Prezes Urzędu Transportu Kolejowego opublikował swoje stanowisko w sprawie obecnych podatkowych zwolnień infrastruktury kolejowej
Chodzi o skutki nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych z 17 listopada 2021 r. (Dz.U. poz. 2192), która miała zawęzić i doprecyzować zakres zwolnienia dla nieruchomości kolejowych. Przepisy, które obowiązują od 2022 r., wzbudziły jednak wiele wątpliwości, stąd próba ich wyjaśnienia przez prezesa UTK.
Do końca 2021 r.
Przypomnijmy, że do końca 2021 r. zwolnienie przysługiwało, gdy grunty, budynki i budowle wchodzące w skład infrastruktury kolejowej (w rozumieniu przepisów o transporcie kolejowym):
- były udostępniane przewoźnikom kolejowym lub
- były wykorzystywane do przewozu osób, lub
- tworzyły linie kolejowe o szerokości torów większej niż 1435 mm.
Od 2022 r.
Od ponad roku zakres zwolnienia jest mniej czytelny, określają go art. 7 ust. 1-1c ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Zwolnienie jest przyznawane na podstawie siedmiu odrębnych przesłanek (pięć omawiamy w tabeli).
Zasadniczo preferencja dotyczy nieruchomości wchodzących w skład infrastruktury kolejowej lub obiektu infrastruktury usługowej w rozumieniu art. 4 pkt 51 tej ustawy o transporcie kolejowym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1984 ze zm.).
Ponadto nieruchomości, aby były objęte zwolnieniem, powinny być:
- udostępnianie przewoźnikom kolejowym zgodnie z przepisami ustawy o transporcie kolejowym lub
- wykorzystywane do przewozu osób.
Zwolnione z podatku są też nieruchomości, które:
- tworzą linie kolejowe o szerokości torów większej niż 1435 mm lub
- stanowią infrastrukturę nieczynną.
Zwolnienie dotyczy również części nieruchomości przeznaczonej do świadczenia usług związanych z obsługą podróżnych przez przewoźnika kolejowego albo operatora stacji pasażerskiej (art. 7 ust. 1b ustawy) oraz innych nieruchomości stanowiących obszar kolejowy, z pewnymi wyjątkami (art. 7 ust. 1c ustawy).
Nie zmienił się jedynie art. 7 ust. 1a ustawy, który nadal mówi o zwolnieniu dla nieruchomości pozostałych po likwidacji linii kolejowych lub ich odcinków (nie dłużej niż przez trzy lata).
W związku z tymi zmianami prezes UTK przygotował analizę znowelizowanych przepisów o podatkach i opłatach lokalnych z uwzględnieniem ustawy o transporcie kolejowym. Opisał przypadki zwolnień z podatku od nieruchomości związane z rynkiem kolejowym i dotyczące podmiotów działających na tym rynku. Jego stanowisko ma charakter wyłącznie informacyjny, a więc podatnicy nie zyskują ochrony prawnej, powołując się na wyjaśnienia prezesa UTK (w przeciwieństwie do powołania się na interpretację ogólną ministra finansów czy jego objaśnienia podatkowe). ©℗
Przykładowe zwolnienia z podatku od nieruchomości
| Przepis ustawy o podatkach i opłatach lokalnych | Co jest zwolnione z podatku zgodnie z przepisem | Co wynika z wyjaśnień prezesa UTK |
| art. 7 ust. 1 lit. a tiret drugi | nieruchomości lub obiekty infrastruktury usługowej, które są wykorzystywane do przewozu osób | Zwolnienie przysługuje podmiotowi, który równocześnie zarządza infrastrukturą jako zarządca lub jej operator. Nie ma konieczności udostępniania infrastruktury na zasadach określonych w rozdziałach 6-6b ustawy o transporcie kolejowym.Zwolnienie przysługuje również, gdy obiekty infrastruktury usługowej lub ich części są wykorzystywane przez operatorów do świadczenia usług, o których mowa w ust. 2 i 3 załącznika nr 2 do ustawy o transporcie kolejowym (np. sterowania ruchem kolejowym, dostarczania informacji o ruchu kolejowym). Na tej podstawie preferencja dotyczy także infrastruktury przeznaczonej bezpośrednio do obsługi procesu przewozu osób (np. dworca wraz z infrastrukturą umożliwiającą pasażerom dostęp do peronu pieszo lub pojazdem). |
