Najpierw dwa razy kwota wolna od podatku, a potem dopłata PIT

W niektórych sytuacjach podatnik może być zmuszony odliczyć drugą kwotę wolną w wysokości 30 tys. zł, mimo że w roku podatkowym przysługuje ona tylko raz. Dlatego przy rozliczeniu rocznym trzeba będzie dopłacić PIT.

Potwierdza to interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29 grudnia 2023 r. (sygn. 0112-KDIL2-2.4011. 743.2.KP).

Chodzi o podatników, którzy w trakcie roku rozpoczynają działalność gospodarczą i wybierają opodatkowanie według skali PIT, a w poprzednich miesiącach wykonywali pracę lub zlecenia i płatnik (pracodawca, zleceniodawca) uwzględnił im już całość lub część kwoty wolnej przy obliczaniu zaliczek na PIT.

Przedsiębiorcy powinni zwrócić na to szczególną uwagę, gdy będą sprawdzać, jak skarbówka wypełniła im wstępne zeznanie za 2023 r. Przypomnijmy, że w tym roku po raz pierwszy pomoże im ona w rocznych rozliczeniach. W ramach usługi Twój e-PIT przygotuje i udostępni do 15 lutego br. wstępne zeznanie PIT, a przedsiębiorca będzie musiał je uzupełnić, wpisać ewentualne ulgi, a następnie zaakceptować i wysłać zeznanie. Pisaliśmy o tym w artykule „Skarbówka sporządzi roczny PIT przedsiębiorcom” (DGP nr 2/2024).

W zeznaniu wstępnie wypełnionym przez skarbówkę może już zostać uwzględniona kwota wolna od podatku, którą wzięli pod uwagę pracodawcy lub zleceniodawcy. Jeżeli przedsiębiorca również ją wykorzystał przy samodzielnym obliczaniu zaliczek na PIT od dochodu z działalności gospodarczej (a najprawdopodobniej to zrobił), to będzie musiał jedną z nich wycofać, czyli dopłacić podatek.

Najpierw ulga…

Wspomniana interpretacja z 29 grudnia 2023 r. dotyczyła kobiety, która początkowo, od stycznia do września 2023 r., wykonywała zlecenia i korzystała z ulgi dla młodych, tj. zwolnienia z PIT dla osób do 26. roku życia. Przypomnijmy, że preferencję tę stosuje się wyłącznie do przychodów z pracy (etatu), ze zlecenia, a także do przychodów z zasiłku macierzyńskiego oraz z odbywania praktyki studenckiej i stażu uczniowskiego.

Limit przychodów zwolnionych z podatku wynosi 85 528 zł, a niezależnie od tego przysługuje kwota wolna od podatku wynosząca 30 tys. zł rocznie. W sumie więc młodzi podatnicy nie płacą podatku od kwoty 115 528 zł.

…potem kwota wolna

Kobieta wyjaśniła, że w lipcu przekroczyła próg ulgi dla młodych (85 528 zł), ale w sierpniu i we wrześniu nadal nie zapłaciła PIT, bo zleceniodawca wziął pod uwagę kwotę wolną od podatku. Nie zdołał wykorzystać jej w całości, bo od października kobieta nie pracowała już na zlecenia, tylko rozpoczęła własny biznes.

Na infolinii Krajowej Informacji Skarbowej dowiedziała się, że ponownie obowiązuje ją kwota wolna – przy rozliczaniu zaliczek na PIT od dochodów z działalności gospodarczej. Chciała się upewnić, że tak faktycznie jest.

Po raz drugi

Dyrektor KIS to potwierdził. Wyjaśnił, że przy obliczaniu miesięcznych zaliczek na PIT od dochodów z działalności gospodarczej kobieta musi wziąć pod uwagę kwotę wolną, bo tak wynika z art. 44 ust. 3 pkt 1 ustawy o PIT i to niezależnie od tego, że kwota ta została już wykorzystana przez płatnika zleceniodawcę.

Fiskus wskazał, że zgodnie z art. 44 ust. 3 pkt 1 obowiązek wpłacania zaliczek powstaje, począwszy od miesiąca, w którym dochody z działalności gospodarczej przekroczyły kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz najniższej stawki podatku określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej.

