Wierzyciele, których należności powstały przed 2013 r., nie mogli korygować należnego VAT, jeśli w chwili składania deklaracji ich dłużnik znajdował się w stanie upadłości – uchwalił wczoraj Naczelny Sąd Administracyjny.
Zastrzegł, że nie dotyczy to likwidacji dłużnika – w tej sprawie sąd w ogóle się nie wypowiedział.
Rozstrzygnięcie to ma już wymiar historyczny, bo od 2013 r. takie samo zastrzeżenie dodano bezpośrednio w art. 89a ust. 2 pkt 3 lit. b ustawy o VAT. Zdaniem sądu kasacyjnego była to jednak tylko zmiana porządkująca, nie mająca charakteru prawotwórczego, jak twierdziły wcześniej niektóre sądy orzekające. Uchwała ma jednak znaczenie dla wielu przedsiębiorców (wierzycieli), których zobowiązania jeszcze się nie przedawniły.
Powodem jej podjęcia były rozbieżności w dotyczącym orzecznictwie. Przykładowo w wyroku z 21 września 2012 r. (sygn. akt I FSK 1765/11) NSA uznał, że wierzyciel ma prawo skorzystać z ulgi na złe długi, nawet gdy w chwili złożenia deklaracji korygującej jego dłużnik jest w stanie upadłości. Jedynym warunkiem jest to, aby zarówno on, jak i wierzyciel byli podatnikami czynnymi VAT. Sąd uznał, że w tym przypadku przepisy o VAT są ważniejsze od regulacji prawa upadłościowego i naprawczego. Gdyby bowiem wolą ustawodawcy przed 2013 r. było, aby ogłoszenie upadłości wykluczało możliwość skorzystania z ulgi na złe długi, to zastrzegłby to wprost w przepisach – uznał NSA.
Podobne stanowisko sąd kasacyjny zajął m.in. w orzeczeniach o sygn. akt I FSK 342/12, I FSK 1711/12 i I FSK 1656/12.
Optymalizują VAT na usługach
Optymalizują VAT na usługach

Zobacz również
Inaczej jednak orzekł w wyroku z 8 października 2013 r. (sygn. akt I FSK1474/12). Uznał wtedy, że wierzyciel nie może korygować należnej daniny, bo istotniejsze są przepisy prawa upadłościowego i naprawczego. Takie stanowisko – jak przypomniał wczoraj sędzia sprawozdawca Sylwester Marciniak – zaczęło dominować, czego dowodem są m.in. wyroki o sygn. akt FSK 1363/13 i I FSK 1331/13.
Słuszność tej wykładni potwierdził wczoraj NSA w uchwale. Zwrócił m.in. uwagę na to, że przepisy prawa upadłościowego są w tym wypadku przepisami szczególnymi wobec regulacji podatkowych. Sąd zastrzegł jednak, że jego stanowisko dotyczy tylko sytuacji, w której dłużnik znajdował się w upadłości, a nie likwidacji, a pytanie do poszerzonego składu NSA było zbyt szerokie.
ORZECZNICTWO
Uchwała NSA z 26 listopada 2015 r., sygn. akt I FSK 3/15.