Nie ma dwuetapowego liczenia podatku w systemie estońskim

W firmach, które wybrały ryczałt od dochodów spółek, PIT od dywidendy należy liczyć od tej samej podstawy co ryczałt – potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w dwóch orzeczeniach.

Mimo że przepisy dotyczące systemu estońskiego funkcjonują od ponad dwóch lat, to nadal są wątpliwości, od jakiej kwoty obliczać PIT przy wypłacie dywidendy.

Wiadomo, że najpierw spółka musi potrącić estoński CIT. Zasadą jest bowiem, że firmy, które wybrały taki sposób rozliczeń, płacą podatek (ryczałt od dochodów spółek) dopiero w momencie wypłaty zysku. Jego stawka wynosi obecnie 10 proc. u małych podmiotów i 20 proc. w pozostałych spółkach.

Wątpliwości dotyczą natomiast tego, od jakiej kwoty liczyć 19-proc. zryczałtowany PIT od dywidendy otrzymanej przez wspólnika – czy od kwoty pomniejszonej o estoński CIT, czy bez tego pomniejszenia.

Wiadomo jedynie, że kwotę zryczałtowanego PIT od dywidendy można pomniejszyć (proporcjonalnie do udziału w zysku) o 90 proc. ryczałtu należnego od dochodów spółki, gdy jest ona małym podatnikiem, oraz o 70 proc. – w przypadku pozostałych spółek.

Dwuetapowo?

W obu sprawach rozpatrzonych przez gliwicki WSA spółki planowały liczyć obciążenia dwuetapowo, czyli tak jak przy tradycyjnym CIT:

■ najpierw liczyłyby ryczałt od dochodów spółek, następnie

■ odejmowałyby go od dywidendy i

■ od tak pomniejszonej podstawy opodatkowania liczyłyby PIT od wypłaconego zysku, po czym

■ odliczałyby odpowiednią część ryczałtu należnego od dochodów spółki.

Spółki argumentowały, że w przepisach mowa jest o realnie uzyskiwanych przysporzeniach, ponieważ użyto takich sformułowań, jak „dokonane wypłaty”, „stawiane do dyspozycji podatnika pieniądze”. Dlatego przychodem z dywidend powinna być kwota faktycznie uzyskana przez wspólnika. Nie sposób uznać, że „stawiane do dyspozycji podatnika pieniądze” to kwoty obejmujące kwotę podatku należnego od innego podatnika (w tym wypadku estońskiej spółki) – przekonywały firmy.

Tak samo uważało początkowo Ministerstwo Finansów, gdy w 2021 r. wprowadzono przepisy o estońskim CIT. Potwierdzała to także część interpretacji indywidualnych wydanych przez dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (np. z 5 sierpnia 2022 r., sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.381. 2022.3.AK).

MF zmieniło zdanie

Taka wykładnia nie jest jednak zgodna z ostatecznym stanowiskiem Ministerstwa Finansów zaprezentowanym w objaśnieniach podatkowych z 23 grudnia 2021 r. Wynika z nich, że podstawa naliczania ryczałtu od dochodów spółek i PIT od dywidendy jest taka sama.

Resort wyjaśnił, że zmienił stanowisko ze względu na postulaty księgowych. Konieczność zapłaty obu podatków od tej samej kwoty potwierdza też część interpretacji indywidualnych wydanych przez dyrektora KIS.

Sąd potwierdził

W dwóch nieprawomocnych na razie wyrokach WSA w Gorzowie podzielił aktualne stanowisko Ministerstwa Finansów. Jedno z tych orzeczeń zapadło 16 lutego br. (sygn. akt. I SA/Gl 1171/22, nieprawomocny), drugie – 14 lutego br. (I SA/Gl 1178/22, nieprawomocny).

