Czy trzeba opodatkować przekazanie lokali do majątków odrębnych wspólników?

Wspólnicy spółki cywilnej nabyli w 2015 r. pięć lokali użytkowych. Nieruchomości te stanowią współwłasność łączną (bezudziałową) wspólników i służą uzyskiwaniu dochodów w ramach spółki. Obecnie planowane jest podjęcie przez wspólników spółki uchwały, w której postanowią oni o wycofaniu nieruchomości z majątku wspólnego wspólników spółki oraz o nieodpłatnym przeniesieniu prawa własności nieruchomości do majątków odrębnych wspólników, z przeznaczeniem na ich cele prywatne. Nabycie własności każdej z nieruchomości nastąpi w równych częściach. W celu wykonania uchwały wspólnicy planują zawrzeć odrębną umowę darowizny w formie aktu notarialnego, zastrzeżonej prawem dla umów przenoszących własność nieruchomości. W wyniku zawarcia tej umowy nieruchomości nadal będą stanowić przedmiot współwłasności wspólników, natomiast zmieni się rodzaj współwłasności (zamiast współwłasności łącznej będzie to współwłasność w częściach ułamkowych). Czy w związku z zawarciem tej umowy wspólnicy będą musieli zapłacić podatek od spadków i darowizn?

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn podatkowi temu podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem m.in. darowizny. Przy czym ww. ustawa nie definiuje pojęcia darowizny, dlatego należy odwołać się do przepisów kodeksu cywilnego (dalej: k.c.). W myśl art. 888 par. 1 k.c. przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.

Zgodnie z wyjaśnieniami dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (interpretacja indywidualna z 11 marca 2024 r., sygn. 0111-KDIB2-3.4014.31.2024.1.AD): „Podstawową cechą umowy darowizny jest bezpłatne świadczenie darczyńcy na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego – świadczenie musi wzbogacić obdarowanego”. Według fiskusa istota ekonomiczna podatku od spadków i darowizn leży więc w przyroście majątkowym podatnika, a konkretnie we wzbogaceniu podatnika na skutek przejęcia majątku pod tytułem darmym.

Tymczasem w analizowanej sprawie żaden ze wspólników nie otrzyma przysporzenia w swoim majątku kosztem majątku innego podmiotu. W opisanej sytuacji zmieni się jedynie rodzaj współwłasności (z łącznej na ułamkową). Należy zatem uznać, że przeniesienie własności z majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej do ich majątków prywatnych nie będzie w ogóle stanowić czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Takie stanowisko podzielają też organy podatkowe. I tak np. w interpretacji indywidualnej z 3 kwietnia 2024 r. (sygn. 0111-KDIB2-3.4015.34.2024.1.JKU) dyrektor KIS wyjaśnił, że: „nie ma znaczenia jaką formę prawną przyjmie planowane przeniesienie własności udziałów w lokalach z majątku spółki do Pana majątku osobistego, ponieważ w istocie nie dojdzie do przyrostu Pana majątku (wzbogacenia). W opisanej sytuacji – jak już wyżej wspomniano – zmieni się jedynie rodzaj współwłasności (z łącznej na ułamkową), natomiast same udziały pozostaną bez zmian. Opisane zdarzenie (mimo przyjęcia formy darowizny), nie stanowi więc tytułu nabycia, z którym ustawa o podatku od spadków i darowizn wiąże powstanie obowiązku podatkowego”. ©℗