Jeżeli podatniczka w tym samym roku pracowała na podstawie umowy zlecenia, a następnie rozpoczęła działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych (według PIT), to w zeznaniu rocznym PIT-36 wykaże przychody uzyskane z obu źródeł. Jeśli się okaże, że kwota wolna została wykorzystana z obydwu tytułów, to podatniczka będzie musiała dopłacić podatek – podkreślił organ.

Tu obowiązek…

– Przy zaliczkach na PIT z działalności gospodarczej rozliczanej według skali podatkowej nie ma dobrowolności w stosowaniu kwoty wolnej od podatku. Przedsiębiorca płaci zaliczki na podatek dopiero po przekroczeniu kwoty wolnej, bo tak wynika z art. 44 ust. 3 pkt 1 ustawy o PIT – podkreśla Małgorzata Samborska, doradca podatkowy i partner w Grant Thornton. Ekspertka wyjaśnia, że przepisy nie przewidują w tym zakresie żadnych wyłączeń, które pozwalałyby na nieuwzględnianie kwoty wolnej, albo rozliczenie jej tylko w części.

…a tu możliwość

Przypomnijmy, że inaczej jest w przypadku pobierania i wpłacania zaliczek na PIT przez płatnika. Ten może uwzględnić kwotę wolną (30 tys. zł), czyli pomniejszyć zaliczki na podatek nawet o 300 zł miesięcznie, czyli 3600 zł rocznie (30 tys. zł x 12 proc. stawka PIT = 3600 zł).

W tym celu podatnik może złożyć oświadczenie PIT-2 (obecnie obowiązuje wersja nr 9), w którym wskaże płatnikowi, czy ma on pomniejszać zaliczkę o kwotę stanowiącą:

• 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (300 zł),
• 1/24 kwoty zmniejszającej podatek (150 zł),
• 1/36 kwoty zmniejszającej podatek (100 zł).

W sumie więc można zobowiązać nawet trzech płatników do potrącania kwoty zmniejszającej podatek. W każdym momencie podatnik może zmienić swoją dyspozycję w tym zakresie.

Jeżeli podatnik w ogóle nie złoży takiego oświadczenia, to płatnik nie potrąca kwoty zmniejszającej podatek.

Z dopłatą lub bez

Jeżeli podatnik równolegle pracuje na etacie i prowadzi działalność gospodarczą, to może przekazać płatnikowi takie dyspozycje, by uniknąć podwójnego potrącania kwoty wolnej i by na koniec roku nie musieć dopłacać PIT.

Tak samo jest, gdy np. do połowy roku podatnik prowadził biznes, a potem przeszedł na etat. Wystarczy, że nie złoży oświadczenia PIT-2 (albo wcześniej złożone wycofa), a pracodawca nie będzie mu potrącał kwoty wolnej od podatku.

Inaczej jest, gdy najpierw dana osoba pracowała na umowę o pracę lub zlecenia i płatnik uwzględniał kwotę wolną, a potem założyła własny biznes. Wówczas nie ma możliwości nieuwzględniania kwoty wolnej przy obliczaniu zaliczek na PIT od dochodu z działalności gospodarczej.

Ale nie zawsze będzie to skutkować dopłatą po zakończeniu roku, szczególne jeżeli podatnik korzystał z ulg zero PIT – co pokazują poniższe przykłady.

Przykład 1

Przykład 2

W podobnej sytuacji mogą się znaleźć podatnicy, którzy korzystają z innych ulg polegających na zwolnieniu z PIT przychodów do wysokości 85 528 zł rocznie. Chodzi o ulgi dla:

• rodziców co najmniej czwórki dzieci,
• pracujących seniorów,
• osób powracających z zagranicy.

Dla rodzin 4+

Dzięki tej uldze każdy rodzic co najmniej czwórki dzieci może nie płacić podatku dochodowego od przychodów do kwoty 85 528 zł rocznie (art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o PIT). Osobom rozliczającym się według skali podatkowej przysługuje dodatkowo kwota wolna od podatku 30 tys. zł. W sumie więc podatnik nie zapłaci podatku nawet od kwoty 115 528 zł.

Warunek posiadania czworga dzieci nie musi być spełniony przez cały rok podatkowy. Jeżeli czwarte dziecko urodziło się np. w listopadzie lub grudniu, nie stoi to na przeszkodzie rozliczeniu ulgi za rok, w którym przyszło ono na świat.

