Wspólnik spółki na estońskim CIT będzie mógł być fundatorem lub beneficjentem fundacji rodzinnej, a osoby z I i II grupy podatkowej zapłacą niższy PIT od świadczeń otrzymywanych z fundacji
Ustawa o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326) jeszcze nie weszła w życie, a już ma być nowelizowana. Dzisiaj nad zmianami będzie głosował Sejm.
Wczoraj omawiała je sejmowa komisja finansów publicznych podczas prac nad projektem innej ustawy określającej zasady emisji instrumentów kapitałowych, w tym obligacji kapitałowych.
Zmiany mają wejść w życie tego samego dnia, co ustawa główna - 22 maja br.
Nowa instytucja
Przypomnijmy, że uchwalona 26 stycznia 2023 r. ustawa wprowadza całkiem nowe rozwiązanie - fundację rodzinną. Fundacja ma być co do zasady zwolniona z podatku dochodowego, a więc również w zakresie szeroko rozumianych zysków kapitałowych (np. z otrzymywanych dywidend).
Zwolnione z CIT będą wkłady fundatora i darowizny innych osób oraz działalność, którą fundacja będzie mogła wykonywać na podstawie art. 6 nowej ustawy. Chodzi m.in. o najem nieruchomości, udzielanie pożyczek i zbywanie udziałów, a także działalność w zakresie gospodarki leśnej oraz produkcji produktów roślinnych i zwierzęcych.
Fundacja rodzinna będzie płacić 15-proc. CIT dopiero w momencie przekazania świadczeń fundatorowi lub beneficjentom (lub likwidacji mienia). Jeżeli jednak jej działalność wykroczy poza dozwolony ustawowy zakres (wskazany w art. 6), to do tej części dochodów będzie miała zastosowanie stawka 25 proc. CIT.
Jeśli natomiast beneficjentami będą osoby z zerowej grupy podatkowej, to w grę będzie wchodziło zwolnienie z PIT. W takiej sytuacji fiskus pobierze tylko 15-proc. CIT. Podatku (PIT) nie zapłacą więc małżonkowie, zstępni (córka, syn, wnuki, prawnuki), wstępni (matka, ojciec, dziadkowie), pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha.
Jeżeli beneficjentami będą osoby niespokrewnione z fundatorem, to podatek od świadczeń będzie podwójny: 15-proc. CIT od fundacji oraz podatek od beneficjenta.
Dodatkowa stawka
W ustawie uchwalonej 26 stycznia br. założono, że PIT od beneficjenta wyniesie w takiej sytuacji 15 proc. W tym zakresie jednak przepis ma się zmienić. Jeżeli beneficjentami będą osoby z I i II grupy podatkowej, to stawka PIT byłaby obniżona o 5 pkt proc. Oznacza to, że w tym przypadku przy wypłacie świadczeń fiskus pobierałby: 15-proc. CIT od fundacji oraz 10-proc. PIT od beneficjenta.
Przypomnijmy, że chodzi tu o:
- zięcia, synową, ojczyma, macochę i teściów (tj. osoby z I grupy podatkowe poza osobami wymienionymi w grupie 0),
- zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych (tj. osoby z II grupy podatkowej).
Estoński CIT
Uchwalone w styczniu przepisy wykluczają stosowanie ryczałtu od dochodów spółek, zwanego potocznie estońskim CIT. To również ma się zmienić. Projekt zmian zakłada, że wspólnik spółki opodatkowanej estońskim CIT będzie mógł być fundatorem lub beneficjentem fundacji rodzinnej. Nadal natomiast sama fundacja rodzinna nie będzie mogła być wspólnikiem spółki stosującej ryczałt.
Zwolnienie z CIT
Pojawić mają się nowe wyłączenia ze zwolnienia z CIT fundacji rodzinnej. Zwolnienie nie dotyczyłoby przychodów z najmu i dzierżawy: przedsiębiorstwa, zorganizowanej części przedsiębiorstwa lub składników majątku używanych przez beneficjenta lub fundatora w ich działalności lub przez podmioty powiązane. W takim przypadku będzie miał zastosowanie 19-proc. CIT (nie będzie możliwości skorzystania z 9-proc. CIT).
Ponadto, jeżeli fundacja rodzinna w organizacji nie zostanie zgłoszona do rejestru fundacji w ciągu sześciu miesięcy od dnia jej powstania, wówczas zostanie ona wstecznie opodatkowana.
