Kary umowne nie są opodatkowane estońskim CIT. Wyroki nie są prawomocne

W interpretacji z 9 sierpnia br. dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że kary umowne nie są opodatkowane estońskim CIT. Wcześniej podobnie orzekły wojewódzkie sądy administracyjne. Wyroki te są jednak nieprawomocne, ale czy mimo wszystko możemy już mówić o trwałej zmianie wykładni przez dyrektora KIS?

Przestrzegałabym przed hurraoptymizmem, bo warto mieć na uwadze zmienność stanowiska dyrektora KIS oraz to, że niebawem pojawią się z pewnością pierwsze wyroki NSA w tej kwestii. Liczę jednak na to, że wykładnia zaprezentowana 9 sierpnia br. się utrzyma.

Ustawodawca, tworząc przepisy o ryczałcie od dochodów spółek, nie zdefiniował, czym są opodatkowane wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą. Próbę wyjaśnienia tego pojęcia podjęło Ministerstwo Finansów w Przewodniku do Ryczałtu od dochodów spółek z 23 grudnia 2021 r. (który – co istotne – nie jest źródłem prawa, choć stanowi ogólne wyjaśnienia przepisów prawa podatkowego, o których mowa w art. 14a par. 1 pkt 2 ordynacji podatkowej). Nie wiadomo dlaczego w przewodniku skupiono się na związku danego wydatku z przychodami, mimo że przepis jasno przecież mówi o związku z działalnością gospodarczą. Każdy, kto ma styczność z biznesem, wie, że w danej działalności musi ponosić pewne wydatki (nawet, gdy nie zawsze chce), które niewiele mają wspólnego z przychodami. Przykład? Wydatki na PFRON, które nie przyczyniają się do wzrostu przychodów ani zabezpieczenia lub zachowania ich źródła. Obowiązek dokonania takich wpłat wynika z przepisów prawa i jest konsekwencją prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej. Co ciekawe, mimo treści przewodnika (w kontekście powiązania wydatku z przychodami) dyrektor KIS nie upatruje w tych wydatkach dochodu (opodatkowanego estońskim CIT) z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością. Uważam, że takie samo racjonalne podejście powinno mieć miejsce w odniesieniu do kar umownych. Konieczność ich ponoszenia bywa wpisana w istotę działalności w niektórych branżach. Fiskus zresztą zdawał się już to wcześniej zauważać.

Jedna z pierwszych interpretacji indywidualnych w tym zakresie, wydana 19 stycznia 2023 r. (sygn. 0114-KDIP2-2.4010.130.2022.1.IN), była korzystna dla spółki. Dotyczyła działalności transportowej i kar umownych ponoszonych z tytułu m.in. uszkodzonych w transporcie towarów. Jednak entuzjazm podatników szybko został ostudzony w kolejnych, negatywnych już interpretacjach indywidualnych. Potem stanowisko fiskusa ponownie ewoluowało, ponieważ urzędnicy zaczęli analizować powód zapłaty kary umownej w kontekście jej korelacji z przychodami podatnika. Najnowsza interpretacja, z 9 sierpnia 2024 r., jest o tyle zaskakująca, że dyrektor KIS nie poddał analizie powodów zapłaty kary umownej (w kontekście winy spółki), lecz skupił się na tym, że sytuacje, w których należy zapłacić karę umowną, są wpisane w istotę prowadzonej działalności gospodarczej. Chciałabym, aby takie podejście było ostateczne. ©℗