Spadki i darowizny. Zmienią się kwoty wolne i skala podatkowa

Od 1 lipca br. 3,5-krotnie wzrosną kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn dla osób z bliższej i dalszej rodziny. Ale już wcześniej czekają nas podwyżki kwot wolnych oraz zmiana skali.

Wynika to z opublikowanego w ubiegłym tygodniu projektu nowego rozporządzenia. Zastąpi ono dotychczasowe – z 10 października 2022 r. (Dz.U. poz. 2084).

Minister finansów musi je wydać, bo zobowiązuje go do tego ustawa o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z jej art. 17 zmiany są konieczne, gdy wzrost cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku przekracza 6 proc.

W najbliższym czasie

Po wejściu w życie nowego rozporządzenia (ma to nastąpić następnego dnia po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw) wyższa będzie kwota spadków i darowizn wolna od opodatkowania. W przypadku spadków i darowizn otrzymanych w ciągu pięciu lat od jednej osoby:

• z najbliższej rodzinny (I grupa podatkowa) kwota wolna wzrośnie z 10 434 zł do 11 095 zł,
• z dalszej rodziny (II grupa podatkowa) kwota wolna wzrośnie z 7878 zł do 8377 zł,
• spoza rodziny (III grupa podatkowa) kwota wolna wzrośnie z 5308 zł do 5644 zł.

Od 1 lipca

Ale nie będzie to jedyna w tym roku podwyżka kwoty wolnej. Od 1 lipca br. wzrośnie ona ponownie i to aż 3,5-krotnie – dla darowizn i spadków od osób z bliższej i dalszej rodziny. Wówczas bowiem zaczną obowiązywać zmiany wprowadzone ustawą zwaną potocznie SLIM VAT 3.

Co prawda nowelizacja ta dotyczy głównie VAT, ale są też w niej zmiany w zakresie podatku od spadków i darowizn. W miniony piątek Sejm rozpatrzył poprawki Senatu do tej nowelizacji. Czeka więc już ona tylko na podpis prezydenta i publikację w Dzienniku Ustaw (piszemy o tym też na B1).

W wyniku tej nowelizacji od 1 lipca br. będzie opodatkowane nabycie od jednego zbywcy własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

• 36 120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
• 27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
• 5733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

W każdym przypadku kwota zwolnienia dotyczy spadków i darowizn otrzymanych od jednej osoby w okresie pięciu lat.

Powyżej kwoty wolnej

Natomiast wartość spadku i darowizny powyżej kwoty wolnej jest co do zasady opodatkowana. W celu obliczenia wysokości daniny należy skorzystać ze skali podatkowej. Projektowane nowe rozporządzenie przewiduje jej zmianę.

Skala w tym kształcie będzie obowiązywać również po lipcowych zmianach wprowadzonych przez SLIM VAT 3. Nowelizacja ta nie zakłada bowiem zmiany skali podatkowej, a jedynie podwyżkę kwot wolnych od opodatkowania.

Zwolnienie dla najbliższych

Przypomnijmy, że osoby z najbliższej rodziny mogą skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku, niezależnie od wartości otrzymanego spadku lub darowizny. Podstawą do tego jest art. 4a tej ustawy. Dotyczy on tzw. zerowej grupy podatkowej, do której są zaliczani: małżonkowie, zstępni (córka, syn, wnuki, prawnuki), wstępni (matka, ojciec, dziadkowie), pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha.

Chcąc skorzystać z tego zwolnienia, trzeba jednak spełnić pewne warunki przewidziane we wspomnianym art. 4a ustawy, np. zawiadomić w ciągu sześciu miesięcy urząd skarbowy na formularzu SD-Z2 o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych.

Kto nie dopełni tych wymogów (np. zapomni o zgłoszeniu), ten musi zapłacić podatek, jeżeli wartość otrzymanego spadku lub darowizny przekracza kwotę wolną przewidzianą dla I grupy podatkowej.

Ulga mieszkaniowa

Niezależnie od zwolnienia dla zerowej grupy podatkowej (art. 4a) ustawa przewiduje odrębne zwolnienie – dla darowizn od osób z I grupy podatkowej, jeżeli w okresie 12 miesięcy obdarowany przekaże otrzymane pieniądze lub rzeczy na mieszkanie, dom lub spłatę kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami.

Zwolnienie to wynika z art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy. Przewidziany w nim limit darowizny od jednej osoby wzrośnie po wejściu w życie projektowanego nowego rozporządzenia – z 10 434 zł do 11 095 zł, a od wielu osób łącznie – z 20 868 zł 22 189 zł.

Podwyższone limity pozostaną aktualne również po 1 lipca br., czyli po wejściu w życie ustawy SLIM VAT 3.

Internetowe zrzutki

Przypomnijmy, że zmiany z SLIM VAT 3 zastąpią te przewidziane w opublikowanej już ustawie deregulacyjnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 803), która też wejdzie w życie od 1 lipca br. Ustawa deregulacyjna zakłada nie tylko 3,5-krotne podwyższenie wszystkich kwot wolnych, lecz także wprowadzenie limitów zbiorczych, czyli kwot wolnych w przypadku darowizn od więcej niż jednej osoby. Takie limity sprawiłyby, że byłoby opodatkowanych wiele zrzutek internetowych.

Na skutek licznych protestów Sejm postanowił wycofać się z limitów zbiorczych – poprzez przyjęcie ustawy SLIM VAT 3. Ta, jako uchwalona później, zastąpi zmiany wprowadzone ustawą deregulacyjną. ©℗