Od 1 lipca br. 3,5-krotnie wzrosną kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn dla osób z bliższej i dalszej rodziny. Ale już wcześniej czekają nas podwyżki kwot wolnych oraz zmiana skali.

Wynika to z opublikowanego w ubiegłym tygodniu projektu nowego rozporządzenia. Zastąpi ono dotychczasowe – z 10 października 2022 r. (Dz.U. poz. 2084).

Minister finansów musi je wydać, bo zobowiązuje go do tego ustawa o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z jej art. 17 zmiany są konieczne, gdy wzrost cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku przekracza 6 proc.

W najbliższym czasie

Po wejściu w życie nowego rozporządzenia (ma to nastąpić następnego dnia po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw) wyższa będzie kwota spadków i darowizn wolna od opodatkowania. W przypadku spadków i darowizn otrzymanych w ciągu pięciu lat od jednej osoby:

  • z najbliższej rodzinny (I grupa podatkowa) kwota wolna wzrośnie z 10 434 zł do 11 095 zł,
  • z dalszej rodziny (II grupa podatkowa) kwota wolna wzrośnie z 7878 zł do 8377 zł,
  • spoza rodziny (III grupa podatkowa) kwota wolna wzrośnie z 5308 zł do 5644 zł.

Od 1 lipca

Ale nie będzie to jedyna w tym roku podwyżka kwoty wolnej. Od 1 lipca br. wzrośnie ona ponownie i to aż 3,5-krotnie – dla darowizn i spadków od osób z bliższej i dalszej rodziny. Wówczas bowiem zaczną obowiązywać zmiany wprowadzone ustawą zwaną potocznie SLIM VAT 3.

Co prawda nowelizacja ta dotyczy głównie VAT, ale są też w niej zmiany w zakresie podatku od spadków i darowizn. W miniony piątek Sejm rozpatrzył poprawki Senatu do tej nowelizacji. Czeka więc już ona tylko na podpis prezydenta i publikację w Dzienniku Ustaw (piszemy o tym też na B1).

W wyniku tej nowelizacji od 1 lipca br. będzie opodatkowane nabycie od jednego zbywcy własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

  • 36 120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
  • 27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
  • 5733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

W każdym przypadku kwota zwolnienia dotyczy spadków i darowizn otrzymanych od jednej osoby w okresie pięciu lat.

Powyżej kwoty wolnej

Natomiast wartość spadku i darowizny powyżej kwoty wolnej jest co do zasady opodatkowana. W celu obliczenia wysokości daniny należy skorzystać ze skali podatkowej. Projektowane nowe rozporządzenie przewiduje jej zmianę.

Skala w tym kształcie będzie obowiązywać również po lipcowych zmianach wprowadzonych przez SLIM VAT 3. Nowelizacja ta nie zakłada bowiem zmiany skali podatkowej, a jedynie podwyżkę kwot wolnych od opodatkowania.

Zwolnienie dla najbliższych

Przypomnijmy, że osoby z najbliższej rodziny mogą skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku, niezależnie od wartości otrzymanego spadku lub darowizny. Podstawą do tego jest art. 4a tej ustawy. Dotyczy on tzw. zerowej grupy podatkowej, do której są zaliczani: małżonkowie, zstępni (córka, syn, wnuki, prawnuki), wstępni (matka, ojciec, dziadkowie), pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha.

Chcąc skorzystać z tego zwolnienia, trzeba jednak spełnić pewne warunki przewidziane we wspomnianym art. 4a ustawy, np. zawiadomić w ciągu sześciu miesięcy urząd skarbowy na formularzu SD-Z2 o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych.

Kto nie dopełni tych wymogów (np. zapomni o zgłoszeniu), ten musi zapłacić podatek, jeżeli wartość otrzymanego spadku lub darowizny przekracza kwotę wolną przewidzianą dla I grupy podatkowej.

Ulga mieszkaniowa

Niezależnie od zwolnienia dla zerowej grupy podatkowej (art. 4a) ustawa przewiduje odrębne zwolnienie – dla darowizn od osób z I grupy podatkowej, jeżeli w okresie 12 miesięcy obdarowany przekaże otrzymane pieniądze lub rzeczy na mieszkanie, dom lub spłatę kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami.

Zwolnienie to wynika z art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy. Przewidziany w nim limit darowizny od jednej osoby wzrośnie po wejściu w życie projektowanego nowego rozporządzenia – z 10 434 zł do 11 095 zł, a od wielu osób łącznie – z 20 868 zł 22 189 zł.

Podwyższone limity pozostaną aktualne również po 1 lipca br., czyli po wejściu w życie ustawy SLIM VAT 3.

Kwota wolna od podatku od spadków i darowizn od jednej osoby

Nabywca darowizny Tak jest Tak będzie po wejściu w życie nowego rozporządzenia* Od 1 lipca 2023 r.
Małżonek, zstępni (córka, syn, wnuki, prawnuki), wstępni (matka, ojciec, dziadkowie), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie (I grupa podatkowa) 10 434 zł 11 095 zł 36 120 zł
Zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (II grupa podatkowa) 7878 zł 8377 zł 27 090 zł
Pozostali (III grupa podatkowa) 5308 zł 5644 zł 5733 zł

Internetowe zrzutki

Skala podatkowa w podatku od spadków i darowizn – od wejścia w życie nowego rozporządzenia* (skala ta będzie aktualna również po 1 lipca 2023 r.)

Kwoty nadwyżki w zł ponad kwotę wolną Wysokość podatku
ponad do
1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej
11 833 3 proc.
11 833 23 665 355 zł i 5 proc. od nadwyżki ponad 11 833 zł
23 665 946 zł 60 gr i 7 proc. od nadwyżki ponad 23 665 zł
2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej
11 833 7 proc.
11 833 23 665 828 zł 40 gr i 9 proc. od nadwyżki ponad 11 833 zł
23 665 1893 zł 30 gr i 12 proc. od nadwyżki ponad 23 665 zł
3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej
11 833 12 proc.
11 833 23 665 1420 zł 40 gr i 16 proc. od nadwyżki ponad 11 833 zł
23 665 3313 zł 20 gr i 20 proc. od nadwyżki ponad 23 665 zł

Przypomnijmy, że zmiany z SLIM VAT 3 zastąpią te przewidziane w opublikowanej już ustawie deregulacyjnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 803), która też wejdzie w życie od 1 lipca br. Ustawa deregulacyjna zakłada nie tylko 3,5-krotne podwyższenie wszystkich kwot wolnych, lecz także wprowadzenie limitów zbiorczych, czyli kwot wolnych w przypadku darowizn od więcej niż jednej osoby. Takie limity sprawiłyby, że byłoby opodatkowanych wiele zrzutek internetowych.

Na skutek licznych protestów Sejm postanowił wycofać się z limitów zbiorczych – poprzez przyjęcie ustawy SLIM VAT 3. Ta, jako uchwalona później, zastąpi zmiany wprowadzone ustawą deregulacyjną. ©℗