Bałagan w przepisach o urzędach właściwych dla grup kapitałowych

Wszystkie sprawy dotyczące obsługi podatkowych grup kapitałowych są załatwiane przez naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie – stwierdziło Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie DGP.

To oznacza, że do tego właśnie urzędu spółka dominująca powinna również złożyć umowę o utworzeniu podatkowej grupy kapitałowej (PGK).

Okazuje się jednak, że wcale nie jest to takie oczywiste. Jedna z czytelniczek DGP zwróciła uwagę na to, że przepisy wzajemnie się wykluczają.

Sprzeczne przepisy

Zgodnie z art. 1a ust. 4 ustawy o CIT „umowa podlega zgłoszeniu przez spółkę dominującą do właściwego według jej siedziby naczelnika urzędu skarbowego”. Co więcej, organ ten jest właściwy „w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym podatkowej grupy kapitałowej oraz składania sprawozdań finansowych przez spółki tworzące podatkową grupę kapitałową”.

Co innego jednak wynika z rozporządzenia z 28 grudnia 2020 r. w sprawie niektórych podatników i płatników, w odniesieniu do których zadania są wykonywane przez naczelnika urzędu skarbowego innego niż właściwy miejscowo (Dz.U. poz. 2456). Zgodnie z tym rozporządzeniem podatkowe grupy kapitałowe są obsługiwane przez naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie.

Przypomnijmy, że koncepcja wprowadzenia jednego urzędu (Pierwszy Mazowiecki US) do obsługi największych podatników, w tym m.in. PGK, została wdrożona w 2021 r. Zarazem jednak nie zostały zmienione przepisy ustawy o CIT, a regulacje o podatkowych grupach kapitałowych są w niej już od 1996 r.

Spore zamieszanie

Sprzeczność pomiędzy art. 1a ust. 4 ustawy o CIT a rozporządzeniem jest przyczyną problemu, z którym spółki spotykają się na co dzień. Gdy próbują złożyć umowę PGK do urzędu właściwego miejscowo dla spółki dominującej, a urząd ten jest mały – tak, jak to było w przypadku czytelniczki – to są odsyłani z okienka do okienka, zanim dokument ten zostanie przyjęty.

Z praktyki wiadomo, że urząd ten i tak przekazuje go do Pierwszego Mazowieckiego US.

Potwierdza to Agnieszka Wnuk, doradczyni podatkowa, partnerka w QUIDEA. Zwraca jednak uwagę, że sprzeczność przepisów generuje dodatkowe koszty dla administracji, a samo postępowanie rejestracyjne PGK wydłuża o co najmniej tydzień.

Jeden urząd

W związku z tym spytaliśmy Ministerstwo Finansów, do jakiego urzędu skarbowego należy złożyć umowę o utworzeniu PGK.

W odpowiedzi resort wyjaśnił, że wszystkie sprawy dotyczące obsługi podatkowych grup kapitałowych są załatwiane przez naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie.

Zdaniem resortu rozporządzenie dotyczące właściwości podatkowych grup kapitałowych stanowi lex specialis do przepisu ustawowego (należy jednak podkreślić, że rozporządzenie to nie zostało wydane na podstawie ustawy o CIT, lecz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej; t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 615 ze zm. – red.).

Ministerstwo dodało, że również sprawy spółek wchodzących w skład PGK (z wyłączeniem spraw w zakresie podatku akcyzowego, podatku od gier oraz podatku od wydobycia niektórych kopalin) są realizowane przez naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie.

Kontrowersyjna wykładnia

Ze stanowiskiem MF nie zgadza się Agnieszka Wnuk.

– Uznanie przepisów rozporządzenia za lex specialis w stosunku do art. 1a ust. 4 zdanie pierwsze ustawy o CIT nie jest właściwe – mówi ekspertka. Przepis ustawy o CIT wskazuje, do jakiego organu należy złożyć umowę o zawiązaniu PGK w celu rejestracji, podczas gdy rozporządzenie w ogóle tego nie reguluje, ponieważ dotyczy podatników będących podatkowymi grupami kapitałowymi. A PGK staje się podatnikiem dopiero po wydaniu przez organ decyzji o jej zarejestrowaniu. Poza tym ustawa o CIT jest aktem wyższego rzędu niż rozporządzenie, więc rozporządzenie nie może być lex specialis wobec ustawy.

Tłumaczy, że jeśli ustawodawca zdecydował się wyznaczyć jeden organ jako właściwy do wszystkich spraw dotyczących PGK, w tym również ich rejestracji, to należałoby odpowiednio dostosować do tego art. 1a ust. 4 ustawy o CIT.

Agnieszka Wnuk obawia się, że złożenie umowy PGK bezpośrednio do Pierwszego Mazowieckiego US w sytuacji, w której przepisy ustawy wskazują inny organ, może zostać uznane za nieprawidłowe.

– Mamy co prawda przepisy ordynacji podatkowej, które chronią nas w takim przypadku np. przed zarzutem naruszenia terminu na zgłoszenie umowy PGK. Jednak każdy pełnomocnik wolałby z nich nie korzystać, szczególnie że wydanie decyzji przez niewłaściwy organ jest podstawą stwierdzenia jej nieważności zgodnie z art. 247 par. 1 pkt 1 ordynacji podatkowej. Lepiej byłoby, aby przepisy były jednoznaczne – mówi ekspertka.

Grupa VAT

Takich wątpliwości nie ma w odniesieniu do grup VAT – te obsługuje naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla przedstawiciela grupy (art. 3 ust. 7 ustawy o VAT).

– Mamy więc konstrukcję analogiczną jak w ustawie o CIT – mówi Agnieszka Wnuk.

Zwraca natomiast uwagę, że może to prowadzić do kolejnych wątpliwości w sytuacji, gdy spółki z danej grupy kapitałowej powołają jednocześnie grupę VAT i PGK. Rozporządzenie z 28 grudnia 2020 r. zostało wydane, zanim jeszcze zostały uchwalone przepisy o grupach VAT. Dlatego o nich milczy. Mogłoby to prowadzić do wniosku, że właściwość urzędu dla grupy będzie inna w zakresie CIT, a inna w zakresie VAT.

Ekspertka wyjaśnia, że gdyby przyjąć – w ślad za MF – że rozporządzenie stanowi lex specialis również dla ustawy o VAT, to w takiej sytuacji grupa i tworzące ją spółki podlegałyby pod Pierwszy Mazowiecki US zarówno w zakresie CIT, jak i VAT.

Gdyby natomiast bazować na przepisach ustawy o VAT, to urzędem właściwym dla celów rozliczenia tego podatku powinien być urząd właściwy dla przedstawiciela grupy VAT.

Wszystko to – zdaniem Agnieszki Wnuk – przemawia za pilną potrzebą uporządkowania przepisów. ©℗