Łatwiej będzie rozliczyć VAT od butelek wielokrotnego użytku

Mimo że zmiany w systemie kaucyjnym wejdą w życie od 2025 r., to w zakresie opodatkowania wielorazowych opakowań zaczną obowiązywać już po upływie 30 dni od ogłoszenia nowelizacji w Dzienniku Ustaw.

Wynika tak z projektu nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw, który trafił już do Sejmu. Jego pierwsze czytanie ma się odbyć na posiedzeniu rozpoczynającym się 6 lipca br.

Projekt zmierza do wprowadzenia od 1 stycznia 2025 r. systemu kaucyjnego na: jednorazowe butelki z plastiku do 3 l, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 l oraz metalowe puszki o pojemności do 1 l. Zawiera też ważne zmiany w ustawie o VAT. Nie było ich w pierwotnym projekcie, opublikowanym jeszcze w ubiegłym roku.

Co się zmieni

Zasadniczo zmiany zmierzają do tego, że jeżeli opakowanie wielorazowe nie zostanie zwrócone, to podatek od kaucji będzie rozliczany raz w roku, a nie jak obecnie co do zasady 60. dnia od wydania produktu w opakowaniu. Trzeba będzie w tym celu prowadzić dodatkową ewidencję. Inaczej będzie z opodatkowaniem kaucji od jednorazowych opakowań (np. puszek), którą sprzedawcy będą musieli pobierać od 2025 r. W tym wypadku będą obowiązywały dotychczasowe zasady stosowane dziś w odniesieniu do butelek zwrotnych.

Problemy z VAT

Obecnie zgodnie z ustawą o VAT wartość opakowań jest co do zasady włączona do ceny sprzedawanego towaru i stanowi część podstawy opodatkowania. Całość jest objęta stawką właściwą dla sprzedawanego towaru.

Wyjątkiem są opakowania, od których przedsiębiorca pobrał kaucję. Podatek pojawia się dopiero wówczas, gdy klient nie zwróci butelki w określonym czasie.

Zgodnie bowiem z art. 29a ust. 12 ustawy o VAT podstawę opodatkowania podwyższa się o wartość tego opakowania:

• w dniu następującym po dniu, w którym umowa przewidywała zwrot opakowania, określonym w umowie, lub
• 60. dnia od dnia wydania opakowania – jeżeli w umowie nie określono terminu zwrotu tego opakowania.

– Takie zasady są dość problematyczne dla przedsiębiorców, bo wymagają pilnowania, kiedy upływa 60. dzień od dnia wydania opakowania. Wymagałoby to skrupulatnego prowadzenia ewidencji opakowań zwrotnych, co w praktyce jest po prostu najczęściej niemożliwe – mówi Tomasz Wagner, partner w EY.

Co więcej, gdy sprzedawca naliczy VAT od opakowania np. z upływem 60. dnia, a klient zwróci mu jednak później butelkę, to ciężar podatku pozostaje przerzucony na sprzedawcę. Ustawa o VAT nie przewiduje w tym zakresie żadnego systemu podatkowych korekt – wskazuje ekspert.

– Dlatego w praktyce przez lata przyjmowano uproszczenia niezbędne do praktycznego zastosowania przepisów o VAT. Stosowano np. rozliczenie VAT od salda butelek sprzedanych i oddanych. Jeżeli tych pierwszych było więcej, to od nadwyżki odprowadzano do urzędu skarbowego podatek – wyjaśnia Tomasz Wagner.

Roczny remanent

Po zmianie przepisów taka praktyka zostanie usankcjonowana prawnie i wystarczające będzie sprawdzanie salda raz w roku. Na tym będzie polegać uproszczenie systemu opodatkowania, ale trzeba podkreślić, że rozwiązanie to będzie dotyczyć wyłącznie szklanych butelek wielokrotnego użytku.

