Zdarzają się sytuacje, gdy w wyniku wykorzystywania praktyk międzynarodowej optymalizacji podatkowej z preferencji wynikających z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania będą korzystać podmioty do tego nieuprawnione. Takie zjawisko nosi nazwę nabywania korzyści umownych - treaty shopping. Na czym ono polega?
MICHAŁ ZDYB
menedżer podatkowy, ABC DATA
Podstawowym celem zawierania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania jest potrzeba skutecznego rozgraniczania podatkowych kompetencji dwóch państw. Czasami jednak wskazane regulacje są wykorzystywane do praktyk międzynarodowej optymalizacji podatkowej, które są uznawane za nadużywanie przepisów umów. Chodzi tu przede wszystkim o takie działanie, na skutek którego z preferencji wynikających z umów będzie korzystać podmiot do tego nieuprawniony, czyli nastąpi treaty shopping.
Przez pojęcie treaty shopping rozumie się najczęściej sytuację, w której podmiot nieuprawniony do korzystania z przepisów umowy używa, w najszerszym tego słowa znaczeniu, innego podmiotu w celu skorzystania z przepisów tej umowy. Dla tego typu praktyk najczęściej powołuje się tzw. podmioty podstawione, które są tworzone wyłącznie w celach korzystania z przepisów konkretnej umowy. Treaty shopping jest postrzegany przez OECD jako jedna z form niewłaściwego wykorzystania przepisów umów, co zostało wyraźnie podkreślone w kilku raportach przygotowanych na ten temat. OECD wskazało również na wiele negatywnych skutków, jakie niesie ze sobą nabywanie korzyści umownych. Wśród tych negatywnych skutków można np. wskazać, że treaty shopping powoduje m.in. zakłócenie równowagi podatkowej pomiędzy umawiającymi się państwami, która została osiągnięta za pomocą podpisanej umowy.
Praktyka badań nad zjawiskiem treaty shopping doprowadziła do wyodrębnienia następujących rodzajów praktyk stosowanych przy nabywaniu korzyści umownych: direct conduit method, back to back loan method, stepping stone method, struktury holdingowe.
Direct conduit method opiera się na powołaniu spółki pośredniczącej w sytuacji, w której spółka będąca rezydentem w jednym państwie inwestuje w drugim państwie, a pomiędzy tymi państwami nie ma zawartej umowy, albo istniejąca umowa nie przewiduje znaczących korzyści. Technika back to back loan stanowi odmianę metody direct conduit i ma zastosowanie przede wszystkim do transferowania odsetek. Technika stepping stone method jest rozwinięciem metody direct conduit i zakłada powołanie drugiej spółki pośredniczącej w czwartym kraju, który ma podpisaną korzystniejszą umowę z państwem, w którym inwestycja ma być prowadzona. Ta struktura wymaga więc powołania dwóch spółek pośredniczących. Wykorzystanie struktur holdingowych najczęściej polega na powołaniu jednej bądź kilku spółek holdingowych. Te spółki holdingowe są wykorzystywane jako wehikuły, przede wszystkim, w celu zarządzania odsetkami oraz organizowania przepływu dywidend uzyskanych w państwie, w którym inwestycja jest prowadzona.
Zalecenia OECD oraz doświadczenia poszczególnych państw związane z negatywnymi skutkami treaty shopping skutkowały wprowadzeniem środków prawnych, których głównym celem jest zapobieganie tym niepożądanym zjawiskom. Środki te, zwane klauzulami antyabuzywnymi, są wprowadzane do wewnętrznych ustawodawstw podatkowych oraz do treści umów zawieranych przez państwa.
EM