Zwolnienie z PIT obejmuje przychody: z pracy i stosunków pokrewnych, umów zlecenia, zasiłku macierzyńskiego, działalności gospodarczej niezależnie od tego, czy jest ona opodatkowana według skali podatkowej, 19-proc. liniowym PIT, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, czy według 5-proc. stawki IP Box.

Każdy rodzic rozlicza swoją ulgę (85 528 zł) indywidualnie. Jeżeli jeden z małżonków nie osiągnął w danym roku przychodu, to z jego limitu ulgi nie może skorzystać drugi małżonek. Potwierdza to interpretacja z 10 maja 2023 r. (0114-KDIP3-2.4011. 245.2023.2.MN).

Dla pracujących seniorów

Ulga ta jest przewidziana w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o PIT. Jej warunkiem jest ukończenie 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni) oraz rezygnacja z pobierania emerytury lub renty mimo nabycia praw do tych świadczeń. Emerytura z zagranicy nie pozbawia ulgi – wskazało Ministerstwo Finansów w przewodniku opublikowanym na swojej stronie internetowej.

Roczny limit przychodów wolnych od podatku wynosi 85 528 zł. Tu również dodatkowo można skorzystać z kwoty wolnej od podatku (30 tys. zł), co w sumie pozwala nie zapłacić PIT od 115 528 zł.

Z preferencji mogą korzystać seniorzy osiągający przychody z pracy i ze stosunków pokrewnych, z umów zlecenia, a także seniorzy będący przedsiębiorcami niezależnie od tego, czy rozliczają się według skali podatkowej, czy wybiorą liniowy 19-proc. PIT, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, czy zapłacą 5-proc. podatek właściwy dla dochodów z IP Box.

Zwolnione z PIT są też zasiłki macierzyńskie. Przykładowo z ulgi dla pracujących seniorów może skorzystać 60-letnia kobieta, która w ramach rodziny zastępczej wychowuje pięcioletniego wnuka i korzysta z urlopu macierzyńskiego, otrzymując w związku z tym zasiłek macierzyński. Od otrzymanych pieniędzy nie zapłaci PIT, jeżeli równocześnie nie pobiera emerytury.

Dla powracających z zagranicy

Ze zwolnienia z PIT mogą też korzystać osoby powracające z zagranicy (art. 21 ust. 1 pkt 152 ustawy o PIT). Chodzi o osoby, które przez trzy lata nie miały miejsca zamieszkania w Polsce, a przeniosły się do Polski na stałe. Z ulgi mogą korzystać przez cztery lata (liczone od początku roku powrotu bądź od początku roku następnego) i nie płacić podatku dochodowego od przychodów do kwoty 85 528 zł rocznie (i dodatkowo korzystać z 30 tys. zł kwoty wolnej, jeżeli rozliczają się według skali podatkowej).

Zwolnienie dotyczy przychodów: ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych, zlecenia, z działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej, 19-proc. stawki liniowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub 5-proc. stawki IP Box, a także z zasiłku macierzyńskiego.

Z ulgi na powrót mogą korzystać:

– Polacy powracający z emigracji,

• osoby mające Kartę Polaka (trzeba jednak ją mieć w momencie przeniesienia miejsca do Polski; patrz: interpretacja z 12 grudnia 2023 r.,0114-KDIP3-2.4011. 948.2023.2.AC ),
• obywatele krajów Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Konfederacji Szwajcarskiej.

Zwolnienie przysługuje również osobom, które nieprzerwanie przez trzy lata miały miejsce zamieszkania na terytorium: UE, EOG, Konfederacji Szwajcarskiej, Australii, Chile, Izraela, Japonii, Kanady, Meksyku, Nowej Zelandii, Korei Płd., Wielkiej Brytanii, USA.

Ze zwolnienia może też korzystać mieszkaniec jakiegokolwiek kraju, który mieszkał w Polsce nieprzerwanie przez pięć lat poprzedzających okres ostatnich trzech lat.

Należy pamiętać, że nie ma obowiązku dokumentowania miejsca zamieszkania certyfikatem rezydencji w innym państwie. Wystarczy, że podatnik ma inne dokumenty, które to potwierdzają, np. umowę o pracę, umowę najmu mieszkania za granicą. Jeżeli jednak te dokumenty będą sporządzone w języku obcym, urząd skarbowy może poprosić podatnika o przedstawienie ich tłumaczenia na język polski. ©℗