| art. 7 ust. 1 lit. b tiret pierwszy | infrastruktura kolejowa, która tworzy linie kolejowe o szerokości torów większej niż 1435 mm. | Zwolnieniem są objęte nieruchomości wchodzące w skład infrastruktury kolejowej (linii kolejowych szerokotorowych) w części zajętej do wykonywania zadań zarządcy infrastruktury lub świadczenia usług przez operatora obiektu infrastruktury usługowej bez względu na to, czy są one udostępniane przewoźnikom kolejowym. Nie ma znaczenia, jaki rodzaj przewozów jest na nich wykonywany. |
| art. 7 ust. 1 lit. b tiret drugi | nieruchomości, które stanowią infrastrukturę nieczynną w rozumieniu art. 4 pkt 1b ustawy o transporcie kolejowym | Zwolnienie dotyczy nieruchomości czasowo niewykorzystywanych dla celów kolejowych, ale z możliwością przywrócenia ich do eksploatacji. |
| art. 7 ust. 1b | nieruchomości w części przeznaczonej do świadczenia usług bezpośrednio związanych z obsługą podróżnych przez przewoźnika kolejowego albo operatora stacji pasażerskiej | Zwolnienie dotyczy np.: poczekalni, holi dworcowych i antresoli, wydzielonych pomieszczeń dostosowanych do karmienia i przewijania dzieci, toalet, powierzchni przed kasami biletowymi. |
| art. 7 ust. 1c | grunty (inne niż te, o których mowa w pkt 1a-1b) stanowiące obszar kolejowy oraz położone na nich budynki i budowle z wyjątkiem nieruchomości położonych na tym obszarze, niezwiązanych z transportem kolejowym | Zwolnienie może być stosowane, gdy nieruchomości stanowiące obszar kolejowy nie spełniają pozostałych kryteriów zwolnienia, a są utrzymywane np. jako rezerwa na potrzeby inwestycji kolejowych. Nie może być jednak prowadzona na nich działalność inna niż związana z transportem kolejowym. |
opinia
Niewykorzystana szansa
/>
Z jednej strony pozytywnie należy ocenić samo przygotowanie i opublikowanie analizy znowelizowanych przepisów o zwolnieniach infrastruktury kolejowej z podatku od nieruchomości. Nadal bowiem stwarzają one wiele problemów interpretacyjnych, co wynika między innymi z ich mocno niedoskonałej konstrukcji językowej i konieczności dokonywania wykładni systemowej przy znajomości nie tylko przepisów podatkowych i budowlanych, lecz także prawa transportu kolejowego, w tym zwłaszcza wielokrotnie zmienianej i mało czytelnej ustawy o transporcie kolejowym. Z drugiej strony stanowisko prezesa Urzędu Transportu Kolejowego to niewykorzystana szansa na wyjaśnienie kilku definicji z ustawy o transporcie kolejowym, do których expressis verbis nawiązują przepisy podatkowe. Brak jest np. odniesienia do wzajemnych relacji pomiędzy terminami „infrastruktura kolejowa” i „infrastruktura usługowa” (OIU - obiekt infrastruktury usługowej). Nie ustosunkowano się również do problematycznej kwestii zwolnienia podatkowego dla nieruchomości wykorzystywanych przez producentów taboru kolejowego. Niedosyt pozostawia tylko nieznaczne, w stosunku do uzasadnienia projektu nowelizacji, rozbudowanie przykładów nieruchomości podlegających zwolnieniu kolejowemu. Dodatkowo wykładnia definicji legalnej obszaru kolejowego budzi wątpliwości merytoryczne.
Pamiętajmy również, że stanowisko prezesa UTK ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi wiążącej wykładni obowiązujących przepisów prawa, tak samo jak uzasadnienie projektu ustawy nowelizującej nie ma charakteru prawotwórczego ani nie stanowi jedynej wskazówki interpretacyjnej.