Inne zmiany
Posłowie zaproponowali też inne zmiany, w tym aby:
- koszty finansowania dłużnego od pożyczek udzielonych przez fundację rodzinną nie były objęte limitem przewidzianym w art. 15c ustawy o CIT, przy czym pożyczka mogłaby być otrzymana również „pośrednio”,
- ukryte zyski od fundacji byłyby opodatkowane 15-proc. CIT jak świadczenia na rzecz beneficjenta lub wypłata mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. Przy tym pożyczka udzielona przez fundację rodzinną będzie ukrytym zyskiem tylko wtedy, gdy będzie „długoterminowa” lub nie będzie podlegała zwrotowi.
opinie
Propozycje idą w dobrym kierunku
Zasadniczo propozycję zmian w ustawie oceniam pozytywnie. Plusem jest przede wszystkim zaproponowanie przyznania możliwości łączenia estońskiego CIT i fundacji rodzinnej z poziomu fundatora lub beneficjenta.
Kolejną dobrą wiadomością jest obniżona stawka 10 proc. PIT dla odbiorców świadczenia od fundacji, którzy są w I i II grupie podatkowej wobec fundatora. Ta zmiana nie rozwiąże jeszcze całkowicie problemu opodatkowania beneficjentów fundacji rodzinnej zakładanej przez rodzeństwo. Mimo tego jednak, że z perspektywy ściśle podatkowej rodzeństwu wciąż bardziej może „opłacać się” założenie odrębnych fundacji, to uważam, że jest to ruch w dobrym kierunku.
Wydaje się, że wprowadzenie do ustawy koncepcji „ukrytych zysków” ma na celu wyłącznie doprecyzowanie świadczeń, które i tak z zasady byłyby opodatkowane stawką 15 proc. Co jednak ciekawe, najem i dzierżawa przedsiębiorstwa, jego części lub składników majątku przedsiębiorstwa prowadzonego przez fundatora lub beneficjenta, nie będą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania. W tym wypadku nastąpi opodatkowanie na zasadach ogólnych - stawką 19 proc. Jak wskazano w uzasadnieniu autopoprawki, jest to zmiana uszczelniająca ewentualne optymalizacje podatkowe, które zasadniczo nie powinny mieć miejsca w fundacji rodzinnej, gdyż mijają się z celem jej powołania.
Zmiany mają wejść w życie 22 maja 2023 r., a więc w tym samym terminie, w którym w życie wejdzie sama ustawa o fundacji rodzinnej. W mojej ocenie nie należy rozumieć tej nowelizacji jako „zmiany zasad w trakcie gry”. Gra przecież jeszcze się nie rozpoczęła. Ustawodawca widząc odmienne wykładnie poszczególnych przepisów, postanowił doprecyzować te regulacje, które mogły być przedmiotem wątpliwości interpretacyjnych. A takich w przepisach ustawy o fundacji rodzinnej być przecież nie powinno.ą koszty prowadzenia fundacji rodzinnej, lecz także ograniczony będzie zakres jej działalności.
Zmiany wypaczają ideę fundacji rodzinnej
Zmiany, które zaproponowała sejmowa komisja finansów publicznych, trzeba niestety przyjąć z dezaprobatą. Oczywiście nie dotyczy to wszystkich przedstawionych zmian. Pozytywnie oceniam np. pomysł obniżenia stawki PIT do 10 proc. oraz rozszerzenie możliwości opodatkowania na tym poziomie na wypłaty kierowane do bliskich należących do II grupy podatkowej. Niemniej jednak zaproponowane objęcie standardowym opodatkowaniem składników majątku służących do prowadzenia działalności gospodarczej przez beneficjenta, fundatora lub podmioty z nimi powiązane, wypacza - moim zdaniem - samą idee fundacji rodzinnej.
Warto przypomnieć, że ochronę majątku powstałego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą przedstawiano jako jeden z podstawowych celów utworzenia tej instytucji jeszcze w uzasadnieniu do ustawy o fundacji rodzinnej. Co zmieniło się w niespełna pół roku? Czy zdaniem autorów proponowanego rozwiązania legislacyjnego, nestorzy polskiego biznesu nie powinni alokować zgromadzonego majątku w fundacjach rodzinnych, ponieważ był wykorzystywany przez którąś ze spółek należących do nestora, albo przez inny podmiot powiązany?
W moim przekonaniu zaproponowane rozwiązanie mocno ograniczy atrakcyjność fundacji rodzinnej. Przy większym portfolio nieruchomościowym konieczne będzie przeprowadzenie za każdym razem swoistego testu na niezależność. W rezultacie nie tylko wzrosną koszty prowadzenia fundacji rodzinnej, lecz także ograniczony będzie zakres jej działalności.
Etap legislacyjny
Projekt ustawy o zmianie ustawy o obligacjach, ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2992) - w Sejmie