Wspólnicy mają do dyspozycji wiele możliwości w zakresie finansowania działalności spółki. Jedną z nich jest przewidziana w kodeksie spółek handlowych możliwość wnoszenia przez wspólników dopłat. Jakie konsekwencje podatkowe wiążą się z dokonywaniem dopłat?
Dopłaty mogą okazać się interesującą formą finansowania spółki z uwagi na ich neutralność podatkową, którą zapewnia art. 11 ust. 4 pkt 11 ustawy o CIT. Przepis ten stanowi, że dopłaty nie stanowią przychodu podlegającego opodatkowaniu. Ponadto, dopłaty nie muszą być oprocentowane, tzn. spółka może być zobowiązana do ich zwrotu na rzecz wspólników w kwocie nominalnej. Nie pojawią się więc w przypadku dopłat problemy występujące w przypadku udzielania pożyczek przez wspólników związane z koniecznością określenia odsetek za korzystanie z kapitału.
Finansowanie spółki za pomocą dopłat ma jednak także pewne ograniczenia. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że neutralność podatkowa dopłat jest zapewniona jedynie w sytuacji ich wniesienia w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach, tj. w art. 177-179 kodeksu spółek handlowych. Przepis ten w znacznym stopniu ogranicza swobodę finansowania spółki za pomocą dopłat w porównaniu np. z finansowaniem za pomocą pożyczek. Możliwość wnoszenia przez wspólników dopłat powinna być przewidziana w umowie spółki. Dopłaty powinny być także nakładane i uiszczane przez wspólników równomiernie w stosunku do udziałów. Dlatego też nie wydaje się możliwe np. zobowiązanie do wniesienia dopłat tylko jednego z udziałowców. W takiej sytuacji organy podatkowe z pewnością uznają, że dopłaty tego rodzaju, jako nieodpowiadające regulacjom kodeksu spółek handlowych, nie będą neutralne podatkowo. Neutralność podatkowa dopłat jest także w pewien sposób zachwiana z uwagi na stanowisko organów podatkowych, zgodnie z którym podatek od czynności cywilnoprawnych zapłacony w przypadku dopłat nie jest uznawany za koszt uzyskania przychodów. Dla porównania, organy podatkowe nie kwestionują możliwości zaliczania do kosztów podatku od czynności cywilnoprawnych uiszczanego od pożyczek udzielanych przez wspólników. Organy podatkowe, uzasadniając takie stanowisko, twierdzą, że pożyczka zaciągana jest przez spółkę i ma na celu zwiększenie źródeł jej finansowania, dlatego wydatki związane z jej uzyskaniem mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów - ich poniesienie ma bowiem pośrednio na celu uzyskanie przychodów przez spółkę. Z kolei w przypadku dopłat, w opinii organów podatkowych, takiego związku nie można się doszukać, ponieważ zgodnie z art. 178 kodeksu spółek handlowych do wnoszenia dopłat zobowiązani są wspólnicy spółki, a zatem wydatki nie mają na celu osiągnięcia przychodu przez spółkę.
ANDRZEJ DĘBIEC
partner, Kancelaria Lovells