Jak można udowodnić zerowy VAT przy eksporcie?

Nie można odmówić prawa do stawki 0 proc. VAT wyłącznie z tego powodu, że podatnik nie ma urzędowego dokumentu potwierdzającego wywóz towarów poza Unię Europejską – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku.

Sąd wyjaśnił, że ustawodawca przewidział otwarty katalog dokumentów, dlatego mogą to być jakiekolwiek dokumenty – ważne, żeby z nich wynikało, iż faktycznie doszło do eksportu towarów.

Podobne rozstrzygnięcie wydał WSA w Krakowie w wyroku z 12 września 2023 r. (sygn. akt I SA/Kr 683/23).

Oba orzeczenia są nieprawomocne.

Co wynika z ustawy

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 41 ust. 6a ustawy o VAT za dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium UE uważa się w szczególności:

1) dokument w formie elektronicznej:

• otrzymany z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych albo potwierdzony przez właściwy organ celny wydruk tego dokumentu;
• pochodzący z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych otrzymany poza tym systemem, jeżeli jest zapewniona jego autentyczność;

2) zgłoszenie wywozowe na piśmie utrwalonym w postaci papierowej złożone poza systemem teleinformatycznym służącym do obsługi zgłoszeń wywozowych albo jego kopia potwierdzona przez właściwy organ celny.

System teleinformatyczny, o którym mowa w tym przepisie, to System Kontroli Eksportu (Export Control System, w skrócie ECS). Zapewnia on elektroniczną wymianę komunikatów pomiędzy urzędami celnymi krajów Unii Europejskiej. ECS obsługuje przede wszystkim elektronicznie wywozowe zgłoszenia celne, których potwierdzeniem jest komunikat IE-599.

Kłopot z IE-599

W rozpatrzonej przez gdański sąd sprawie chodziło o spółkę, która przy sprzedaży swoich towarów na rzecz odbiorców z krajów spoza UE współpracuje z agencjami celnymi odpowiedzialnymi za odprawę celną lub pozyskuje bezpośrednio od kontrahentów dokumenty celne potwierdzające wywóz towarów poza obszar UE.

W praktyce jednak występują opóźnienia z uzyskiwaniem dokumentów IE-599, które umożliwiają zastosowanie stawki 0 proc. VAT. Jako przyczyny spółka podała m.in. opóźnienia w przesyłaniu dokumentów celnych do spółki przez urząd celno-skarbowy lub agencję celną oraz błędy w treści dokumentów celnych, które uniemożliwiają jednoznaczne powiązanie towarów wskazanych na dokumencie celnym z towarami wskazanymi na fakturze.

Spółka była jednak zdania, że nawet gdy w ustawowym terminie nie ma żadnego z dokumentów wskazanych wprost w art. 41 ust. 6a ustawy o VAT, to i tak ma prawo do stawki 0 proc. Liczy się to, że ma inne dowody, które jednoznacznie potwierdzają wywóz towarów poza terytorium UE.

Inne dokumenty

Spółka przedstawiła cztery warianty takich dokumentów. W każdym z nich jako jeden z dokumentów podała faktury. Natomiast jako drugi podała:

• w pierwszym wariancie – potwierdzenie odbioru towaru przez kontrahenta lub magazyn;
• w drugim wariancie – oświadczenie spedytora lub przewoźnika o tym, że towary opuściły terytorium UE, zawierające następujące dane pozwalające na powiązanie oświadczenia z fakturą dokumentującą eksport: datę załadunku towaru, numer MRN (numer ewidencyjny w przebiegu międzynarodowej operacji tranzytowej), historię trasy przesyłki potwierdzającą odbiór przesyłki przez kontrahenta;
• w trzecim wariancie – oświadczenie kontrahenta o wywozie towaru poza terytorium UE potwierdzające, że towary opuściły terytorium UE i są transportowane do miejsca docelowego;
• w czwartym wariancie – dokument importowy wystawiony przez organy celne państwa przeznaczenia towaru, potwierdzający wwóz towarów na terytorium państwa docelowego eksportu.

Spółka chciała uzyskać potwierdzenie, że w każdym z tych wariantów ma prawo do stawki 0 proc. VAT.

Liczy się dokument urzędowy

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej tego nie potwierdził. W interpretacji z 31 maja 2023 r. (sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.78.2023.2.KT) stwierdził, że wymienione przez spółkę dokumenty nie są dokumentami urzędowymi, o których mowa w art. 41 ust. 6 w zw. z ust. 6a ustawy o VAT.

Zwrócił uwagę na to, że wywóz towaru poza terytorium UE potwierdzają na tych dokumentach nie organ celny krajowy lub innego państwa członkowskiego, lecz odpowiednio: kontrahent, podmiot prowadzący magazyn, do którego będzie transportowany towar, przewoźnik, spedytor.

Dodał, że właściwym dowodem nie jest również dokument wystawiony przez organy celne państwa przeznaczenia towaru.

Uznał, że wskazane przez spółkę dokumenty mają jedynie charakter informacyjny. Nie stanowią one dokumentów potwierdzających wywóz towarów poza terytorium UE i dlatego nie uprawniają do zerowej stawki VAT w eksporcie – stwierdził dyrektor KIS.

Nie tylko

Interpretację tę uchylił WSA w Gdańsku. Orzekł, że dla eksportu towarów nie jest kluczowe posiadanie określonych dokumentów ani objęcie towarów określoną procedurą celną.

– Decydujący jest wywóz towarów poza terytorium UE, a więc przesłanka materialna, a nie zgromadzenie określonych dokumentów w konkretnej procedurze (czyli przesłanka formalna) – wyjaśnił sędzia Krzysztof Przasnyski.

Sędzia przywołał wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 28 marca 2019 r. (sygn. C-275/18). TSUE orzekł, że z perspektywy możliwości zastosowania stawki 0 proc. przy eksporcie towarów kluczowy jest sam wywóz towarów za granicę UE.

Unijny trybunał wskazał, że są tylko dwie sytuacje, w których niedopełnienie wymogów formalnych mogłoby prowadzić do utraty prawa do zwolnienia z VAT. „Po pierwsze, na zasadę neutralności podatkowej do celów zwolnienia z VAT nie może powoływać się podatnik, który umyślnie uczestniczy w oszustwie podatkowym i naraził na niebezpieczeństwo funkcjonowanie wspólnego systemu VAT” – stwierdził TSUE.

Po drugie – dodał – naruszenie wymogu formalnego może prowadzić do odmowy zwolnienia z VAT, jeżeli naruszenie to „skutkuje uniemożliwieniem przedstawienia przekonywującego dowodu spełnienia wymogów materialnych”.

– Nie ma więc racji fiskus, twierdząc, że tylko dokumenty urzędowe właściwych organów celnych (polskich lub z innych państw UE) dają podstawy do zastosowania stawki VAT 0 proc. w eksporcie towarów – stwierdził sędzia Przasnyski. Wyjaśnił, że mogą to być jakiekolwiek dokumenty, z których będzie wynikało, że faktycznie doszło do eksportu towarów.

Wyrok jest nieprawomocny. ©℗

orzecznictwo