inne zwolnienia, które mogą mieć znaczenie w kontekście technologicznego wykorzystania energii elektrycznej, w tym zwolnienia od akcyzy dotyczącej energii OZE zużywanej do celów technologicznych.
W grę wchodzą następujące zwolnienia:
1. Zwolnienie z akcyzy dla małych generatorów (do 1 MW)
Ustawa z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1542; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1723) oraz par. 5 ust. 1 rozporządzenia ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej z 28 czerwca 2021 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1891) przewidują zwolnienie z akcyzy dla energii elektrycznej wytworzonej i zużywanej przez podmiot na własne potrzeby, pod warunkiem że energia ta pochodzi z generatorów o mocy nieprzekraczającej 1 MW. Zwolnienie to dotyczy zużycia energii elektrycznej przez podmiot, który sam ją produkuje, co jest ważne dla małych producentów energii elektrycznej i korzystających z OZE.
2. Zwolnienie związane z umorzeniem świadectw pochodzenia energii elektrycznej
Zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym energia elektryczna wytwarzana z OZE może być zwolniona z akcyzy, pod warunkiem że producent uzyska dokument potwierdzający umorzenie świadectwa pochodzenia tej energii. Takim dokumentem jest np. decyzja prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, która poświadcza spełnienie wymogów związanych z produkcją energii z OZE.
Świadectwa pochodzenia stanowią swoisty certyfikat ekologiczny, który ma wspierać produkcję energii z odnawialnych źródeł oraz promowanie jej konsumpcji.
3. Zwolnienie z akcyzy energii elektrycznej zużywanej na cele technologiczne
Jest ono często pomijane, choć jest kluczowe. Zwolnienie to wynika np. z art. 30 ust. 7 ustawy o podatku akcyzowym i dotyczy energii elektrycznej zużywanej w procesach technologicznych, takich jak produkcja energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu. Przepis ten obejmuje również energię pochodzącą z OZE, co oznacza, że energia elektryczna wytwarzana z OZE może być zwolniona z akcyzy, jeżeli jest wykorzystywana w takich procesach produkcji.
Jeśli np. energia elektryczna wytworzona z OZE jest zużywana w celu napędu urządzeń technologicznych, takich jak generatory wytwarzające ciepło i energię elektryczną w systemie skojarzonym (kogeneracyjnym), to może być objęta zwolnieniem od akcyzy.
W praktyce, aby móc skorzystać z tego zwolnienia, przedsiębiorstwo musi wykazać, że energia elektryczna wytwarzana z OZE jest faktycznie zużywana do celów technologicznych, a nie innych, np. ogrzewania biur czy innych budynków o przeznaczeniu nietechnologicznym. Rozróżnienie to jest kluczowe, ponieważ błędne zakwalifikowanie zużycia energii może prowadzić do określenia nieprawidłowych skutków akcyzowych.
Podsumowując, przepisy dotyczące zwolnień akcyzowych dla energii elektrycznej wytwarzanej z OZE przewidują różne możliwości dla podmiotów korzystających z OZE. Oprócz popularnych zwolnień, takich jak zwolnienie dla małych generatorów o mocy do 1 MW oraz zwolnienie związane z umorzeniem świadectwa pochodzenia energii elektrycznej, warto pamiętać również o możliwości skorzystania ze zwolnienia dla energii elektrycznej zużywanej na cele technologiczne. Zastosowanie tego zwolnienia może znacząco wpłynąć na obniżenie kosztów produkcji, szczególnie w sektorach przemysłowych wykorzystujących nowoczesne technologie oparte na OZE.
Podatek od nieruchomości
ODPOWIEDŹ Obecnie rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawy o opłacie skarbowej został skierowany do parlamentu (druk sejmowy nr 741). Nie ma jednak pewności, czy nowe przepisy zostaną uchwalone i opublikowane do końca listopada 2024 r., co jeszcze do niedawna zapowiadało Ministerstwo Finansów. Ostatnie komunikaty ze strony internetowej resortu nie wspominają już o terminie listopadowym, co może oznaczać, że jest on niestety mało realny.
Transformatory rzeczywiście nie zostały wprost wymienione w projekcie nowych przepisów – ani w załączniku nr 4, który obejmuje 28 grup rodzajowych budowli, ani w treści nowelizowanej definicji budowli. Jednak podatnicy nie powinni na tej podstawie wyciągać pochopnych wniosków. Projektowane przepisy jako jeden z rodzajów budowli wymieniają bowiem urządzenia budowlane, do których należą m.in. urządzenia techniczne bezpośrednio związane z budynkiem lub obiektem, takim jak np. elektrownia fotowoltaiczna, oraz niezbędne do ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem. Dlatego w praktyce trzeba liczyć się z próbami uznania przez niektóre organy podatkowe, że transformatory obsługujące farmy fotowoltaiczne są budowlami podlegającymi opodatkowaniu.