Wyjaśnił, że ustawodawca, wprowadzając estoński CIT, a więc nowe rozwiązanie w stosunku do klasycznego CIT, zmienił sposób opodatkowania dywidend wypłaconych z wypracowanego zysku (w czasie stosowania ryczałtu). Wyrazem tych zmian jest mechanizm odliczeń dla otrzymujących dywidendę (odpowiednio o 90 i o 70 proc. zapłaconego przez spółkę ryczałtu). To dla nich dodatkowa ulga, która ma obniżać rzeczywiste obciążenie podatkowe wspólników z tytułu dywidendy z 19 proc. do odpowiednio 5 proc. i 10 proc. – tłumaczył WSA.

Dodał, że gdyby zastosować dwuetapowe rozliczenie (jak w klasycznym CIT), to dochodziłoby do nieuprawnionego dwukrotnego pomniejszania należności podatkowych:

■ raz w podstawie opodatkowania,

■ drugi raz z wykorzystaniem „mechanizmu” odliczenia zapłaconego ryczałtu od dochodów spółki.

W kolejnych latach

Sąd w Gliwicach nie odniósł się natomiast do sytuacji potrącenia zapłaconego podatku, gdy w kolejnym roku zostanie wypłacona dywidenda. Spółka o to nie spytała. Zwraca natomiast na to uwagę Maria Tsima z Kancelarii Staniek & Partners (patrz: ramka).

Z wcześniejszych wypowiedzi przedstawicieli Ministerstwa Finansów oraz z objaśnień podatkowych wynika, że podatek zapłacony np. w 2023 r. w związku z wypłatą dywidendy za 2022 r. będzie obniżał zysk do wypłaty za 2023 r. (patrz: obliczenia w tabeli).

Przy takim sposobie liczenia może się okazać, że ministerialna metoda jest korzystniejsza w dłuższym czasie. Jednak w krótkich terminach, jak wynika z naszych obliczeń, poziom obciążeń może się nie wyrównać. Zakładając, że spółka co roku ma 7 mln zł zysku i w całości wypłaca go wspólnikom, to w ciągu czterech lat fiskus otrzymałby w sumie:

■ 6 076 000 zł – przy obliczaniu estońskiego CIT i 19-proc. PIT od tej samej kwoty,

■ 5 936 000 zł – przy dwuetapowym sposobie liczenia obciążeń.

Zatem przy dwuetapowym obliczaniu podatku łączne obciążenie byłoby w czteroletnim okresie o 140 tys. zł niższe niż przy metodzie forsowanej obecnie przez MF i potwierdzonej przez WSA w Gorzowie.

Co więcej, nawet gdyby w dłuższym okresie obciążenie miało się wyrównać, to i tak przy dwuetapowym liczeniu podatku obciążenie w pierwszym roku wypłaty dywidendy zawsze byłoby niższe.©℗

Sąd oparł stanowisko na logice systemu estońskiego

WSA w Gorzowie opowiedział się za metodologią rozliczenia dywidendy w systemie estońskim opartą na tym, że ryczałt zapłacony przez spółkę nie pomniejsza w roku bieżącym kwoty wypłaty na rzecz wspólnika. Sąd wyraźnie zaznaczył, że nie należy w tym przypadku stosować dwuetapowego sposobu obliczania należności podatkowych.

Przyjęcie takiego modelu rozliczenia jak w klasycznym CIT byłoby – jak wskazał sąd – niezasadne z uwagi na to, że w takiej sytuacji dochodziłoby do nieuprawnionego dwukrotnego pomniejszania należności z tytułu PIT o ryczałt od dochodów spółki. Raz ryczałt byłby odliczony w podstawie opodatkowania PIT, drugi raz przy wykorzystaniu mechanizmu odliczenia przewidzianego w ustawie o PIT. Należy się w pełni zgodzić z taką oceną sądu.

WSA nie odniósł się natomiast do tego, że choć nie jest możliwe obniżenie zysku netto (np. za 2022 r.) wypłaconego wspólnikom (w kolejnym roku – tutaj: 2023 r.) o podatek, który jest należny w 2023 r. z tytułu podziału zysku netto wypracowanego w 2022 r., to ten podatek powinien mieć wpływ na zysk netto roku, w którym został zapłacony. To z kolei powinno mieć wpływ zarówno na wysokość CIT spółki, jak i na dywidendę netto w roku kolejnym (tutaj: 2024 r.).©℗