Projektowany nowy ust. 12a w art. 29a ustawy o VAT zakłada, że jeżeli opakowanie wielokrotnego użytku nie zostanie zwrócone, to przedsiębiorca („wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje”) będzie korygować podstawę opodatkowania na ostatni dzień roku. W tym celu będzie ustalać różnicę między liczbą opakowań wprowadzonych w danym roku do obrotu a liczbą zwróconych w tym samym roku. Będzie to rozliczał w deklaracji za ostatni okres rozliczeniowy, tj. składanej do 25 stycznia kolejnego roku.

Jeżeli w danym roku zwróconych opakowań wielokrotnego użytku będzie więcej od wprowadzonych do obrotu, to przedsiębiorca będzie uwzględniać tę różnicę przy ustaleniu wartości podstawy opodatkowania dla kolejnego roku. Taka sytuacja może się pojawić, gdy klienci będą oddawać więcej butelek, niż kupili napojów w danym sklepie. Oznacza to również, że nadpłacony VAT od kaucji nie będzie podlegał korekcie, bo taka nadwyżka będzie mogła zostać „skonsumowana” dopiero w kolejnym roku lub latach.

Co z odpadami

Znowelizowana ustawa o VAT będzie się posługiwać nie tylko sformułowaniem „opakowanie wielokrotnego użytku”, ale też pojęciem „odpad opakowaniowy”. Takie odpady będą zniszczonym opakowaniem wielokrotnego użytku i sklepy będą musiały je przyjmować. Natomiast dla celów VAT będzie to równoznaczne z niezwróceniem opakowania. Nie będzie więc zmniejszać podstawy opodatkowania.

Nowa ewidencja

Przedsiębiorcy będą musieli prowadzić elektroniczną ewidencję, aby na koniec roku prawidłowo rozliczyć VAT od kaucji na opakowania wielorazowe (na podstawie art. 109 ust. 11ia ustawy o VAT). Będą w niej ujmować dane niezbędne do określenia wysokości zmiany podstawy opodatkowania, w tym liczbę i wartość opakowań wielokrotnego użytku:

• wprowadzonych do obrotu, od których pobrano kaucję i
• od których zwrócono kaucję w danym roku.

W ewidencji trzeba będzie też uwzględniać:

• rodzaj opakowania wielokrotnego użytku,
• liczbę zwróconych odpadów opakowaniowych, z podziałem na ich rodzaje, a także kwoty należności wypłaconych za ich zwrot.

Podatnicy będą musieli przechowywać ewidencję przez pięć lat (dodawany art. 109 ust. 11ic ustawy o VAT) oraz udostępniać ją elektronicznie na każde żądanie organu podatkowego (nowy art. 109 ust. 11ib ustawy o VAT).

Opakowania jednorazowe

Jak podkreśla Tomasz Wagner, dotychczasowe przepisy ustawy o VAT dotyczące podstawy opodatkowania kaucji (w tym art. 29a ust. 12) nie zostaną uchylone. Będą one miały zastosowanie do opakowań jednorazowych, od których przedsiębiorcy będą musieli pobierać kaucję. Wspomniany wcześniej nowy ust. 12a w art. 29a ustawy o VAT (dotyczący rocznego rozliczenia kaucji) będzie bowiem dotyczył tylko opakowań zwrotnych.

Tomasz Wagner jest zdziwiony tym, że do opakowań bezzwrotnych w systemie kaucyjnym będą stosowane dotychczasowe przepisy. – Przedsiębiorcy będą więc mieli te same problemy, z którymi obecnie się borykają ci, którzy rozliczają kaucje od butelek zwrotnych – zauważa ekspert. Zwraca uwagę, że dla opakowań jednorazowych, w tym puszek czy butelek PET, nie przewidziano żadnych specjalnych rozwiązań.

– To oznacza, że do czasu uregulowania tej materii przedsiębiorcy mogą być ponownie zmuszeni wykazać się inwencją w zakresie obliczania i regulowania VAT należnego – mówi ekspert.

Dodaje, że być może sprawę ułatwi spodziewane wprowadzenie na opakowaniach kodów QR, które pomogą zidentyfikować opakowania zwracane podatnikom przez konsumentów. ©℗