Małżonkowie rolnicy mogą być odrębnymi podatnikami

Każdy z małżonków prowadzących wspólne gospodarstwo rolne może być odrębnym podatnikiem VAT, jeżeli tylko nie jest to obarczone ryzykiem nadużyć i oszustw – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Kluczowy był tu wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 24 marca 2022 r. (C-697/20), o którym pisaliśmy w artykule „TSUE: wspólna rola pomieści dwóch podatników” (DGP nr 60/2022). Trybunał orzekł wtedy, że w jednym gospodarstwie rolnym może być dwóch podatników VAT, a polskie regulacje, z których wynika co innego, są sprzeczne z unijnymi.

Sprawa rozpatrzona przez NSA dotyczyła kobiety, która prowadziła hodowlę kurcząt. Korzystała z dwóch kurników spośród sześciu, które kupiła wcześniej z mężem. Pozostałe kurniki wykorzystywał mąż w swojej działalności.

Kobieta zrezygnowała ze zwolnienia z VAT. Mąż nadal korzystał z niego jako rolnik ryczałtowy.

Organy podatkowe tego nie zaakceptowały. Argumentowały, że ustawodawca w szczególny sposób sformułował status podatnika VAT dla osób prowadzących wspólne gospodarstwo rolne. Podatnikiem czynnym może być tylko jedna z osób prowadzących takie gospodarstwo – stwierdził fiskus. Uznał więc, że zgłoszenie rejestracyjne mógł złożyć wyłącznie jeden z małżonków. Tylko on więc mógł odliczać VAT z faktury przy zakupie towarów i usług.

Stanowisko fiskusa zaakceptował WSA w Łodzi (sygn. akt I SA/Łd 559/19, I SA/Łd 435/18).

Innego zdania był natomiast NSA. W uzasadnieniu sędzia Marek Zirk-Sadowski przywołał dwie wskazówki płynące z orzeczenia TSUE z 24 marca 2022 r. Po pierwsze – stwierdził – przepisy krajowe nie mogą pozbawiać możliwości uznania małżonków prowadzących działalność rolniczą w ramach jednego gospodarstwa, przy wykorzystaniu majątku objętego wspólnością majątkową, za odrębnych podatników VAT.

Po drugie, należy za każdym razem badać, czy małżonkowie nie mieli na celu nadużyć ani oszustw podatkowych – wyjaśnił sędzia Zirk-Sadowski. Takie ryzyko mogłoby powstać, gdyby jeden z małżonków celowo korzystał ze zwolnienia z VAT dla sprzedaży płodów rolnych, a drugi jako czynny podatnik odliczał podatek naliczony. ©℗

orzecznictwo