ODPOWIEDŹ Projekt nowelizacji, który jest procedowany w parlamencie, przewiduje nową definicję budowli dla celów podatku od nieruchomości. Definicja ta rzeczywiście zawiera na końcu zastrzeżenie: „wzniesione w wyniku robót budowlanych, także w przypadku, gdy stanowią część obiektu niewymienionego w ustawie”. Jak wynika z uzasadnienia do projektu, sens tego fragmentu sprowadzić można do stwierdzenia, że wszystkie wymienione w nowej definicji rodzaje obiektów będą mogły zostać opodatkowane jako budowla pod warunkiem wzniesienia ich w wyniku robót budowlanych, przy czym nie będzie miało znaczenia, czy taki obiekt wystąpi samodzielnie, czy też będzie stanowił część obiektu niewymienionego expressis verbis w ustawie. Innymi słowy, jeśli w załączniku nr 4 – który ma stanowić część nowych przepisów ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 70; ost.zm. Dz.U. z 202 r. poz. 2291) – jako przykład budowli wymieniony został np. obiekt kontenerowy trwale związany z gruntem, to teoretycznie budowlą dla celów podatkowych będzie każdy taki obiekt, niezależnie od tego, czy stoi samodzielnie, czy też jest częścią np. stacji przekaźnikowej telefonii komórkowej. W praktyce jednak możemy mieć sytuację, że dany obiekt kontenerowy spełnia definicję budynku i wtedy będzie opodatkowany od swojej powierzchni użytkowej, a nie wartości.
W kontekście stacji elektroenergetycznych elektrowni wiatrowych trzeba jednak pamiętać, że elementy takiej stacji mogą podlegać opodatkowaniu jako budynki lub budowle. Nie chodzi tu jedynie o części budowlane takiej stacji (np. budynki, płyta fundamentowa pod urządzenia, ogrodzenie), lecz niestety także o urządzenia techniczne, które jako urządzenia budowlane będą niezbędne do użytkowania elektrowni wiatrowej zgodnie z przeznaczeniem. Takie nachodzenie na siebie różnych kategorii podatkowych pokazuje, że podatników podatku od nieruchomości czeka duże wyzwanie przy sporządzaniu zeznania podatkowego za 2025 r.
Procesy księgowe
ODPOWIEDŹ W przypadku rozbudowanych struktur kapitałowych sprawozdawczość nie należy do najprostszych. Sporządzenie sprawozdań jednostkowych dla poszczególnych spółek z grupy to podstawowy obowiązek sprawozdawczy, który wynika z ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 120; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 619). W przypadku grupy kapitałowej z branży OZE warto ujednolicić zasady rachunkowości dla wszystkich spółek w grupie i opisać je w politykach rachunkowości każdej ze spółek. Dzięki temu zdarzenia gospodarcze tego samego rodzaju będą identycznie ujmowane w księgach każdej ze spółek z grupy. Warto rozważyć wprowadzenie identycznych limitów wartościowych w tych przypadkach, w których ustawa o rachunkowości daje jednostce taką dowolność. Dotyczy to np. określenia sposobu ewidencji niskocennych środków trwałych. Dodatkowo zasadne jest przyjęcie w całej grupie kapitałowej identycznej szczegółowości dla sprawozdawczości finansowej spółek i wybór tego samego wzoru sprawozdania finansowego. Spółki z grupy kapitałowej OZE mają możliwość sporządzania sprawozdań jednostkowych wg załącznika nr 1, załącznika nr 4 (jednostka mikro) lub załącznika nr 5 (jednostka mała) do ustawy o rachunkowości. W praktyce spółki często wybierają sporządzanie jednostkowego sprawozdania finansowego w układzie pełnym, czyli wg załącznika nr 1, tak aby zakres informacji finansowych był bardziej rozbudowany i łatwiej było je wykorzystać w razie ewentualnej konsolidacji danych finansowych. W celu sprawnego raportowania finansowego spółek w grupach kapitałowych OZE należy zwrócić uwagę na prawidłowe rozpoznanie transakcji pomiędzy spółkami grupy kapitałowej (intercompany) i ich ewidencję w księgach. Dzięki temu późniejsze przeanalizowanie wyłączeń konsolidacyjnych i sporządzenie skonsolidowanego sprawozdania finansowego będzie łatwiejsze.
Raporty zarządcze
ODPOWIEDŹ Przy tworzeniu raportów zarządczych dla grupy spółek z branży OZE często wyzwaniem jest brak połączenia między oczekiwanymi raportami a danymi z systemów księgowych, których w całej grupie kapitałowej może być wykorzystywanych kilka. Skutkiem tego jest poświęcanie wiele czasu na obróbkę ręczną danych, przez co powstaje ryzyko przekroczenia terminów raportowania zarządczego oraz, co istotniejsze, niebezpieczeństwo popełnienia błędów. Nawet gdy struktury danych księgowych i zarządczych są spójne, przy raportowaniu zarządczym często pojawia się problem braku automatycznego połączenia między nimi. W rezultacie nawet mimo prawidłowego prowadzenia księgowości pod względem wymogów formalnych jakość i terminowość informacji zarządczej dla grupy kapitałowej pozostawia wiele do życzenia.
Międzynarodowa grupa kapitałowa
ODPOWIEDŹ W przypadku międzynarodowych grup kapitałowych OZE warto zwrócić uwagę na zastosowanie takich narzędzi, które pozwolą np. na przygotowanie skonsolidowanych sprawozdań finansowych zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości oraz w walucie obcej, a jednocześnie dadzą możliwość przygotowania danych jednostkowych w walutach lokalnych. Takie narzędzia usprawniają znacznie pracę specjalistów ds. raportowania. ©℗